قراردادهای آتی قراردادهایی هستند که به خودی خود ارزش ندارند و ارزش خود را از یک دارایی پایه در بازار نقد کسب می‌کنند. قیمت آتی و نقد کالایی خاص، همواره با هم اختلاف دارند و در برهه‌هایی از زمان این اختلاف ممکن است کم یا زیاد شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی دو مفهوم مرتبط با این اختلاف قیمت، یعنی وضعیت کنتانگو در بازار آتی (contango) و وضعیت بک واردیشن (backwardation) بپردازیم.
این ویدئو را حتما ببینید!
منظور از وضعیت کنتانگو در بازار آتی چیست؟
قیمت دارایی پایه‌ای که قراردادهای آتی روی آن تعریف شده‌اند، همواره در حال تغییر است. یکی از دلایل عمده این تغییرات می‌تواند وضعیت عرضه و تقاضا باشد. سرمایه‌گذاران با توجه به قیمت نقدی کالا، در مورد روند قیمت کالا گمانه‌زنی‌هایی دارند. حال اگر قیمت آتی کالایی خاص، بیشتر از قیمت نقد پیش‌بینی شده توسط سرمایه گذاران باشد، وضعیتی پیش می‌آید که به آن کنتانگو (contango) می‌گویند. نام دیگر کنتانگو ، فورواردیشن (forwardation) است.
مفهوم بک واردیشن (Backwardation) چیست؟
چنانچه عکس پدیده کنتانتگو را در بازار شاهد باشیم، یعنی قیمت نقد مربوط به کالایی خاص بیشتر از قیمت آتی مربوط به همان کالا باشد، وضعیت بک واردیشن (backwardation) اتفاق می‌افتد. طبق تجربه‌ای که در بازارهای جهانی وجود دارد، بک واردیشن پدیده‌ای نادر و حاصل یک بحران (جنگ، آب و هوا، تقاضای غیرمعمول) است.
به طور مثال چنانچه تولید و عرضه نفت پالایشگاه آرامکو عربستان به دلیل بحران منطقه‌ای (با فرض نبود ذخایر عظیم نفتی در آرامکو) کاهش یابد، ممکن است قیمت هر بشکه نفت به صورت مقطعی بالا رود. در چنین شرایطی قیمت نقدی نفت احتمالا بیشتر از قیمت آتی خواهد بود. به دلیل این که سرمایه‌گذاران و سفته‌بازان قیمت نقدی را متورم می‌بینند، پیش‌بینی می‌کنند قیمت نقد و آتی به سمت همدیگر همگرا شوند؛ بنابراین در بازار نقد، فروش استقراضی و در بازار آتی موقعیت تعهدی خرید را اخذ می‌کنند.
مثالی در مورد کنتانگو و بک واردیشن
فرض کنید تاجری با باغدار پسته قرارداد می بندد که یک تن پسته را با قیمت هر کیلو ۱۸۳هزار تومان با سرسید سه ماه آینده از وی بخرد؛ قیمت نقدی پسته در بازار ۱۸۵هزار تومان است.
سناریو اول
پس از انعقاد قرارداد، واسطه‌گری پیشنهاد فروش قرارداد آتی را به قیمت هر کیلو ۱۹۰هزار تومان به تاجر می‌دهد، یعنی تاجر قرارداد آتی را به واسطه‌گر بفروشد. در حال حاضر قیمت پیشنهادی واسطه‌گر بیشتر از قیمت آتی توافق‌شده مابین تاجر و باغدار پسته است. این مثالی از وضعیت کنتانگو در بازار آتی است.
سناریو دوم
تاجر پیشنهادی را از واسطه‌گری مبنی بر فروش روی قیمت ۱۸۴۰۰۰تومان دریافت می‌کند و تاجر بنا به پیش‌بینی که از آینده دارد این پیشنهاد را می‌پذیرد. در چنین حالتی، قیمت قرارداد آتی و نقدی نشان‌دهنده وضعیت بک واردیشن است.
نمودار فوق با فرض تغییر جزئی قیمت آتی طی چند ماه طراحی شده است.
جدول زیر مثالی در مورد بک واردیشن زیره هند است که در سال ۲۰۱۹ اتفاق افتاد.
سخن آخر
همانطور که گفته شد احتمال وقوع بک واردیشن پایین است. حتی در صورت وقوع، کسب سود از این فرصت، مستلزم رصد چند ماهه بازار است. وضعیت کنتانگو در بازار آتی بیشتر دیده می‌شود. یعنی قیمت آتی بیشتر از قیمت نقدی مربوط به کالایی خاص است، بنابراین سرمایه‌گذاران باید اقدام به اخذ موقعیت تعهدی مناسب، با توجه به شرایط بازار کنند.
خیلی عالی بود از تیم و همکاران آگاه و بآشگاه و آموزش های خوب تشکر می کنم
سلام مطالبتان بسیار خوب و اموزنده بآشگاه ،تشکراز تیم آگاه
سلام و ممنون اطلاعاتتون
لطفا بیشتر و ساده تر توضیح بدبد ممنون
با سلام وعرض ادب بسیار مطالب آموزنده ای ارایه میدهید ممنون از شما اگه ممکن است در رابطه با قراردادهای اتی و بازارهای جهانی باز هم مطالب آموزشی بگذارید با تشکر
سلام دوست عزیز
جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد های آتی به مطلب "معرفی قرارداد آتی سبد سهام و شرایط معامله آن" در بلاگ بآشگاه مراجعه فرمائید.
سلام این مطلب بسیار آموزنده بود و معمولا" کنتانکو بسیار اتفاق می افتد چون همیشه شرایط متورمی بالاست