بازار فارکس چیست؟ خرید و فروش سهام در فارکس

افرادی که به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی علاقه دارند، قطعا نام بازار فارکس را شنیده‌اند. فارکس یک بازار مالی بین‌المللی است که این روزها یکی از مهم‌ترین نهادهای مالی جهان به شمار می‌رود. در این مطلب با بازار فارکس و عملکرد آن آشنا خواهیم شد. سپس، نحوه فعالیت در این بازار را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

توجه کنید که به علت ممنوعیت معاملات فارکس در ایران و بالا بودن ریسک معاملاتی آن، سرمایه‌گذاری در این بازار مورد تایید کارگزاری آگاه و بآشگاه مشتریان آگاه نیست.

---

فارکس چیست؟

کلمه فارکس (FOREX) برگرفته از عبارت Foreign Exchange Market ‌و به معنای تبادل ارزهای خارجی است. فارکس بستری است که معامله‌گران در آن به خرید و فروش ارز می‌پردازند و اصلی‌ترین و مهم‌ترین فعالیت در این بازار، تبدیل ارزها به یکدیگر است. این تبادل برای خرید و فروش کالا، خدمات شرکت‌ها و دولت‌ها، هزینه‌های سفر مسافران، سرمایه‌گذاری اشخاص و بنگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فارکس موسسات مالی بزرگ، بانک‌ها، شرکت‌های چند ملیتی، تجار، شرکت‌های بیمه‌ای، شرکت‌های صادرات و واردات، سفته‌بازها و اشخاص حقیقی، ارزهای مختلفی چون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و… را معامله می‌کنند. اساس این معامله بر مبنای خرید و فروش جفت ارزها است. بازار فارکس، پایگاه فیزیکی ندارد و همه معامله‌گران این بازار ارزهای مورد نظر خود را، در بستر اینترنت، معامله می‌کنند. با وجودی که فارکس (OTC) Over the counter یعنی بازاری بدون مکان فیزیکی است اما مراکز اصلی این تجارت در لندن، نیویورک و توکیو واقع شده‌اند.

خرید و فروش در بازار فارکس

در گذشته مبادلات ارز تنها از مسیر بانک‌های عاملی انجام می‌شد که امکان خرید و فروش ارز را داشتند. اما بعد از مدتی بانک‌ها تصمیم گرفتند برای افزایش منافع خود، برخی از مشتریان را در اولویت سرمایه‌گذاری قرار دهند. این اقدام بانک‌ها سبب شد که سایر موسسات مالی، شرکت‌های چند ملیتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم به این شیوه عمل کنند. امروزه با توسعه زیرساخت‌های اینترنت و با وجود کارگزاران، همه افراد با شرایط یکسان و در هر لحظه به راحتی می‌توانند با سفته‌بازان، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و… نرخ ارزها را از بانک‌های مختلف جمع‌‌آوری و معامله کنند. در این میان، کارگزاران به عنوان عامل‌ واسطه بین معامله‌گران و بازار معاملات فارکس به شمار می‌روند که مهم‌ترین نقش آن‌ها، انتقال سفارش‌های معاملاتی تریدر به بازار جهانی است. این انتقال اطلاعات از طریق نرم‌افزارهای اختصاصی کارگزاری صورت می‌گیرد. این نرم‌افزارها نرخ ارزها را به ‌صورت لحظه‌ای نمایش می‌دهند و مشتریان می‌توانند سفارش خود را از طریق همان نرم‌افزار‍‌ به کارگزاری مربوطه منتقل ‌کنند.

انواع جفت ارزها در بازار فارکس

همان طور که گفتیم، معاملات بازار فارکس بر مبنای خرید و فروش جفت‌های ارزی بنا شده است. برای مثال، در جفت ارز‌ی USD/JPY نرخ تبدیل دلار آمریکا به ین ژاپن، به عنوان قیمت پایه در نظر گرفته می‌شود. در معاملات این بازار، یک ارز در مقابل ارز دیگر قرار می‌گیرد و خرید و فروش می‌شود. در حالت کلی جفت ارزها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

۱- جفت ارزهای اصلی:

