پرمیوم در قراردادهای آپشن یا اختیار
- تاریخ درج ۱ آذر ۱۴۰۱
- تاریخ ویرایش ۱۰ بهمن ۱۴۰۲
- ۲ نظر
- ۶۹۱ مشاهده
قدم برداشتن آگاهانه در بازار سرمایه و کسب نتایج مثبت نیازمند پیش‌زمینه‌هایی چون کسب دانش مالی است. به خصوص در روزهای بحرانی بازار سرمایه، لزوم به‌کارگیری دانش بیش از پیش احساس می‌شود چرا که یک تصمیم کوچک می‌تواند سرنوشت دارایی افراد را به کلی تغییر دهد. در مقاله‌های گذشته توضیحاتی درباره قراردادهای آپشن (اختیار معامله) ارائه کردیم و پس از آن ویژگی‌های مهم قراردادهای آپشن از جمله وجه تضمین و قیمت‌های اعمال را بررسی کردیم. در این مقاله با هدف آشنایی بیشتر سرمایه‌گذاران با ویژگی‌های بازار، به تشریح پرمیوم که از دیگر موارد ضروری جهت انجام معامله‌های قراردادهای آپشن است، می‌پردازیم.
پرمیوم چیست؟
قراردادهای آپشن دو نوع اختیار را شامل می‌شوند که اختیار خرید و اختیار فروش نام دارند. طبق این قرارداد معامله‌گر می‌تواند خریدار یا فروشنده‌ی هریک از این اختیارها باشد. خریدار اختیار (فروش/خرید) در ازای خرید اختیار حق دارد دارایی پایه معین را با قیمتی از پیش تعیین شده با تعداد معین در زمان اعمال قرارداد به فروشنده‌ی اختیار بفروشد یا از وی خریداری نماید. با توجه به اینکه خریدار آپشن دارای حق اعمال یا عدم اعمال قرارداد در روز سررسید است. بنابراین فروشنده‌ی اختیار در زمان اعمال قرارداد تمام ریسک‌های خریدار را که ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه هستند؛ پوشش می‌دهد. فروشنده در صورتی حاضر به پوشش ریسک‌های خریدار خواهد بود که در ازای اعطای این حق به خریدار، مبلغی را دریافت کند. به این مبلغ پرمیوم (premium) گفته می‌شود. پرمیوم در واقع هزینه‌ی خرید آپشن است. بنابراین مبالغ مورد معامله در تابلوی معاملات اختیار(عرضه و تقاضا)، نشان دهنده‌ی پرمیوم قرارداد آپشن هستند.
برای مثال، در تصویر زیر تابلوی اختیار معامله‌ی بورس کالا مشاهده می‌شود و شامل معاملات اختیار سکه با قیمت اعمال ۱۲میلیون تومان در سررسید شهریور ماه ۱۴۰۱ است.
در تصویر فوق خریداران اختیار خرید (ستون۱) حاضرند مبالغ فوق را به منظور در اختیار گرفتن حق خرید یک سکه با مشخصات مذکور بپردازند. ستون ۲ مبالغی را نشان می‌دهد که فروشندگان اختیار خرید حاضرند دریافت کنند و اختیار خرید سکه با مشخصات مذکور را به خریداران بفروشند. بنابراین قیمت‌های عرضه و تقاضا در تابلو معاملات اختیار، قیمت سکه نیست بلکه پرمیوم پیشنهادی خریداران و فروشندگان اختیار است. نکته قابل توجه آن است که پرمیوم در تابلو معادل یک واحد از اندازه‌ی قرارداد است و در صورتی که اندازه قرارداد بیشتر از عدد ۱ باشد، مبلغ کل پرداختی بابت پرمیوم یک قرارداد، معادل ضرب اندازه‌ی قرارداد در مبلغ پرمیوم روی تابلو است.
در صورتی که خریدار آپشن تا زمان اعمال قرارداد معامله، موقعیت خود را باز نگه دارد (آفست نکند)، در روز اعمال بدون توجه به اینکه قرارداد را اعمال می‌کند یا خیر، مبلغ پرمیوم به او بازگردانده نمی‌شود. در صورتی که معامله برای خریدار در زیان باشد، اختیار اعمال نمی‌شود و سود شناسایی شده برای فروشنده‌ی آپشن، برابر پرمیوم پرداختی از طرف خریدار خواهد بود. اگر انجام معامله در روز اعمال به نفع خریدار باشد و اقدام به اعمال قرارداد کند، در صورتی که مابه‌التفاوت قیمت بازار نقدی (در مثال فوق: قیمت گواهی سپرده‌ی سکه طلا) با قیمت اعمال ذکر شده در مشخصات قرارداد آپشن، بیشتر از مبلغ پرمیوم دریافتی توسط فروشنده‌ی آپشن باشد، فروشنده‌ی آپشن متضرر می‌گردد.
ارزش پرمیوم ناشی از چیست؟
مبلغ پرمیوم تلفیقی از ارزش ذاتی و ارزش زمانی آن است. همه‌ی قراردادها ممکن است به طور هم زمان ارزش ذاتی و زمانی نداشته باشند. ارزش ذاتی پرمیوم تنها در قراردادهایی که وضعیت مالی در سود دارند مثبت است. در مورد ارزش زمانی می‌توان گفت هرچه به زمان اعمال نزدیکتر شویم؛ ارزش زمانی پرمیوم کمتر شده و حتی ممکن است به صفر برسد.
