صنعت بیمه یکی از پایههای مهم و اساسی در مسیر توسعه اقتصادی کشورها است. البته کلمه «بیمه» به تنهایی به نوعی پشتوانه برای تامین امنیت و کاهش ریسک اشاره دارد، اما عبارت «صنعت بیمه»، مفهوم را به سمت بازارهای مالی، سرمایهگذاری و در مجموع آن چه در اقتصاد کشور تاثیرگذار است، سوق میدهد.
تحلیل گروه صنعت انبوهسازی، املاک و مستغلات دو وجه مستقل از یکدیگر دارد. «بازار فیزیکی» و «بازار سهام» مسکن اگر چه در بخشهایی همپوشانی دارند، اما چالشهای هر کدام به صورت مجزا کاملا قابل بررسی است. در مجموع بازار ملک یکی از چالشیترین، تاثیرگذارترین و پرحاشیهترین بازارها در ایران است. ملک، بازاری نیست که بتوان تنها به چشم سرمایهگذاری به آن نگریست، چرا که مسکن جزو نیازهای اولیه هر فرد است و متاسفانه در حال حاضر غالب افراد جامعه به نوعی درگیر تامین مسکن هستند. در این مقاله، دغدغههای موجود در بازار ملک، عوامل تاثیرپذیر و تاثیرگذار در آن و گروه صنعت انبوهسازی، املاک و مستغلات را در بازار بورس بررسی میکنیم.
تحلیل صنعت پالایش در ایران ابعاد گستردهای دارد، اما اگر بخواهیم چند سال اخیر را مدنظر قرار دهیم، میزان صادرات فرآوردههای نفتی، سهام گروه پالایش و عرضه صندوق دولتی پالایش یکم، تاثیرگذارترین رویدادها به حساب میآیند.
کشور ما یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصول سیمان در جهان به حساب میآید. در سال ۲۰۲۰ ایران به عنوان هفتمین تولیدکننده سیمان در دنیا شناسایی شد. این در شرایطی است که ایران برای چندین سال متوالی در فشار ناشی از تحریمها به سر میبرد و صادرات کالای سیمان به سختی صورت میگرفت. در واقع صنعت سیمان برای مدتها در بازار سهام نتوانست به ارزش واقعی خود دست یابد و در بازار فیزیکی هم با چالشهای زیادی روبرو بود. خوشبختانه در چند سال اخیر چرخشی در این روند رخ داد و سیمان در هر دو بازار توانست به سوددهی خوبی برسد.
همیشه برای صحبت درباره ضرورت وجود یک صنعت، مسئله زمان هم مطرح میشود. به عبارت دیگر یکی از مهمترین فاکتورها برای بررسی ضرورت بقای صنایع، بازه زمانی و رخدادهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به آن دوره است.
در این مقاله به تحلیل صنعت داروسازی در بورس میپردازیم. صنعت داروسازی ایران با وجود فراز و نشیبهایی که پشت سر گذاشته است، امروز در جایگاه قابل قبولی قرار دارد.
صنعت بانکداری که در حال حاضر در شمار ۱۰ صنعت برتر بازار بورس و اوراق بهادار قرار دارد، در دهه ۸۰ شمسی وارد این بازار شد و در کمتر از یک دهه توانست جایگاه قابل قبولی را به دست آورد.
صنعت خودروسازی یکی از سودآورترین صنایع در جهان است. در ایران این صنعت علیرغم قدمت کمتر از ۱۰۰ سال، از نظر محبوبیت و میزان توجه مردم، با صنایعی چون نفت، پتروشیمی و فلزات اساسی برابری میکند. همچنین ایران یکی از صادرکنندگان خودرو در منطقه خاورمیانه است. خودروی دنا از محصولات ایران خودرو و ساینا و کوئیک از محصولات سایپا، بیشترین صادرات را در سالهای اخیر به خود اختصاص دادهاند. در ادامه این مقاله به تحلیل صنعت خودرو، معرفی نمادهای بورسی گروه خودرو و خلاصهای از آنچه خودرو در این سالها پشت سر گذاشته است، میپردازیم.
تاریخچه صنعت خودرو در ایران
تاریخچه صنعت خودرو در ایران به حدود دهه ۳۰ شمسی باز میگردد و جعفر اخوان پیشرو این صنعت است. شرکت جیپ ایران در سال ۱۳۳۵ توسط اخوان تاسیس و در سال ۱۳۳۸ به بهرهبرداری رسید. جیپ شهناز و وانت سیمرغ اولین خودروهایی هستند که در ایران به تولید رسیدند. پس از آن در سالهای ۱۳۴۱ شرکت ایران خودرو، ۱۳۴۲ زامیاد و ۱۳۴۴ سایپا تاسیس شدند.
این شرکتها طی قراردهای متعددی که با خودروسازان خارجی عقد کردند، توانستند خودروهایی مانند پیکان، ژیان، شورولت، فورد، رنو و… را در خیابانهای ایران جای دهند. دهه ۵۰ شمسی را میتوان اوج تولید و واردات خودرو تا قبل از رخ دادن انقلاب اسلامی دانست. در دهه ۶۰ به دلیل وقایع مربوط به جنگ تحمیلی، صنعت خودرو در ایران دچار رکود شد و دهه ۷۰ را میتوان آغاز دوبارهای برای صنعت خودرو کشور به حساب آورد. در ادامه آن چه برای صنعت خودرو در این سالها روی داده است را مطالعه میکنید.
