روش های سرمایه‌گذاری اینترنتی در ایران و سایر کشورها

سرمایه‌گذاری اینترنتی چیست؟ آیا می توانیم معاملات اینترنتی انجام داده و درآمد کسب کنیم؟ داستا‌‌‌‌‌‌‌‌ن­‌های ژول‌ورن نویسنده فرانسوی، سرشار از تخیلاتی بود که علی‌رغم ناممکن و حتی مضحک بودن در زمان خود، پیشگام اکتشافات و اختراعات علمی شگفت‌انگیزی در سا‌‌‌ل‌­های آینده شد. در دنیای پول و مدیریت مالی نیز ژول‌ورن‌هایی هستند که در سا‌ل­‌های کودکی و نوجوانی رویای خانه، ماشین و درآمد خوب را در سر می­‌پرورانند و در دوران جوانی و بزرگسالی با انتخاب‌های مناسب و سرمایه­‌گذاری در بازارهای مختلف به آن می­‌رسند. انسان‌های باهوش همواره در تلاش هستند تا راه قانونی بیابند که در سریع­‌ترین زمان ممکن پول آن‌ها چند برابر شود و به ثروت دست یابند. می­‌‌توان به قطعیت گفت که دیگر شعار “سخت کار کن!” (!work hard) جای خود را به شعار “با زیرکی کار کن!” (!work smart) داده است.

سرمایه‌­گذاری به معنای تعهد پول برای خرید دارایی است با این امید که در آینده قیمت آن دارایی افزایش یابد و فرد به سود برسد. این دارایی می­‌تواند فیزیکی و ملموس مانند خانه و کالا یا مجازی و ناملموس نظیر ارزهای دیجیتال باشد.

در یک دسته­‌بندی برحسب طول عمر، بازارها را می­‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

• بازارهای سنتی و قدیمی مانند سرمایه‌گذاری در کالاهای فیزیکی و انبار کردن آن‌ها به امید بالا رفتن قیمت، سرمایه‌گذاری در ساخت یا خریدوفروش مسکن، سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه به‌عنوان دارایی امن، سرمایه‌گذاری در بازار ارز و سرمایه‌گذاری در بانک به عنوان سپرده بانکی و کسب سود قطعی.
• بازارهای جدید نظیر بازار سهام، اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌­های سرمایه‌‌گذاری .
• بازارهای نوظهور مانند سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها در مراحل کشت ایده (seed funding)، پس از شکل‌گیری ایده (سرمایه­‌گذار فرشته یا angel investor)، پس از گذراندن مراحل اولیه (venture capital) و …، سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین، اتریوم و … .

از منظری دیگر و برحسب سهولت دسترسی، بازارها را می‌­توان به دو دسته‌­ی “بازارهایی با معاملات حضوری” و “بازارهایی با معاملات غیرحضوری و از طریق اینترنت، تلفن و …” تقسیم کرد.

در جدول زیر به ویژگی­‌های بازارهای مختلف نگاهی گذرا داریم:

شخص سرمایه‌­گذار باتوجه به عواملی نظیر بازدهی موردانتظار، ریسک­‌های مختلف نظیر ریسک­‌های سیاسی، نقدشوندگی، نکول و … بازار مناسب را انتخاب و اقدام به سرمایه­‌گذاری می‌­نماید. توجه به این نکته ضروری است که کسب سود در یک سرمایه‌‌گذاری به‌تنهایی فرد را تبدیل به یک سرمایه‌گذار موفق نمی­‌کند، بلکه این درصد سود کسب شده در مدت زمانی مشخص است که موفق بودن یا نبودن سرمایه‌گذار را تعیین می‌­کند. برای مثال فردی را در نظر بگیرید که پیش­‌بینی می‌کند در سال آینده قیمت مسکن افزایش یابد و به همین دلیل در بازار مسکن سرمایه‌­گذاری می‌­کند. اگر این فرد خانه­‌ای را به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان بخرد و در پایان سال قیمت خانه به ۵۵۰ میلیون تومان برسد، در یک سال سودی ۵۰ میلیون تومانی (۱۰ درصد بدون در نظر گرفتن تورم یکساله) نصیب فرد شده، اما نمی­توان وی را سرمایه­‌گذاری موفق، با هوش مالی بالا در نظر گرفت. زیرا این فرد در ابتدایی‌­ترین حالت، اگر ۵۰۰ میلیون را در بانک سپرده­‌گذاری می‌­کرد، در انتهای آن سال و با در نظر گرفتن ۲۰ درصد سود بانکی، ۱۰۰ میلیون نصیب او می‌­شد. حال آنکه با پذیرش ریسک نقدشوندگی مسکن، تورم و ریسک‌­های متفرقه دیگر، تنها ۱۰ درصد سود کسب کرده است. پس بار دیگر بر این نکته تاکید می‌­شود که کسب سود در یک بازار، به تنهایی نشانه موفقیت در سرمایه­‌گذاری نیست.