محاسبه ارزش ذاتی
برای محاسبه‌ی ارزش ذاتی پرمیوم یک اختیار کافی است مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت نقدی دارایی پایه محاسبه شود.
ارزش ذاتی پرمیوم قرارداد اختیار خرید = قیمت نقدی دارایی پایه – قیمت اعمال
ارزش ذاتی پرمیوم قرارداد اختیار فروش = قیمت اعمال- قیمت نقدی دارایی پایه
محاسبه ارزش زمانی
در محاسبه ازش زمانی پرمیوم، با ارزش ذاتی به دست آمده از فرمول بالا را از آخرین مبلغ معامله شده که در تابلوی اختیار قابل مشاهده است، کسر کنیم.
ارزش زمانی پرمیوم=مبلغ آخرین معامله-ارزش ذاتی
مثال: محاسبه ازش ذاتی و زمانی پرمیوم برای خریدار اختیار فروش قرارداد اختیار سکه طلا با قیمت اعمال ۱۵۰.۰۰۰.۰۰۰ریال و تاریخ اعمال ۱۴۰۱/۱۰/۱۸
آخرین قیمت معامله روی تابلوی بورس کالا یا از طریق پنل آنلاین معاملات مشتقه مشاهده می‌شود که برای این نماد برابر ۹.۳۰۰.۰۰۰ریال است.
برای محاسبه قیمت نقدی دارایی پایه از “تابلوی بورس” و سربرگ بورس کالا، قسمت گواهی سپرده کالایی، آخرین قیمت گواهی‌های سکه طلا قابل مشاهده است. به سادگی می‌توان با استفاده از داده‌های موجود، میانگین موزون گواهی‌های قابل معامله را محاسبه کرد. با هدف سادگی محاسبات از گواهی سپرده با بیشترین ارزش معاملاتی استفاده می‌شود، که اینجا برابر مبلغ ۱,۳۷۵,۰۰۰ریال است. هر ۱۰۰گواهی سپرده سکه طلا معادل یک سکه طلا و اندازه قرارداد اختیار نیز برابر ۱ سکه است. بنابراین برای انجام محاسبات، قیمت گواهی سکه در ۱۰۰ ضرب می‌شود و به عنوان قیمت نقدی دارایی پایه قرار می‌گیرد.
اطلاعات کلی به صورت جدول زیر است:
| نوع اختیار | تاریخ اعمال | قیمت نقدی دارایی پایه | قیمت اعمال | پرمیوم ( از تابلو معاملات اختیار) |
| put | ۱۴۰۱/۱۰/۱۸ | ۱۳۷.۵۰۰.۰۰۰ | ۱۵۰.۰۰۰.۰۰۰ | ۹.۳۰۰.۰۰۰ |
بنابراین ارزش ذاتی و زمانی به صورت زیر محاسبه می‌شوند:
در صورتی که اعداد به دست آمده برای هریک از معادلات فوق منفی باشد؛ ارزش مورد نظر را صفر در نظر گرفته می‌گیریم. بنابراین در این مثال ارزش ذاتی وجود دارد اما ارزش زمانی آن صفر است. پس از اتمام زمان معاملات، برای انجام محاسبات فوق می‌توان از قیمت تسویه به جای آخرین قیمت معامله و همینطور از قیمت پایانی گواهی سکه به عنوان قیمت نقدی دارایی پایه استفاده کرد.
پرمیوم چگونه در بازار معاملات اختیار تعیین می شود؟
می‌توان گفت نرخ پرمیوم در نهایت توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. با این که قراردادهای اختیار دامنه نوسان ندارند اما معامله‌گران نمی‌توانند با مبالغ نامتعارف و متفاوت با جریان بازار سفارش‌گذاری کنند. چرا که ممکن است از طرف بورس اخطار بگیرند یا ممنوع‌المعامله شوند. به همین دلیل نیاز است معامله‌گران برآورد قیمتی مناسبی نسبت به ارزش قراردادهای آپشن داشته باشند.
تاکنون روش‌هایی برای سنجش ارزش آپشن مانند مدل‌های ریاضی ابداع شده‌اند که روش‌هایی چون درخت دوجمله‌ایی و روش بلک‌شولز را دربرمی‌گیرند. برای محاسبه ارزش آپشن (پرمیوم) در بازار اختیار به علت اروپایی بودن نوع قراردادها، از روش بلک شولز استفاده می‌شود، که از طریق ماشین حساب ارزش‌گذاری اختیار موجود در سایت بورس محاسبه می‌گردد.
سخن پایانی
معامله‌های اختیار توسط عرضه و تقاضای پیشنهادی خریداران و فروشندگان انجام می‌شود و به اعداد معامله شده در تابلوی معاملات اختیار، پرمیوم می‌گویند. برای ارزش‌گذاری منصفانه پرمیوم در قراردادهای اختیار در مباحث بعدی به توضیح روش بلک شولز و نحوه استفاده از ماشین حساب ارزش‌گذاری اختیار در سایت بورس می‌پردازیم.
عالی بود
سلام بسیار عالی بود و به تمام نکات خوب اشاره کردید و ساده و روان بود ممنون از زحمات تون