اولین رکود صنعت خودرو
صنعت خودرو تاکنون فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است، اما اولین رکود آن در دهه ۶۰ اتفاق افتاد. در دهه ۶۰ درآمد ارزی کشور از ۲ میلیارد دلار به ۲۰۰ میلیون دلار کاهش یافت و این برای صنعت خودرو ایران به معنای تعطیلی بود! تنها ناجی صنعت خودرو در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ را میتوان خودرو پیکان دانست. اگرچه خودروهای قدیمی خارجی همچنان استفاده میشدند، اما قطعات آنها موجود نبود، تعمیرات آنها مشکل و گران بود و عملا سبب گردش مالی برای صنعت خودرو داخلی نمیشدند. گردش مالی صنعت خودرو در اوایل دهه ۷۰ وابسته به پیکان بود. در این زمان صنعت خودرو در حال عبور از اولین رکود خود بود و این موضوع با ورود پراید به کشور میسر شد.
واردات خودرو پس از انقلاب
اولین واردات خودرو پس از انقلاب از طریق شرکت سایپا انجام شد. در سال ۱۳۷۲ شرکت سایپا طی قراردادی با کره، خودرو پراید را وارد ایران کرد و توانست آن را به تولید انبوه برساند. در همین زمان زمزمههای طراحی و تولید خودرو ملی آغاز شد اما سودی که از تولید و فروش پراید نسیب سایپا شده بود، همه خودروسازان را ترغیب به واردات میکرد.
با بررسی مسیر صنعت خودرو متوجه میشویم که تلاشها برای هر دو موضوع «واردات خودرو خارجی» و «تولید خودرو ملی» به موازات هم ادامه داشتند و تقریبا در یک زمان به ثمر رسیدند. در سال ۱۳۷۹ سمند به عنوان اولین خودرو ملی وارد بازار شد و شروع دهه ۸۰ را میتوان آغاز فصل واردات گسترده خودرو به کشور دانست.
اولین پیک صنعت خودرو
اولین پیک صنعت خودرو مربوط به دهه ۸۰ است. در این زمان روابط بینالمللی ایران در بهترین شرایط خود (پس از انقلاب) به سر میبرد. سهام سه تولیدکننده اصلی خودرو یعنی ایران خودرو، سایپا و پارسخودرو در بازار بورس معامله میشدند. واردات قطعات با قیمت ارزی مناسب و بدون محدودیتهای ناشی از تحریمها انجام میشد و صنعت خودرو اولین رشد چشمگیر خود را پس از انقلاب تجربه میکرد. خودروهایی مانند سوزوکی، برخی مدلهای پژو، ماکسیما، رونیز، ریو و برخی مدلهای مزدا و تویوتا از پرطرفدارترین خودروهای خارجی هستند که در دهه ۸۰ شمسی در ایران به فروش میرسیدند.
اولین پیک صنعت خودرو در بازار بورس ایران هم در سال ۱۳۸۲ به وقوع پیوست. گروه خودرویی در مرداد ۱۳۸۲ بالاترین قیمت سهم را بعد از انقلاب تجربه کرد. معاملات سهام نمادهایی چون خودرو، خپارس، خبهمن، خساپا و سهمهای دیگر گروه خودرویی به اوج خود رسید. این روند همچنان ادامه یافت و در فروردین ۱۳۸۳ صنعت خودرو بالاترین شاخص خود را در دهه ۸۰ تجربه کرد. در تصویر زیر شاخص گروه خودرو را در دو تاریخ مرداد ۸۲ و فروردین ۸۳ مشاهده میکنید.
تاثیر تحریمها بر صنعت خودرو
در سال ۱۳۸۵ به دنبال مقاوت ایران در برنامه هستهای، موضوع تحریمها علیه کشور مطرح شد. این تحریمها به مرور شدت گرفت و توانست صنایع مختلف کشور را تحتالشعاع قرار دهد. یکی از این موارد «معامله شرکتهای خارجی با ایران» بود که تاثیر شدیدی بر صنعت خودرو ایران گذاشت و اولین تاثیر مستقیم آن در ژانویه ۲۰۰۸ مشخص شد. در این زمان گشایش اعتبار در بانکهای دولتی چین برای تجار ایرانی ممنوع اعلام شد و این در حالی بود که ایران خودرو قراردادی را با شرکت خودروسازی چینی به نام «چری» عقد کرده بود. طبق این قرارداد شرکت چری ساخت خودرویی کوچک و کممصرف، مناسب استفاده شهری را بر عهده گرفته بود اما متاسفانه با روی دادن تحریمها، این قرارداد هیچگاه اجرایی نشد.
تاثیر تحریمها بر صنعت خودرو، در معاملات سهام این گروه نیز محسوس است. همان طور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، از اواسط ۱۳۸۵ تا میانه ۱۳۸۸ گروه خودرویی در بازار بورس، در بدترین شرایط خود به سر میبردند. قیمت سهام شرکتهای خودرویی در سال ۱۳۸۷ به کمترین میزان خود رسید. شاید بتوان این زمان را دومین رکود صنعت خودرو به حساب آورد.
واردات خودرو پس از تحریمها
از اواسط سال ۱۳۸۵ تا دهه ۹۰ ایران به سختی میتوانست با دیگر کشورها مراودات تجاری داشته باشد. واردات قطعات خودرو به صورت جزئی و با چندین واسطه انجام میشد. قیمت ارز رو به رشد بود و همه صنایع تحت تاثیر آن قرار گرفته بودند. میتوان ادعا کرد که نیمه دوم دهه ۸۰، سالهای سختی برای صنعت خودرو در ایران بود.