جفت‌های ارزی اصلی، تاثیر چشمگیری در عملکرد معامله‌گران بازار فارکس دارند. یکی از جفت‌ها در جفت‌های ارزی اصلی، به دلار آمریکا اختصاص می‌یابد. بیشترین معاملات بازار فارکس در روز، بر مبنای این جفت‌های ارزی انجام می‌شود. جفت‌های ارزی اصلی عبارتند از:

• EUR/USD: یورو – دلار آمریکا
• GBP/USD: پوند انگلیس – دلار آمریکا
• USD/CHF: دلار آمریکا – فرانک سوئیس
• USD/CAD: دلار آمریکا – دلار کانادا
• AUD/USD: دلار استرالیا – دلار آمریکا
• USD/JPY: دلار آمریکا – ین ژاپن
• NZD/USD: دلار نیوزلند – دلار آمریکا

۲- جفت ارزهای فرعی:

جفت‌های ارزی که یک سمت آن‌ها دلار آمریکا نباشد را جفت ارزهای فرعی می‌نامند. معمولا ارزهای کاربردی چون پوند انگلستان، ین ژاپن و یورو مهم‌ترین جفت ارزهای فرغی را در بازار فارکس تشکیل می‌دهند. جفت ارزهای فرعی عبارتند از:

• EUR/GBP: یورو – پوند انگلستان
• EUR/JPY: یورو – ین ژاپن
• EUR/CHF: یورو – فرانک سوئیس
• EUR/AUD: یورو – دلار استرالیا
• EUR/CAD: یورو – دلار کانادا
• EUR/NZD: یورو – دلار نیوزلند
• AUD/CHF: دلار استرالیا – فرانک سوئیس
• AUD/NZD: دلار استرالیا – دلار نیوزلند
• AUD/JPY: دلار استرالیا – ین ژاپن
• AUD/CAD: دلار استرالیا – دلار کانادا
• GBP/AUD: پوند انگلستان – دلار استرالیا
• GBP/CAD: پوند انگلیس – دلار کانادا
• GBP/CHF: پوند انگلیس – فرانک سوئیس
• GBP/JPY: پوند انگلیس – ین ژاپن
• CAD/JPY: دلار کانادا – ین ژاپن
• NZD/JPY: دلار نیوزلند – ین ژاپن
• NZD/CAD : دلار نیوزلند – دلار کانادا
• NZD/CHF: دلار نیوزلند – فرانک سوئیس
• CHF/JPY: فرانک سوئیس – ین ژاپن

۳- جفت ارزهای غیرمعمول:

بعد از آشنایی با دو گروه پرطرفدار از جفت ارزها در بازار فارکس، اکنون باید به دسته سوم یعنی جفت‌های ارزی غیرمعمول در این بازار بپردازیم. این جفت‌های ارزی معمولا به یکی از ارزهای اصلی در فارکس و ارز یکی از کشورهای در حال توسعه اختصاص می‌یابد.

توزیع این جفت‌های ارزی در بازار فارکس، به اندازه دو گروه دیگر نیست و به همین دلیل، معامله جفت ارزهای غیرمعمول در فارکس، کارمزد معاملاتی بیشتری دارد. مهم‌ترین جفت ارزهای غیرمعمول در بازار فارکس شامل موارد زیر هستند:

• AUD/MXN: دلار استرالیا – پزو مکزیک
• USD/HKD: دلار آمریکا – دلار هنگ‌ کنگ
• NZD/SGD: دلار نیوزلند – دلار سنگاپور
• GBP/ZAR: پوند انگلیس – رند آفریقا جنوبی
• JPY/NOK: ین ژاپن – کرون نروژ
• EUR/TRY: یورو – لیر ترکیه

بازار فارکس چه ویژگی‌هایی دارد؟

همان‌ طور که پیش از این اشاره کردیم، بازار فارکس این روزها یکی از چارچوب‌های اصلی در تجارت جهانی به شمار می‌رود. طرفداران زیاد این بازار از سراسر جهان به صورت کاملا آنلاین و شبانه‌روزی در تمام روزهای هفته، در حال معامله در فارکس هستند. این بازار پر سر و صدا و مهم در فعالیت‌های بین‌المللی، ویژگی‌های بارزی دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