انواع سرمایه‌گذاری اینترنتی

همان‌طور که ذکر شد از منظر سهولت دسترسی می­‌توان بازارها را به دو دسته­‌ی زیر تقسیم کرد:

• بازارهایی با معاملات حضوری مانند بازار مسکن، طلا، ارز، کالاهای فیزیکی، سپرده بانکی و… .
• بازارهایی با معاملات غیرحضوری و از طریق اینترنت، تلفن و دیگر ابزار ارتباط از راه دور نظیر بازار آنلاین سهام، اوراق مشارکت، ارزهای دیجیتال و … .

گسترش اینترنت و شبکه­‌های ارتباطی در سراسر کشور و نفوذ آن به کسب‌وکار و تجارت، سبب تسهیل در فرآیندها، افزایش بازدهی و کاهش در اتلاف انرژی شده و فعالیت­‌های روزمره جامعه به سمت اثربخشی بیشتر رفته است. خرید کالا از فروشگاه­‌های اینترنتی بدون نیاز به مراجعه به فروشگاه­‌ها و جابجایی روزانه وجه نقد با استفاده از درگاه­‌های بانکی بدون نیاز به مراجعه به بانک‌­ها، از جمله­ امکاناتی است که تکنولوژی برای سهولت در تجارت فراهم آورده است. دنیای سرمایه­‌گذاری نیز از نفوذ تکنولوژی بی­‌نصیب نبوده و بازارهایی مانند خرید سهام، اوراق مشارکت و سکه آتی در داخل و فارکس و ارزهای دیجیتال نظیر بیت‌کوین در خارج از کشور کاملاً به‌صورت آنلاین معامله می­‌شوند. در ادامه به معرفی انواع سرمایه­­‌گذاری اینترنتی می‌­پردازیم:

• خریدوفروش سهام، اوراق مشارکت و آتی سکه: شاید تصور افراد ناآشنا با بورس و معامله­‌گری سهام، تابلوی قرمز رنگی درتالار شیشه­‌ای باشد که در مقابل آن تعدادی فرد بازنشسته و میانسال نشسته­‌اند و با روزنامه­‌‌ای در دست مشغول تماشای تابلو هستند! این تصور نه لزوماً اشتباه، بلکه تصوری قدیمی و مربوط به دهه ۸۰ است! امروزه با الکترونیکی شدن معاملات سهام و ورود اینترنت به این حوزه، دیگر نیازی به مراجعه حضوری به تالار بورس یا تماس تلفنی با اتاق معاملات کارگزاری‌­ها نیست. تنها با دریافت کد بورسی، نام کاربری و رمز عبور از کارگزاری موردنظر و با مبلغ ناچیز ۱۰۰ هزار تومان (حداقل) می‌­توانید به معاملات آنلاین در بورس دسترسی داشته باشید. همین حالا کد بورسی خود را دریافت کنید و معامله­‌گری را آغاز نمایید! همچنین معاملات اوراق مشارکت و آتی سکه که سازوکاری کمی پیچیده­‌تر از معاملات سهام دارند به‌صورت آنلاین قابل انجام است.
• فارکس: بازار مبادلات ارز خارجی (foreign exchange) که به اختصار فارکس (FOREX) نامیده می‌­شود، همان فرآیند تبدیل ارز یک کشور به ارز کشوری دیگر به‌منظور تجارت یا گردشگری است که ازطریق بانک­‌ها، شرکت‌­های سرمایه‌­گذاری و … در مقیاسی بسیار بزرگ انجام می‌­شود. این بازار ماهیتی شبیه به بازار آتی دارد، یک بازار دوطرفه است و اشخاص حقیقی و حقوقی از نوسانات ارزی آن در جهت پوشش ریسک (hedging) یا سفته بازی (speculation) بهره می‌­برند. البته بنا به اطلاعیه سازمان بورس و اوراق بهادار در حال حاضر انجام معاملات فارکس در ایران ممنوع است. این اطلاعیه را می­‌توانید در اینجا مشاهده کنید.