اولین واردات خودرو پس از تحریمها مربوط به سال ۱۳۹۰ است. در این زمان چند شرکت خودروسازی توانستند مجوز واردات خودرو دریافت کنند. البته زمزمههای این کار از اوایل سال ۱۳۸۸ به گوش میرسید. این زمزمهها تاثیر خود را بر سهام خودرویی در بازار بورس گذاشت و سهام خودرو مجددا روند صعودی گرفت. این روند پس از خبر صدور مجوز برای واردات خودرو، به اوج خود رسید. همان طور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، در سال ۱۳۹۰ شاخص خودرو بار دیگر افزایش یافت و سهامداران این گروه به خوبی از سود بازار بورس منتفع شدند.
البته متاسفانه این صعود چندان دوام نیاورد. قیمت دلار هر روز افزایش مییافت. عدم ثبات در قیمت ارز باعث میشد که خودروها عرضه نشوند. واردکنندگان ادعا میکردند که امروز خودرو را با هر قیمتی به فروش برسانند، نمیتوانند فردا با آن قیمت، خودرو دیگری وارد کنند. همان طور که میدانید صنعت خودرو همواره تحت تاثیر قیمت دلار است و این تاثیر در بازار بورس هم به چشم میخورد. چنانچه در تصویر زیر سهام گروه خودرویی از سال ۱۳۹۰ تا اوایل ۱۳۹۲ روند نزولی طی کرده است.
تاثیر برجام بر صنعت خودرو
برای تاثیر برجام بر صنعت خودرو، ابتدا مروری داشته باشیم بر آن چه بین سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ برای این صنعت روی داد.
بین سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ واردات خودرو کمابیش ادامه داشت و سهام شرکتهای بورسی گروه خودرو تقریبا مسیر ثابتی را طی میکردند. هر بار که قیمت دلار افزایش مییافت، سهام دچار افت و خیز میشد و مجددا به روال قبل باز میگشت.
در این سالها مذاکرات برای توافق بر سر برنامه هستهای آغاز شده بود که در سال ۱۳۹۴ به بار نشست و صنعت خودرو ایران وارد دوره جدیدی شد. در ۱۰ تیر ۱۳۹۴ تفاهمنامه هستهای لوزان به امضا رسید. در ۲۳ تیر ماه ۱۳۹۴ در وین اتریش، پیمان برجام (برنامه جامع هستهای) بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا) بسته شد.
در ۲۶ مهر ۱۳۹۴ برجام به تصویب رسید و سه ماه بعد در ۲۶ دی ۱۳۹۴ اجرایی شد. بازار بورس، صادرات و واردات به شدت تحت تاثیر برجام قرار گرفتند. واردات خودرو که از ابتدای ۱۳۹۴ حدود ۵۰ هزار دستگاه بود، پس از برجام در سال ۱۳۹۵ به ۷۶ هزار دستگاه رسید. قیمت دلار از ۳۶۰۰ به حدود ۳۴۰۰ کاهش یافت. سهام گروه خودرویی هم تحت تاثیر این رویدادها قرار گرفت و همان طور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، از دی ۱۳۹۴ روند صعودی در آن آغاز شده است.
البته تاثیر مثبت برجام بر صنعت خودرو چندام دوام نیاورد! اخبار ضد و نقیض برداشته شدن تحریمها، خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و افزایش ۵ برابری قیمت دلار و اعمال تحریمهای جدید، همگی ناشی از تصمیماتی هستند که به دنبال برجام اتخاذ شدند و صنعت خودرو را به شدت تحت تاثیر قرار دادند.
تاثیر قیمت ارز بر صنعت خودرو
تاثیر قیمت ارز بر صنعت خودرو، موضوعی کاملا واضح و بدیهی است اما این تاثیر، ابعاد گستردهتری دارد. متاسفانه وقتی قیمت ارز در حال نوسان است، فروش خودروهای صفر وارد شده، متوقف میشود و واردکنندگان منتظر افزایش بیشتر و رسیدن به ثبات هستند. در این حالت بازار دچار نوعی رکود میشود. این دسته از واردکنندگان پس افزایش نرخ ارز، قیمت خودرو را افزایش میدهد و وجود تقاضا و عدم عرضه، باعث تشدید افزایش قیمت میشود.
در نتیجه نوسانگیری در بازار خودروهای غیر صفر افزایش مییابد و افراد خودروهای قدیمیتر را با قیمت بالا میفروشند. بیشتر خریداران در این زمان نوسانگیر هستند و خودرو خریداری شده را پس از مدت کمی به بهانه افزایش نرخ ارز، چند برابر میفروشند. هیچ قیمت ثابتی در بازار وجود ندارد و حباب قیمت در حال تشکیل شدن است.
همین تاثیر در بازار بورس هم مشاهده میشود. قیمت قطعات خودرو در حال افزایش است، پس خریداران سهام، به سمت سهمهای گروه خودرویی در بخش تولید و تامین قطعات میروند. هدف از این کار، فروش سهم پس از بالاتر رفتن قیمت آن به دلیل افزایش قیمت ارز است. پس تقاضا برای تعدادی از زیرگروههای سهام خودرویی زیاد میشود، اما عرضه مانند قبل است و پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، یعنی افزایش قیمت سهم که منطق و پشتوانهای ندارد. در این زمان حباب قیمت در سهام گروه خودرویی در حال شکل گرفتن است و به زودی سهامداران را تحت تاثیر قرار میدهد.
