سرمایه‌گذاران برای کسب سود در بازار بورس، از ابزارهای مالی متنوعی استفاده می‌کنند. یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار در بازار بورس، اعتبار معاملاتی است. با استفاده از این خدمات مالی در بازار، افراد می‌توانند با سرمایه‌ بیشتری معاملات خود را برنامه‌ریزی و مدیریت کنند. سرمایه‌گذاران برای بهره‌مندی از این خدمات مالی باید بعضی شروط لازم را داشته باشند. میزان دقیق مبلغ اعتبارهای معاملاتی بنا به اوضاع بازار، توسط سازمان بورس تعیین می‌شود. در این مقاله قصد داریم به روش‌های دریافت و تسویه اعتبار معاملاتی در کارگزاری آگاه اشاره کنیم. با ما همراه باشید.

اعتبار معاملاتی چیست؟

اعتبار معاملاتی نوعی ابزار مالی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن، به منبع مالی جدیدی دسترسی دارند که می‌توانند با این سرمایه جدید، مشغول خرید و فروش سهام شوند. اعتبارهای معاملاتی دارای تاریخ سررسید هستند؛ به عبارت دیگر این اعتبارها در بازه زمانی مشخص‌شده باید استفاده شوند و در تاریخ سررسید باید به همان اندازه ارزش بسته اعتباری، مبلغ مورد نظر را به کارگزاری عودت دهند. در ادامه به روش دریافت و تسویه بسته‌های اعتباری در کارگزاری آگاه می‌پردازیم.

شرایط دریافت اعتبار معاملاتی از بآشگاه مشتریان کارگزاری آگاه

مشتریان کارگزاری آگاه برای بهره‌مندی از اعتبارهای معاملاتی، می‌توانند از طریق سایت بآشگاه مشتریان کارگزاری آگاه به نشانی Bashgah.com اقدام کنند. کارگزاری آگاه در حال حاضر اعتبارهای معاملاتی را در قالب «بسته‌های اعتباری» و «وام قرض‌‌الحسنه» به مشتریان خود ارائه می‌دهد. شرایط لازم برای بهره‌مندی از «بسته‌های اعتباری» در کارگزاری آگاه عبارت‌اند از:

1. مشتریان آگاه برای خرید بسته‌های اعتباری باید از «ریال بآشگاه» استفاده کنند. در صورتی که در حساب بآشگاه مشتریان، ریال بآشگاهی نداشته باشید، امکان خرید بسته‌های اعتباری برای شما وجود ندارد.
2. شرط دوم، امضای قرارداد اعتباری در یکی از شعب کارگزاری آگاه است. امضای قرارداد اعتباری هنگام ثبت نام کد بورسی در سامانه آگاه اکسپرس، به صورت امضای الکترونیکی امکان‌پذیر است. در صورتی که در زمان ثبت نام این مرحله را انجام نداده باشید، لازم است یک بار به صورت حضوری به یکی از شعب کارگزاری آگاه مراجعه کنید.
3. سرمایه‌گذار برای بهره‌مندی از این بسته‌های اعتباری باید در پرتفوی بورسی خود، ارزش تضمین کافی داشته باشد. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاران طبق مصوبات و چارچوب‌های سازمان بورس، به اندازه درصد مشخصی از پرتفوی خود می‌توانند اعتبار معاملاتی دریافت کنند که این درصد با توجه به متغیر بودن اوضاع بازار بورس، ممکن است تغییر کند (در حال حاضر سرمایه‌گذاران می‌توانند به اندازه ۶۰ درصد ارزش دارایی سهام خود در بازار بورس، اعتبار معاملاتی دریافت کنند).
   دقت داشته باشید که شرایط درخواست «وام قرض‌الحسنه» از کارگزاری آگاه، دقیقا شبیه به فرآیند دریافت بسته اعتباری است با این تفاوت که به جای نیاز به «ریال بآشگاه»، مشتری باید به «سطح ۵ بآشگاه» رسیده باشد. مابقی شرایط برای بهره‌مندی از وام قرض‌الحسنه، همانند شروط دریافت بسته اعتباری است.

نکته مهم: بعضی از دارایی‌ها در بازار بورس به عنوان ارزش تضمین محسوب نمی‌شوند، مانند گواهی سپرده کالا، گواهی سپرده طلا و گواهی زعفران. علاوه بر این، بعضی دارایی‌ها مانند دارایی سهام بازار پایه، درصد کم‌تری برای محاسبه ارزش تضمین ‌دارند.