همچنین تحریم­‌های مالی­ مختلفی نظیر عدم‌دسترسی به سیستم بانکی جهانی سبب شده است تا کارگزاری­‌های معتبر فارکس امکان حضور در ایران را نداشته باشند و حضور کارگزاری­‌های درجه دو و سه، ریسک­‌های گوناگونی را نظیر دستکاری قیمت (Price Manipulation) و عدم‌پرداخت اصل و سود حاصل از معامله را به دنبال دارد. وجود این مسائل سبب تمرکز معامله‌­گر بر مسائل حاشیه‌­ای شده و برای او ضرر و زیان به‌دنبال دارد.

• ارزهای دیجیتال: اگر فیلم بازی تقلید (Imitation Game) به کارگردانی مورتن تیلدام را دیده باشید، حتما می‌دانید که استفاده از رمزنگاری در عصر مدرن برای اولین بار در جنگ جهانی و برای انتقال پیام­­‌ها و فرمان‌­های نظامی استفاده شد. با فراگیر شدن مبحث امنیت دیجیتالی در حوزه‌­های مختلف و ایجاد مفاهیمی نظیر بلاک‌چین (block chain) و تکنولوژی غیرمتمرکز، رمز ارزها یا پول­‌های رمزنگاری شده، ایجاد شد. چگونگی ایجاد و کارکرد این تکنولوژی از حوصله این بحث خارج است و فقط به این نکته بسنده می‌­شود که اولین ارز دیجیتال “بیت­‌کوین” در سال ۲۰۰۹ ایجاد شد و پس از آن ارزهایی مانند اتریوم، لایت کوین، ریپل، ترون و … به وجود آمد که نوسان قیمتی زیاد، امنیت بالا و ناشناس بودن فرستنده و گیرنده از جمله ویژگی­‌های آن است. نوسان بالای این ارزها سبب شده تا تب استفاده از دستگاه­‌های استخراج (mining) به‌منظور ایجاد ارز دیجیتال و ثروت‌آفرینی، افزایش یابد. امنیت بالا و ناشناس بودن طرفین علاوه‌بر جنبه­‌های مثبتی که دارد باعث شده تا پدیده پولشویی با استفاده از رمز ارزها رایج شود. این عامل به همراه نبود سازوکار حمایتی قانونی و محدودیت اعمال شده از سمت دولت‌­ها، استفاده از ارزهای دیجیتال در کسب‌وکارها و معاملات روزانه را با محدودیت جدی روبرو کرده و باعث افت شدید قیمتی این ارزها، پس از یک دوره رشد فزاینده شده است.

• استارت‌آپ­‌ها: فرهنگ لغات وبستر (Webster)، استارت‌آپ (startup) را “یک کسب و کار جدید” معنا کرده و استیو بلنک (Steve Blank) کارآفرین مشهور سیلیکون ولی، مقیاس‌پذیری و قابل تکرار بودن را از ویژگی‌­های استارت‌آپ­ می­‌داند. اگرچه تکنولوژی‌ محور بودن از موارد مهم درتاسیس یک استارت‌آپ نیست، اما اکثر کسب‌وکارهای نوین بر پایه اینترنت و IT شکل می­‌گیرند. تپ‌سی و اسنپ (مشابه نمونه خارجی اوبر)، دیجی کالا، بامیلو، شیپور و دیوار (مشابه نمونه خارجی آمازون، ای بی (ebay)) و آپارات (مشابه نمونه خارجی یوتیوب) از جمله استارت‌آپ­‌های موفق یک دهه اخیر ایران هستند که همگی آنها بر پایه تکنولوژی بنا نهاده شده­‌اند.