از دیگر نتایج افزایش قیمت ارز بر صنعت خودرو میتوان به کم شدن توان قشر کم درآمد برای خرید خودرو و بیشتر شدن ثروت افرادی که از قبل توانایی خرید خودرو را داشتهاند، اشاره کرد. افزایش قیمت ارز بر قیمت بنزین و قیمت بنزین بر قیمت خودرو تاثیر مستقیم دارد.
افزایش قیمت ارز، تولید و واردات قطعات خودرو را تحت تاثیر قرار میدهد و این تاثیر، در قیمت خودرو هم قابل مشاهده است. در نهایت افزایش قیمت ارز باعث تصمیمگیریهای اشتباه به دلیل عدم برخورداری از دانش کافی از طرف عدهای میشود و متاسفانه برخی، از این تصمیمات اشتباه سواستفاده میکنند و با کارهایی مانند نوسانگیری به روند افزایش قیمت ارز دامن میزنند و البته همگی تحت تاثیر نتایج منفی آن قرار خواهیم گرفت.
نمودار زیر عملکرد شاخص خودرو در قیاس با شاخص کل و شاخص سه صنعت مهم از ابتدای جهش ارزی را نشان میدهد:
تاثیر خروج آمریکا از برجام بر صنعت خودرو
تاثیر خروج آمریکا از برجام بر صنعت خودرو بسیار جالب و قابل تامل است! برای بررسی این تاثیر ابتدا باید مروری بر سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ داشته باشیم. در این دو سال واردات خودرو بین ۷۰ تا ۸۰ هزار دستگاه در سال بود. معاملات خودرو رواج داشت و مردم خرید فیزیکی خودرو را بر سهامداری گروه خودرویی ترجیح میدادند. قیمت خودرو تقریبا ثابت بود و این ثبات را میتوان ناشی از ثبات نسبی قیمت ارز طی سال ۹۵ و ۹۶ دانست. سهام گروه خودرویی اگر چه فراز و نشیبهایی را تجربه میکرد اما از ثبات نسبی برخوردار بود.
در اردیبهشت ۱۳۹۷ پس از تغییر ریاست جمهوری آمریکا، این کشور خروج خود را از برجام اعلام کرد و ثبات چند ساله بازار خودرو ایران را برهم زد. پیرو این تصمیم، تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع شد. قیمت ارز و متعاقب آن، قیمت خودرو بیش از ۵ برابر افزایش یافت. نوسانگیران ارز، دلار را در بازار نایاب کردند! قیمت سکه چندین برابر شد. بازار بورس از اواخر ۱۳۹۷ وارد روند صعودی شد و در سال ۱۳۹۹ گروه خودرویی توانست بالاترین شاخص خود را تجربه کند!
فرانسه، سوئد، کره و چین، کشورهایی بودند که طی سالهای برجام همکاری گستردهای با ایران در زمینه صنعت خودرو داشتند اما با خروج آمریکا از برجام، پژو، سیتروئن، رنو، اسکانیا، ولوو، هیوندایی و کیا، همکاری خود را با ایران کاملا قطع کردند و چین نیز همکاریاش را به حداقل رساند. در سال ۱۳۹۸ بنزین سهمیهبندی شد و قیمت بنزین آزاد ۳ برابر افزایش یافت. میتوان گفت بار دیگر دوران سختی برای صنعت خودرو ایران آغاز شد.
تاثیر پیوستن مردم به بورس بر صنعت خودرو
در سال ۱۳۹۸ تبلیغ دولت برای پیوستن مردم به بازار بورس آغاز شد. بنابراین میزان تقاضا برای سهام افزایش یافت و از آن جایی که گروه خودرو همواره از محبوبیت برخوردار است، افزایش تقاضا در آن بیش از گروههای دیگر محسوس بود. اگرچه به دلیل خروج آمریکا از برجام، بازار فیزیکی خودرو اوضاع جالبی نداشت اما تاثیر پیوستن مردم به بورس بر صنعت خودرو مثبت بود و قیمت سهام آن روند صعودی گرفت.
روند صعودی سهام گروه خودرو در مرداد سال ۱۳۹۹ به اوج خود رسید و رکوردی را در شاخص، برای این گروه ثبت کرد. البته با اصلاح بازار در مهر ۱۳۹۹ قیمت سهام خودرویی مجددا کاهش یافت اما در این حالت نیز، نسبت به سالهای قبل در سود بود. در تصویر زیر روند سهام خودرویی از میانه ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ را مشاهده میکنید.
همان طور که مشاهده میکنید سهام گروه خودرویی در سال ۱۳۹۹ به بالاترین قیمت خود رسید و کمی بعد سقوط کرد اما بیایید جایگاه آن را بعد از سقوط با جایگاهش قبل از رشد مقایسه کنیم. شاید بهتر است اصلا کلمه «سقوط» به کار برده نشود و «اصلاح قیمت» صحیحتر باشد، چرا که این سهام همچنان در سود است. این موضوع میتواند متاثر از پیوستن مردم به بورس، افزایش تعداد معاملات یا خبر بازگشتن آمریکا به برجام باشد.