۱. فعالیت شبانه‌روزی بازار فارکس

بازار فارکس، تعطیلی ندارد! این بازار در همه روزهای هفته و به صورت ۲۴ ساعته در حال ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران خود است. ساختار غیرمتمرکز این بازار و گستردگی فعالیت آن در بستر جهانی، باعث شده فعالیت این بازار در یک خط توقف‌ناپذیر ادامه یابد. انعطاف زمانی بازار فارکس باعث کاهش نگرانی سرمایه‌گذاران در مورد ساعت‌های شروع و پایان معاملات شده است. آن‌ها به راحتی می‌توانند معاملات خود را انجام دهند. توجه کنید که بهترین زمان برای سرمایه‌گذاری، ساعاتی از شبانه‌روز است که در آن، فعالیت بازارهای مختلف (مانند بازار آمریکا و اروپا) با یکدیگر همپوشانی دارند.

۲. داشتن اعتبار اهرمی بالا   (High Leverage)

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار فارکس، برخورداری از اعتبارهای اهرمی بالا است. این بازار مانند بازار آتی در بورس ایران رفتار می‌کند. در این نوع بازارها، کارگزاران اعتبار اهرمی برای معامله تعریف می‌کنند. به این معنا که سرمایه‌گذاران تنها با پرداخت بخش کوچکی از حجم کلی معامله (معمولا ۱ تا ۲درصد) می‌توانند معامله را تکمیل کنند. از آن جا ‌که معمولا میزان نوسانات نرخ یک ارز در طول روز به ‌ندرت از یک یا دو سنت بیشتر می‌شود، اگر از این اعتبار در معاملات فارکس استفاده نشود، میزان سود یا ضرر در معاملات بسیار پایین خواهد بود و جذابیتی برای سرمایه‌گذار در این بازار ایجاد نخواهد شد. اعتبار اهرمی بالا، برای بسیاری از افراد تازه‌وارد در بازارهای مالی جهانی می‌تواند در نگاه اول بسیار جذاب و وسوسه‌کننده باشد. به این دلیل که ممکن است افراد این تصور را داشته باشند که با این میزان اعتبار اهرمی و یک معامله موفق می‌توانند طی یک شب راه چندین ساله را طی کنند و به ثروت گزافی برسند. با این حال کسی که کمترین سابقه معامله در این بازار را داشته باشد به‌ خوبی از میزان ریسک آن و امکان از بین رفتن تمام سرمایه آگاه است. البته باید اشاره کنیم که اعتبار اهرمی لزوما باعث زیان معامله‌گران نمی‌شود.

باید به این نکته توجه کرد که معامله‌گری در بازارهای مالی بیشتر از هر کسب‌ و کار دیگری نیازمند کسب دانش، تجربه و مدیریت صحیح سرمایه است. به‌ عبارت ‌دیگر، برخورداری یا عدم برخورداری از اعتبار معاملاتی قطعا تاثیری در موفقیت شما در بازارهای مالی نخواهد داشت. این جمله را به خاطر داشته باشد که «اگر نمی‌توانید بدون اعتبار اهرمی سود کسب کنید، هرگز با اعتبار اهرمی نیز سود نخواهید کرد». اگر می‌خواهید در بازار فارکس معامله کنید، اعتبار اهرمی را فراموش کنید و ابتدا یاد بگیرید که چگونه باید معامله کرد.

۳. واحد سنجش تغییرات جفت ارزها   (Pips)

به علت حجم بالای معاملات در فارکس معمولا نرخ برابری ارزها (نرخ تبدیل ارز)، تا چهار یا پنج رقم اعشار محاسبه می‌شوند و به رقم چهارم بعد از اعشار پیپ (Pips) یا (Point) می‌گویند. برای مثال، اگر قیمت یورو به دلار از ۱٫۱۶۰۲ به ۱٫۱۶۰۹ برسد، می‌گوییم ارزش یورو نسبت به دلار ۷ پیپ افزایش ‌یافته است.

۴. مفهوم اسپرد (Spread) و قیمت خرید و فروش   (Bid & Ask)

در معاملات فارکس برای هر جفت ارز در هر لحظه، دو قیمت متفاوت وجود دارد. اولین قیمت که نرخ Ask نام دارد، نرخی است که شما می‌توانید در آن، خرید انجام دهید. قیمت بعدی که نرخ Bid نام دارد، نرخی است که در آن می‌توانید فروش انجام دهید. به تفاوت این دو  نرخ Spread می‌گویند و محاسبه نرخ آن در کارگزاری‌ها یا بروکرهای مختلف، متفاوت است. نوسانات موجود در بازار، حجم بازار و نقدینگی و اعتبار متعلق به دارایی معامله‌شونده از جمله عواملی هستند که بر اسپرد تاثیرگذار هستند.