نکات مهم برای دریافت اعتبار معاملاتی

1. در صورت وجود ارزش تضمین کافی، دریافت اعتبار بالای ۵۰۰ میلیون ریال برای سرمایه‌گذاران امکان پذیر است. به‌عنوان مثال برای دریافت اعتبار ۱ میلیارد ریالی ۳ ماهه، می‌توانید درخواست خرید دو بسته ۵۰۰ میلیون ریالی سه ماهه ثبت کنید.
2. حداکثر سقف مجاز برای دریافت اعتبار یک ماهه، ۲۰۰ میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان) است و مشتری امکان درخواست اعتبار بیشتر با سررسید یک ماهه را ندارد.
3. برای تمدید بسته‌های اعتباری، تاریخ اعمال به صورت خودکار یک روز پس از تاریخ سررسید ثبت می‌شود و امکان تغییر آن وجود ندارد.
4. در مدت زمان استفاده از اعتبارهای معاملاتی، هر ماه۳۰ روز تقویمی در نظر گرفته شده است.
5. تاریخ اعمال، یعنی تاریخی که مشتری تمایل دارد از آن تاریخ به بعد از بسته مورد نظر استفاده کند.
6. تاریخ درخواست حداقل باید یک روز کاری پیش از تاریخ اعمال باشد.
7. بسته‌های اعتباری با توجه به تاریخی که برای اعمال آن انتخاب می‌شود (حداکثر ۱۰ روز زودتر از تاریخ اعمال) در صورت داشتن شرایط لازم، توسط بخش اعتبارات در کارگزاری آگاه، تایید می‌شود. درصورت عدم وجود هر یک از شرایط لازم برای دریافت اعتبار، درخواست مورد نظر رد خواهد شد. نتیجه بررسی درخواست‌ها از طریق یک پیام خصوصی در حساب بآشگاه مشتریان، به سرمایه‌گذار اطلاع‌رسانی می‌شود.
8. برای آگاهی از وضعیت درخواست ثبت شده در راستای بهره‌مندی از اعتبارهای معاملاتی در بآشگاه مشتریان کارگزاری اگاه، می‌توانید از طریق منو «گزارش» و انتخاب «گزارش اعتبارات» اقدام کنید.
9. درخواست لغو بسته اعتباری تا ۴۸ ساعت کاری قبل از تاریخ اعمال، امکان‌پذیر است.
10. برای مشاهده تاریخ سررسید بسته‌های اعتباری، می‌توانید از طریق نسخه تحت وب آساتریدرآگاه، به حساب معاملات بر خط خود وارد شوید و از بخش «وضعیت مانده»، تاریخ سررسید هر بسته را مشاهده کنید.

وضعیت‌های مختلف در گزارش اعتبارهای معاملاتی

آماده ارسال: اولین وضعیت بعد از ثبت درخواست اعتبار معاملاتی، «آماده ارسال» است. در این مرحله درخواست شما هنوز به کارگزاری ارسال نشده است. به طور معمول درخواست‌ها ده روز قبل از تاریخ اعمال آن، به بخش اعتبارات ارسال می‌شود و اگر مشتری شرایط لازم را داشته باشد، درخواست او یک روز قبل از تاریخ اعمال بسته، به واحد اعتبارات کارگزاری ارسال خواهد شد. در این مرحله شما امکان لغو بسته خریداری شده را دارید.

در انتظار تایید کارگزاری: در این مرحله شرایط مورد نیاز برای دریافت اعتبار توسط سیستم تایید شده است و درخواست اعتبار برای بررسی نهایی به واحد مربوطه ارسال می‌شود. گفتنی است در این مرحله امکان لغو بسته وجود ندارد و فقط می‌توانید درخواست «انصراف» را ثبت کنید. در صورت تایید درخواست انصراف توسط واحد اعتبارات، بسته اعتباری مورد نظر، لغو خواهد شد.
در انتظار تایید استفاده کننده: این پیام هنگامی نمایش داده می‌شود که شما یک بسته اعتباری را برای شخص دیگر درخواست داده باشید، تا زمانی که شخص مورد نظر فرآیند دریافت بسته را تایید نکرده باشد، وضعیت انتقال با همین پیام نمایش داده می‌شود. در نظر داشته باشید که در صورت تایید استفاده کننده، امکان لغو یا انصراف درخواست را نخواهید داشت. در این مرحله فقط شخص مصرف‌کننده اعتبار می‌تواند «درخواست لغو» را در سیستم ثبت کند.