تاثیر بازگشت آمریکا به برجام بر صنعت خودرو
تاثیر بازگشت آمریکا به برجام بر صنعت خودرو از همان هفته ابتدایی انتشار خبر، کاملا محسوس بود. اگرچه در صورت قطعی شدن بازگشت آمریکا به برجام، همه صنایع تحت تاثیر قرار میگرفتند اما قطعا صنعت خودرو در راس آنها قرار داشتند. در هفته ابتدایی پس از انتشار خبر، سه نماد خساپا، خودرو و خبهمن در لیست پرمعاملهترین سهام قرار گرفتند.
از طرف دیگر برخی سهامداران منتظر انتخابات ایران در خرداد ۱۴۰۰ و تصمیمات دولت جدید بودند. به عبارت دیگر، هر چند خبر بازگشت آمریکا به برجام، معاملهگران بورس را به سهام خودرویی امیدوار کرد اما در پیش بودن انتخابات ایران، آنها را از انجام معاملات پرحجم باز میداشت. قطعا تصمیمات دولت جدید و همزمان با آن، بازگشت آمریکا به برجام، صنعت خودرو ایران را وارد مرحله جدیدی میکرد.
عوامل موثر بر قیمت سهام خودرویی
عوامل متعددی هستند که میتوانند باعث تغییر قیمت سهمهای خودرویی شوند. در ادامه برخی از مهمترین این عوامل را به شما معرفی میکنیم.
صادرات خودرو
در دهه گذشته بازار کشورهای عراق، سوریه و ونزوئلا، بازار صادراتی تولیدکنندگان ایرانی محسوب میشد اما با توجه به بحران سیاسی اخیر که در این کشورها اتفاق افتاده است، حضور تولیدکنندگان ایرانی در این بازارها کمرنگ شده و درنتیجه سودآوری آنها کاهش یافته است.
با توجه به این که شرکت خودروسازی برتری در کشورهای منطقه حضور ندارد، شرکتهای خودروسازی داخلی میتوانند بازارهای صادراتی خود را گسترش دهند و سود بیشتری کسب کنند. به عنوان مثال، پاکستان و کشورهای آسیای میانه از جمله قزاقستان و ترکمنستان، بازارهای صادراتی مناسبی برای خودروسازان ایرانی محسوب میشوند. همچنین خودروسازان داخلی میتوانند مراودات تجاری خود را با کشورهایی چون روسیه، اوکراین، مصر، آذربایجان، سنگال و بلاروس گسترش دهند و از این طریق نیز منتفع شوند.
حمایت بانکهای داخلی
از دیگر عوامل تاثیرگذار در صنعت خودروسازی، حمایت بانکهای کشور از این صنعت است. همه صنایع برای رسیدن به رشد و سودآوری نیاز به سرمایهگذاری بیشتر دارند. شرکتهای خودروسازی برای تامین مالی خود میتوانند از تسهیلات بانکها بهرهمند شوند و وامهایی با نرخ سود پایین دریافت کنند. برای مثال، اگر نرخ سود تسهیلات برابر با نرخ تورم باشد تسهیلات بانکی برای خودروسازان داخلی اثربخش خواهد بود. از این رو فعالان بازار سرمایه باید نسبت به نحوه تامین مالی خودروسازان و دریافت تسهیلات آنها هوشیار بوده و آماده سرمایهگذاری در سهام آن صنعت باشند؛ چرا که در چنین شرایطی سهام شرکت خودروسازی، با سودآوری مناسبی در میانمدت و بلندمدت همراه خواهد شد.
سرعت تغییر فناوری
سرعت تغییر فناوری در صنایع، از عوامل اثرگذار بر قیمت سهام صنعت مورد نظر است. همواره شرکتهای خودروسازی داخلی از کمبود دانش فنی رنج میبرند و این موضوع باعث شده است محصولات این شرکتها، مزیت رقابتی خود را از دست بدهند. به همین دلیل فعالان اقتصادی باید در هنگام خرید و فروش به این موضوع توجه کنند که شرکت بورسی مورد نظر، توانایی انطباق سریع با تغییرات فناوری را دارد یا خیر؟
صنایع مرتبط
یکی دیگر از عواملی که میتواند بر قیمت محصولات شرکتهای خودرویی تاثیر مستقیم بگذارد، وضعیت صنایع مرتبط است. بهعنوان نمونه، صنعت فولاد به طور مستقیم با صنایعی مانند استخراج سنگ آهن و همچنین صنعت خودروسازی در ارتباط است؛ چرا که از یک طرف سنگ آهن، اصلیترین ماده اولیه مورد نیاز برای تولید فولاد است و از طرف دیگر، محصولات فولادی به طور مستقیم در صنعت خودروسازی به کار برده میشوند. با توجه به این موضوع، هرگونه رکود یا رونق در صنایع مرتبط با صنایع خودرو، میتواند قیمت سهام شرکتهای فعال در این صنعت را تحت تأثیر قرار دهد.
قیمت بستههای حامل انرژی هم در قیمت محصولات شرکتهای خودرویی اثر دارد. هنگامی که شرکتهای خودروسازی دسترسی به انرژی ارزان قیمت داشته باشند، قطعاً میتوانند محصولاتی با قیمت پایینتر را روانه بازار کنند و از این طریق مزیت رقابتی خود را بهبود بخشند.