۵. واحد اندازه‌گیری حجم معاملات

واحد اندازه‌گیری حجم معامله در بازار فارکس، لات (Lot) نام دارد. در بیشتر قراردادها هر لات برابر با ۱۰۰.۰۰۰ واحد ارز پایه است که در اکثر جفت ارزها معادل ۱۰ دلار سود یا زیان در هر پیپ است. حداقل حجم معامله نیز در اغلب بروکرها برابر ۰٫۰۱ لات است.

انواع واحدهای اندازه‌گیری حجم معاملات در فارکس

واحد اندازه‌گیری حجم معاملات در بازار فارکس، با توجه به مقادیر مختلف ارز پایه به ۴ دسته زیر تقسیم می‌شود:

• لات استاندارد برابر ۱۰۰.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• مینی لات برابر ۱۰.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• میکرو لات برابر ۱.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• نانو لات برابر ۱۰۰ واحد از ارز پایه

۶. محاسبه سود و زیان حساب معاملاتی

در بازار فارکس سود و زیان حساب معاملاتی در لحظه، با توجه به تغییرات ارزش جفت ارزها و متناسب با حجم پوزیشن‌های معاملاتی به مانده‌حساب آن‌ها افزوده و از آن کاسته می‌شود. اهمیت توجه ویژه به مبحث مدیریت سرمایه و رعایت حجم مناسب حساب معاملاتی در این جا مشخص می‌شود. تعیین حد ضرر در معاملات فارکس، اهمیت بالایی دارد. ممکن است تحلیل شما در مورد روند میان‌مدت یا بلندمدت یک جفت ارز کاملا صحیح باشد اما اگر حد زیان تعیین نکنید و بر مبنای آن حجم معاملاتی مناسب را انتخاب نکنید، یک اصلاح عمیق در خلاف در بازار می‌تواند موجب زیان سنگین یا از بین رفتن کل حساب معاملاتی شما شود. با تحمل این زیان علاوه‌‌ بر بار روانی فراوان، حتی در صورتی ‌که سرمایه مجدد برای ورود به بازار داشته باشید، به یک تلاش دوچندان نیاز خواهید داشت تا به پله قبل برگردید. علاوه بر آن، در بازار فارکس نمی‌توانید مانند معاملات سهام، مسکن و… در شرایط نزول قیمتی، دارایی خود را نگه ‌دارید تا براساس تحلیل بلندمدت خود، در آینده آن را به قیمت مورد نظر به فروش برسانید. همیشه به خاطر داشته باشید که معامله بدون تعیین حد زیان در فارکس، مانند پریدن از یک هواپیما بدون چتر نجات است.

بیشتر بخوانید: بورس چیست؟

مزایا و معایب بازار فارکس

بازار فارکس هم مانند دیگر بازارهای مالی مزایا و چالش‌های منحصر به فرد خود را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین موارد آن‌ها می‌پردازیم.

مزایای فارکس و سرمایه‌گذاری در آن:

• بهره‌مندی از بستر حرفه‌ای یکی از بزرگترین بازارهای مالی دنیا
• امکان معامله در همه ساعات شبانه روز
• امکان سرمایه‌گذار بدون نیاز به سرمایه‌های اولیه چشمگیر
• بهره‌مندی از فارکس بدون هیچ محدودیت مکانی از سراسر جهان
• برخورداری از ابزارهای متنوع مالی برای کسب سود بیشتر

معایب بازار فارکس و سرمایه‌گذاری در آن:

• ریسک قابل ‌توجه معامله در این بازار
• لزوم آشنایی کامل با مفاهیم، قوانین و اصول بازار فارکس
• تغییرات مداوم در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت
• نیاز مداوم به به‌روزرسانی اطلاعات و تکنیک‌های معاملاتی
• مشکلات امنیت اطلاعات با توجه به اینترنت محور بودن فارکس