یکی از نشانه‌های رسیدن کسب‌وکارها از ایده به بلوغ و سودآوری، سرمایه­‌گذاری و تزریق پول در دوره­‌های مختلف رشد است. سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ­‌ها باتوجه به طرح و مدل اولیه آن‌ها می‌­تواند انواع مختلفی داشته باشد. سهام سازمان نوپا را می‌­توان در ازای دریافت مبلغی به صورت اینترنتی به فروش رساند که در این صورت فرد خریدار پس از به بلوغ رسیدن سازمان و سودآوری آن به‌عنوان سهام‌دار، از سود آن بهره­‌مند می‌­شود. تا به امروز در کشور ما مفاهیم سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ­‌ها به خوبی نهادینه نشده است. ترویج فرهنگ این نوع سرمایه‌گذاری، اگرچه می‌­تواند جسورانه و همراه با ریسک بسیار باشد، اما می‌توان آن را نشانه‌ای از بالغ شدن اقتصادی سالم و مبتنی بر فناوری­‌های نوین دانست. ورود این نوع شرکت­‌ها به بورس نیز زمینه پویایی طرفین، یعنی بورس و استارت‌آپ‌­ها را فراهم می­‌آورد.

افزون بر دسته­‌بندی مذکور ممکن است سرمایه­‌گذاری‌­های اینترنتی دیگری نیز وجود داشته باشد که با توجه به فراگیر نبودن و عدم‌اهمیت، توضیحی راجع به آنها داده نمی‌­شود.

بیشتر بخوانید: نحوه تغییر کارگزار ناظر

خریدوفروش سهام، اوراق مشارکت و آتی سکه

همان‌طور که گفته شد تابلویی سرخ رنگ، افراد مسنی در حال خواندن روزنامه، افرادی در حال صحبت با تلفن و انتظار برای مشاهده قیمت­‌های­ روزانه سهام در صفحات اقتصادی روزنامه­‌ها از جمله تصوراتی است که عموم افراد، از بورس و معاملات اوراق‌بهادار دارند. اگر چه این تصور اشتباه نیست و همچنان افرادی هستند که به‌صورت تلفنی یا حضوری معامله می‌­کنند، اما بخش عمده معاملات روزانه را معاملات آنلاین تشکیل می‌­دهد. دریافت “کد بورسی” به‌همراه “نام کاربری” و “رمز عبور” جهت بهره‌مندی از سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری و حداقل مبلغ ۱۰۰ هزار تومان تنها پیش‌­نیازهای اولیه برای شروع معامله در بورس تهران است. البته برای معامله در مقدار بالاتر علاوه‌بر موارد مذکور کسب تجربه و گذراندن دوره­‌های آموزشی نیز ضروری است. افراد بسیاری هستند که تنها بر روی آموزش تمرکز دارند و به دلیل نداشتن تجربه‌­ی لازم هیچگاه معامله‌­گر موفقی نبوده‌­اند یا افرادی که بدون داشتن دانش و سواد معامله­‌گری پس از مدتی هر آنچه داشته­‌اند را از دست داده­‌اند. تجربه و دانش دو بال یک معامله­‌گر هستند که برای آن‌ها نمی­‌توان نهایتی قائل بود. کارگزاری آگاه با سامانه معاملات مدرن، سریع و برخط خود به نام “آسا” به همراه کلاس­‌های آموزشی مقدماتی و پیشرفته با اساتید مجرب و مشهور بازار سرمایه خود (به‌صورت رایگان و همراه با بسته‌­های تخفیفی) زمینه‌­ی کسب تجربه و دانش را برای شما فراهم می‌آورد.

جمع‌بندی:

یکی از روش های سرمایه گذاری در بورس، سرمایه گذاری اینترنتی یا غیرحضوری است. در روش معاملات اینترنتی اغلب به حضور سرمایه گذار نیازی نیست. در حال حاضر خرید و فروش اینترنتی سهام در بورس یکی از سرمایه گذاری های جذاب به شمار می آید. سرمایه گذاری اینترنتی در ایران نیز در برخی بازارها قانونی است؛ مانند بازار بورس اوراق بهادا. برخی روش های سرمایه گذاری اینترنتی مانند فارکس و ارزهای دیجیتال به علت خروج ارز، امکان ایجاد ضررهای مالی بسیار، مسائل شرعی و … در ایران ممنوع است. اما خرید اینترنتی سهام در بورس یا معاملات آنلاین سهام اگر توام با آگاهی باشد، می تواند سود مناسبی را نصیب سرمایه گذاران کند.