قیمتگذاری محصولات تولیدی در صنعت خودرو
پس از مشخص کردن عوامل تأثیرگذار بر قیمت محصولات شرکتهای خودرویی، باید نحوه قیمتگذاری محصولات نیز مورد بررسی قرار بگیرد. به عنوان مثال، در صورتی که قیمت محصولات شرکتهای خودروسازی بدون دخالت دولت و بر اساس میزان عرضه و تقاضا در بازار تعیین شود، طبیعتاً انتظار سرمایهگذاران از میزان درآمد و سودآوری شرکتهای خودروسازی، متفاوت از زمانی خواهد بود که دولت با هدف تنظیم بازار، مستقیماً بر قیمت خودروهای تولید داخل، نظارت و قیمت آنها را تعیین کند. بنابراین نحوه قیمتگذاری محصولات در صنعت خودروسازی میتواند قیمت سهام شرکتهای فعال در این صنعت را تحت تأثیر قرار دهد.
جریانهای نقدی
جریانهای نقدی پیشبینیشده برای شرکتهای خودروسازی اهمیت زیادی دارد. به عبارت بهتر، وقتی انتظارات پیشبینیشده از جریان نقدی به هر دلیلی تغییر کند، قیمت سهام این شرکتها نیز دستخوش تغییراتی خواهد شد. همچنین کاهش جریان نقدی پیشبینی شده در نتیجه افت فروش شرکت است.
نمادهای بورسی گروه صنعت خودرو
نمادهای بورسی گروه صنعت خودرو به سه بخش «وسایل نقلیه موتوری»، «قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری» و «سایر قطعات یدکی و وسایل نقلیه موتوری» تقسیم میشوند. در جدول و نمودار زیر، بخشی از شرکتها و نمادهای گروه صنعت خودرو را مشاهده میکنید:
حوزه فعالیت
زیرگروه
نماد
تولید و ساخت انواع خودرو سبک و سنگین و اجزاء و لوازم قطعات یدکی آنها
وسایل نقلیه موتوری
خساپا
تولید و تهیه انواع خودرو و وسایل نقل و انتقال
وسایل نقلیه موتوری
خودرو
طراحی، ساخت، نصب و مونتاژ خودروهای بنزینی، دیزلی، گازسوز تجاری سبک و سنگین
وسایل نقلیه موتوری
خزامیا
تولید انواع کامیون و کامیونت سبک و سنگین، میدلباس و مینیبوس
وسایل نقلیه موتوری
خکاوه
تولید و خدمات پس از فروش اتوبوس، مینیبوس، کامیون، کامیونت، کشنده، وانت و ون
وسایل نقلیه موتوری
خاور
تولید و مونتاژ انواع خودرو و وسایل نقلیه موتوری و دیزلی سبک، نیمهسنگین و سنگین و انواع کامیون، اتوبوس و کامیونت و وانت و تریلر
وسایل نقلیه موتوری
خدیزل
ساخت و مونتاژ وسائل نقلیه موتوری و قطعات و لوازم آنها
وسایل نقلیه موتوری
خپارس
اشتغال به کلیه فعالیتهای تولیدی و صنعتی در صنعت خودرو
وسایل نقلیه موتوری
خبهمن
تولید مجموعه کامل موتور اتومبیلهای ۳ و ۴ و ۶ سیلندر
وسایل نقلیه موتوری
خموتور
تولید خودرو و قطعات وابسته
توليد وسايل نقليه موتوري
خکرمان
ساخت قطعات موتور، پوسته سیلندر، پوسته سر سیلندر
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خریخت
تولید میل لنگ، میل سوپاپ، میل بادامک
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خنصیر
تولید اکسل جلو و اکسل عقب سواری
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خوساز
تولید اکسل سواری، اکسل باری
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خمحور
تولید انواع سپر، داشبورد، تهویه مطبوع خودرو، بخاری خودرو و انواع صندلی
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خمهر
تولید انواع گیربکس خودرو، مجموعه چرخدنده، انواع موتور سیکلت
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خمحرکه
تولید قطعات ریخته (ریخته گری شده) چدنی- تولید قطعات فورج
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
ختراک
تولید انواع گیربکس و جعبه فرمان
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خچرخش
تولید انواع رادیاتور و مبدلهای صنعتی
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
ختور
تولید انواع فنر تخت، فنر لول اتومبیل و واگن راهآهن، اتصالات خطوط ریل راهآهن
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خزر
تولید انواع فنر تخت، فنر لول، فنرهای پارابولیک و میل تعادل سبک و سنگین، فنر ریل راهآهن
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خفنر
تولید کمک فنر خودروها و قطعات آنها
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خکمک
تولید دسته سیم انواع اتومبیل
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خشرق
تولید انواع واتر پمپ، اویل پمپ، مجموعه قطعات سیستم تهویه هوا، سیستم هوا، سیستم خروجی دود، سیستم خنککننده
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خکار
تولید انواع لوازم الکترونیکی اتومبیل مثل سیستم ضد سرقت، دزدگیر، جلو آمپر، آژیر، یونیت شیشه بالابر، قفل مرکزی، انژکتور، دسته راهنما
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خپویش
تولید انواع رینگ اتومبیل سبک و سنگین، محافظ زیر موتور، رام زیر موتور، قطعات پیش مونتاژ اتاق اتومبیل
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خرینگ
تولید انواع لنت ترمز و لنت کلاچ
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خلنت
تولید قطعات فورج
قطعات یدکی و جانبی وسایل نقلیه موتوری
خاهن
تولید صندلیهای اتومبیل، مجموعه رودری
سایر قطعات یدکی و وسایل نقلیه موتوری
خاذین
سرمایهگذاری در سهام
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
خگستر
تولید تمام اتصالات لولهکشی آب و گاز و ذوب و تهیه انواع مصنوعات فلزی
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
خلیبل
سرمایهگذاری و مشارکت در شرکتها و واحدهای تولیدی و خرید و فروش سهام
ساير قطعات يدكي و وسايل نقليه موتوري
ورنا
تولید انواع قطعات خودرو
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
خبنیان
سرمایهگذاری در سهام
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
ختوقا
طراحی، مشاوره و تأسیس کارخانجات تولید مخازن ثابت و متحرک تحت فشار گاز و تجهیزات و لوازم جانبی الکتریکی و الکترونیکی و سایر
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
ناما
تولید انواع میل لنگ و میل بادامک
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
خعمرا
تولید قطعات خودرو
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
تشتاد
تولید انواع قطعات خودرو
قطعات يدكي و جانبي وسايل نقليه موتوري
خفناور
سهم خودرو از ارزش بازار چقدر است؟
نمودار زیر سهم صنعت خودرو و قطعات را از ارزش بازار نمایش میدهد:
همان طور که مشاهده میکنید این صنعت ۳.۵ درصد از ارزش کل بازار را در اختیار گرفته است. با وجود سهم ٪۳.۵ از ارزش بازار، گروه خودرو ٪۷ از معاملات را در ۷ سال اخیر در اختیار گرفته است.