روش های تحلیل بازار فارکس

ابزارهای تحلیلی بازارهای مالی دیگر، مانند رویکردهای تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال برای آنالیز حرکات قیمتی جفت ارزها در بازار فارکس مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر این، با بررسی وضعیت اقتصادی و سیاسی دو ارز هم می‌توان تحلیل بنیادی مناسبی برای تبادل آن دو ارائه داد. از جمله عوامل اقتصادی که می‌تواند بر روند معاملات تاثیر بگذارد، سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی و تمایل آن‌ها به افزایش یا کاهش نرخ بهره، میزان رشد اقتصادی، نرخ تورم و… است. از عوامل سیاسی که می‌تواند مستقیما بر روند معاملات فارکس تاثیرگذار باشد، اخبار سیاسی مانند انتخابات، جنگ و… است. در واقع سرمایه‌گذار باید دائما پیگیر اخبار سیاسی کشورهای مختلفی باشد که قرار است ارز آن‌ها را معامله کند و چشم‌اندازی از روند آتی نرخ ارز کشورهای مختلف داشته باشد. برای اطلاع از رویدادهای اقتصادی سایت‌های متعدد معتبری مانند www.forexfactory.com، www.fxstreet.com و … در دسترس هستند که اطلاعات مهمی را با عنوان تقویم اقتصادی ارائه می‌دهند. در این سایت‌ها علاوه بر اطلاعات باارزش، پیش‌بینی‌های تحلیل‌گران خبره فارکس هم ارائه می‌شود. با مقایسه رقم گزارش‌ شده و تفاوت آن با میزان پیش‌بینی شده یا مقادیر دوره‌های قبل، می‌توان ارزش یک جفت ارز در مقابل جفت ارز دیگر را تقویت یا تضعیف کرد.

آیا فارکس در ایران قانونی است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که خیر، معاملات فارکس در ایران غیرقانونی و نامشروع است. این مساله دلایل مختلفی دارد اما مهم‌ترین دلیل آن را می‌توان پیچیدگی اعتبارسنجی کارگزاران ارائه‌دهنده خدمات فارکس دانست. معمولا اغلب کشورها، قوانین سختگیرانه‌ای برای فعالیت در بازار فارکس را در نظر می‌گیرند تا تنها افرادی که دانش کافی دارند، بتوانند در این بازار فعالیت کنند. از آن جا که در ایران بیشتر افراد بدون توجه به جوانب احتیاط و عموما به دلیل کسب سود بیشتر اقدام به ورود در این بازار می‌کنند، زیان‌های بسیاری را در انتظار این افراد خواهد بود.

دلایل غیر قانونی بودن فارکس در ایران

علاوه بر این دلایل، روندهای تعریف‌شده برای خروج ارز از کشور، پیچیدگی بالای معاملات بازار فارکس و ریسک آن هم از دیگر عواملی است که منجر به غیرقانونی بودن این بازار در ایران شده است. در ادامه به بعضی دیگر از مهم‌ترین دلایل نامشروع بودن معاملات فارکس در ایران پرداخته‌ایم:

• قاعده لاضرر در احکام اسلامی
• جنبه ربا در معاملات بازار فارکس
• صوری بودن اغلب معاملات بازار فارکس
• مشکلات زیرساختی در اینترنت کشور برای فعالیت در این بازار

---

سخن آخر

در این مطلب با بازار فارکس و سرمایه‌گذاری در آن آشنا شدیم و محبوب‌ترین جفت‌ ارزهای مورد معامله در این بازار را بررسی کردیم. این بازار با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد آن، از محبوب‌ترین و مهم‌ترین بازارهای مالی جهان به شمار می‌رود. معامله‌گران فارکس علاوه بر بهره‌مندی از مزایای این بازار، چالش‌های متعددی را بر سر راه خود مشاهده می‌کنند. معامله در این بازار نیازمند اطلاعات جامع و به‌روز اقتصادی و سیاسی و قدرت تحلیل آن‌ها، آشنایی کامل با اصول روانشناسی دادوستد در بازارهای مالی، تجربه بسیار و مدیریت سرمایه است. توجه داشته باشید، با توجه به ممنوعیت معاملات فارکس در ایران و بالا بودن ریسک معاملاتی آن، سرمایه‌گذاری در این بازار مورد تایید کارگزاری آگاه و بآشگاه مشتریان آگاه نیست.