نکته: شناوری این گروه از بازار و بسیاری از صنایع بالاتر است و اشخاص حقیقی حضور پررنگتری در این صنعت دارند.
شرکتهای خودرویی هر ساله سرمایه زیادی را به بخش تحقیقات، اختصاص میدهند اما محققین و ارزیابان، دسترسی کافی به آمارهای اطلاعاتی ندارند و درصد زیادی از آمار و ارقام منتشر شده در صنعت خودرو، بر اساس دادههای سالهای اخیر است. با این حال بر اساس آخرین گزارشهای موسسه معتبر مکنزی، تولیدکنندگان داخلی صنعت خودرو، ۹۰ درصد از سهم بازار داخلی ایران را در دست دارند. به طوری که در سال ۲۰۱۴ شرکتهای بزرگ ایرانخودرو و سایپا، ۸۱ درصد از سهم بازار داخلی را کسب کردند. بر اساس این گزارش، صنعت خودرو، دهمین صنعت از لحاظ ارزش افزوده ناخالص است و بالاتر از صنایعی مانند تامین مالی و بانکداری، خدمات عمومی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و گردشگری قرار دارد.
اهمیت این بازار با توجه به این موضوع مشخص میشود که بازار خودرو در ایران با فروش سالانه ۱/ ۱ میلیون دستگاه خودرو در سال ۲۰۱۴، بزرگتر از بازار اسپانیا بود. از طرفی دیگر وجود این صنعت در ایجاد مشاغل برای دولت حائز اهمیت است چرا که تقریباً ۵ درصد از نیروی کار ایران را به خود اختصاص داده است. طبق این گزارش، در سال ۲۰۱۴ حدود یک میلیون ایرانی در این بخش مشغول به کار بودند. موسسه مکنزی پیشبینی کرده است صنعت خودرو تا سال ۲۰۳۵ میتواند ارزش افزوده ناخالص خود را از ۱۱ میلیارد دلار تا ۵۸ میلیارد دلار افزایش دهد. این موضوع به این معنا است که صنعت خودرو باید هر ساله با رشد ۸ درصدی همراه شود.
معرفی شرکتهای خودرویی بازار سرمایه
بیشتر مردم با نام خودروسازان داخلی آشنا هستند اما به غیر از شرکتهای مادر در صنعت خودرو، تعداد زیادی از شرکتهای دیگر در این صنعت مشغول به کار هستند. در حال حاضر تعداد ۳۸ شرکت خودرو و ساخت قطعات در بورس فعال هستند. بازدهی ۵ ساله صنعت خودرو ۱۳۸۰ درصد بوده است. ۷۴ درصد (۲۱۱,۷۸۱ هزار میلیارد تومان) از ارزش صنعت خودرو به شرکتهای تولید وسایل نقلیه موتوری اختصاص دارد و ۲۶ درصد (۷۶,۸۴۵ هزار میلیارد تومان) در اختیار شرکتهای ساخت قطعات است.
شرکت ایران خودرو با نماد «خودرو» و ارزش بازار ۷۴,۳۲۸ هزار میلیارد تومان پیشتاز صنعت محسوب میشود و سایپا با نماد «خساپا» و ارزش ۴۳,۹۷۰ هزار میلیارد تومان در رتبه دوم قرار دارد.
سهام شناور (درصد)
سابقه سود و زیان در یک سال گذشته
تعداد سهام
حجم مبنا
EPS
P/E
نام شرکت خودرو
۳۶%
+۲۷/۱۵%
۳۰۱B
۴۹.۰۶ M
-۱۳۵۹
-۱.۶۸
ایران خودرو
۲۷%
+۲۸%
۱۹۵B
۵۴.۸۷ M
-۱۰۰۴
-۲.۰۶
سایپا
۲۳%
+۱۹/۴۶%
۱۳۴B
۵۳.۸۵۵ M
۲۹۶
۵.۴۰
گروه بهمن
–
–
۱۱۳B
۱
-۸۰۸
-۱.۳۲
پارسخودرو
–
–
۸۶B
۱
۸۴۱
۳.۷۰
ایران خودرو دیزل
۵۲%
+۱۰۰/۷۷%
۲۵B
۱۰.۲۶۹ M
۸۷۹
۵.۵۱
زامیاد
در خصوص ترکیب سهامداران شرکتهای ایران خودرو و سایپا، لازم به ذکر است که غیر از مالکیت زیر ۲۰ درصدی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بخش دیگری از سهام این شرکتها بین گروههایی از جمله گروه تدبیر، صندوقهای تأمین اجتماعی، بازنشستگی کشوری و فولاد تقسیم شده است اما تمام این گروهها، مالکیت کمتر از ۲۰ درصدی در سهام این شرکتها دارند. به این ترتیب در لیست سهامداران عمده این شرکتها، نمیتوان گروه مشخصی را به عنوان یک یا دو سهامدار اصلی در شرکتهای مادر تشخیص داد.
مقایسه سهام شناور شرکتهای خودرویی با سایر شرکتهای بازار سرمایه، این موضوع را نشان میدهد که این شرکتها قدرت نقدشوندگی بالایی دارند و این موضوع میتواند ازجمله عوامل مؤثر در خرید و فروش سهام شرکتها در بورس محسوب شود. در مجموع با این که سهام شرکتهای صنعت خودرو با زیان قابل توجهی همراه بودهاند اما همچنان این شرکتها، بازدهی مثبتی به صورت سالانه داشتهاند.
سخن آخر
حضور استراتژیک در بازار سرمایه نیازمند دست یافتن به دانش در حوزه بازار سرمایه و پیگیری اخبار و اطلاعات صنایع مورد نظر است. هنگامی که قصد خرید و فروش سهام یک شرکت را دارید، ناگزیر به بررسی و تحلیل عوامل کلان تأثیرگذار بر آن صنعت هستید تا در کنار تحلیل تکنیکال و بنیادی، تصمیم استراتژیک و مناسبی را اتخاذ و در نهایت به سودآوری مناسبی دست پیدا کنید. سرمایهگذاری در سهام شرکتهای خودرویی هم از این قضیه مستثنا نیست. برای موفقیت در این بخش باید با عوامل مرتبط با این صنعت آشنا باشید.
در این مطلب ضمن ارائه اطلاعاتی در خصوص تاریخچه صنعت خودرو در ایران به بررسی و تحلیل وضعیت بازار خودرو و قیمت سهمهای خودرویی پرداختیم. با مطالعه این مطلب میتوانید با دید بازتری برای سرمایهگذاری در این صنعت اقدام کنید.
همواره در بازار سرمایه، صنعت واسطه مالی صنعتی جذاب برای فعالان این بازار به شمار میرود؛ این موضوع تا اندازهای جدی است که کمتر فردی پیدا میشود که در سرمایهگذاری و سبد سهام خود، سهمی از شرکتهای واسطهگری مالی نداشته باشد. این نهادهای مالی با هدف گسترش دادوستد در بازارها به وجود آمدهاند و بههمینمنظور سرمایههای سرگردان را از سرمایهگذاران جذب کرده و در اختیار سرمایهپذیران میگذارند. به بیاندیگر شرکتهای واسطه مالی، بهعنوان یک کانال پولی عمل میکنند و وجوه نقد را از واحدهایی که دارای مازاد نقدینگی هستند، دریافت کرده و به واحدهایی که کسری نقدینگی دارند، هدایت مینمایند. سرمایهگذاران حقیقی نیز میتوانند در جذب سرمایه و هدایت آن به شرکتهای سرمایهپذیر ایفای نقش کنند؛ درنتیجه شرکتهای واسطهگری مالی همواره در تلاش هستند تا سرمایههای خرد و کلان سرمایهگذاران را جمعآوری کرده و در اختیار سایر شرکتها قرار دهند. سرمایهگذاری در شرکتهای واسطه مالی، مستلزم شناخت عوامل تأثیرگذار بر قیمت سهام این شرکتها است؛ بهطوریکه عدم توجه به این عوامل، فعالان بازار سرمایه را با ضررهای هنگفتی همراه میسازد. این موضوع بهانهای شد تا «بآشگاه بلاگ» عوامل تأثیرگذار بورسی بر شرکتهای واسطهگری مالی را مورد بررسی قرار دهد. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بانکها، صندوقهای بازنشستگی، شرکتهای سرمایهگذاری، مؤسسات پولی و اعتباری و… نیز بهعنوان واسطهگرهای مالی بهشمار میروند اما در این مطلب تنها به بررسی شرکتهای سرمایهگذاری میپردازیم.
این روزها خبر ورشکستگی برخی از بانکها و مؤسسات مالی در صدر اخبار رسانهها قرار گرفته است و بسیاری از سرمایهگذارانی که سرمایههای خود را در این بخش سپردهگذاری کردهاند، نگران سپردههای خود هستند؛ این موضوع بر بازار سرمایه نیز تأثیرگذار بوده و قیمت سهام صنعت بانکی را دستخوش تغییرات کرده است. اگرچه در دهههای گذشته بسیاری از بانکهای کشور در بازار سرمایه حضور پیدا کردهاند و موج خصوصیسازی باعث پیشرفت و سودآوری بانکهای ایرانی شده است اما تحریمهای مستقیم کشورهای غربی بر بانکها، باعث ایجاد مشکلات جدی، در فعالیت آنها شده است که علاوهبر بروز ضررهای مالی در بانکهای ایران، باعث کاهش قیمت سهام بانکها در بازار سرمایه شده است.