منقضی شده: در فرآیند انتقال بسته‌های اعتباری، شخص دریافت کننده اعتبار تا ۴۸ ساعت کاری قبل از تاریخ اعمال، می‌تواند بسته مورد نظر را قبول یا رد کند. در صورتی که هیچگونه اقدامی از طرف استفاده‌کننده اعتبار صورت نپذیرد، سیستم به صورت خودکار بسته اعتباری را رد می‌کند و در گزارش اعتبارات، وضعیت «منقضی شده» نمایش داده می‌شود. در نهایت وجه حاصل از خرید بسته اعتباری به حساب بآشگاه شما (درخواست کننده اعتبار) عودت داده خواهد شد.

تایید شده: در صورت کامل بودن مدارک و رعایت شروط لازم، درخواست شما مبنی بر بهره‌مندی از اعتبار معاملاتی، مورد تایید قرار می‌گیرد و این وضعیت با عبارت «تایید شده» نمایش داده می‌شود.

رد شده: اگر تمام یا بخشی از مدارک و شروط لازم برای دریافت اعتبار معاملاتی، ناقص باشد، بسته مورد نظر، توسط بخش اعتبارات رد خواهد شد. در صورت عدم تایید درخواست، وجه پرداخت شده به حساب شما عودت داده خواهد شد. در این مرحله وضعیت درخواست اعتبار شما با پیام «رد شده» نمایش داده می‌شود.

لغو شده: اگر قبل از ارسال درخواست اعتبار به واحد معاملات، منصرف شده باشید، می‌توانید با استفاده از گزینه «لغو» که در بخش گزارش بسته‌های اعباری نمایش داده می‌شود، درخواست خود را لغو کنید و وجه پرداخت شده به حساب شما عودت داده می‌شود. در این حالت، وضعیت درخواست شما با پیام «لغو شده» نمایش داده می‌شود.

انواع روش‌های تسویه اعتبار معاملاتی

تسویه اعتبار معاملاتی به چند روش انجام می‌شود که در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم.

۱/ تسویه اعتبار از محل فروش سهام

معمولا افراد تصور می‌کنند که در دو روز انتهایی بسته‌ اعتباری، می‌توانند سهام خود را بفرشوند و با مبلغ آن، بسته اعتباری مدنظر را تسویه کنند در صورتی که این روش به کلی اشتباه است. دقت داشته باشید که وقتی برای فروش سهام اقدام می‌کنید، دو روز کاری (t+2) زمان لازم است تا وجه حاصل از فروش سهام به حساب معاملاتی شما واریز شود. با این تفاسیر زمان اصلی تسویه اعتبار معاملاتی گذشته و شخص دچار تخلف اعتباری خواهد شد.
بنابراین برای تسویه اعتبار معاملاتی، باید از «دو روز کاری» قبل از مهلت سررسید، برای فروش سهام اقدام کنید. به نکات زیر دقت کنید:

نکته۱: برای تسویه اعتبار از محل فروش واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، یک روز کاری (t+1) لازم است.
نکته۲: در نظر داشته باشید که برای فروش سهام و تسویه اعتبار معاملاتی باید از دو روز کاری قبل اقدام کنید. پنجشنبه و جمعه و تعطیلات رسمی جزو روزهای کاری محاسبه نمی‌شوند.

۲/ تسویه اعتبار با وجه نقد

تسویه اعتبار معاملاتی با وجه نقد بسیار ساده است و حتی می‌توان در روز آخر نسبت به شارژ حساب اقدام کرد. در این روش، اعتبار از طریق پرداخت شتابی یا سایر روش‌های واریز وجه به حساب معاملاتی، تسویه خواهد شد.

تمدید اعتبار معاملاتی

تمدید اعتبار معاملاتی روشی است که در آن نیازی به تسویه اعتبار نیست و با جایگزین کردن اعتبار جدید، اعتبار قبلی خود به خود تسویه می‌شود. برای تمدید اعتبار معاملاتی بهتر است از گزینه تمدید در بخش گزارش اعتبارات استفاده شود؛ اما چنان چه قصد خرید اعتبار جدید و جایگزینی آن با اعتبار قبلی را داشته باشید، می‌توانید تاریخ روز بعد از روز تسویه را انتخاب کنید.
برای مثال اگر آقای احمدی قصد جایگزینی اعتبار جدید با اعتبار قبلی را داشته باشد، در صورتی که تاریخ اعتبار معاملاتی ۱۸ شهریور (روز سه شنبه) باشد، لازم است تاریخ اعمال بسته اعتباری جدید را ۱۹ شهریور (روز چهارشنبه) انتخاب کند.

نکته: زمان ارسال درخواست خرید بسته اعتباری باید پیش از ۱۸ شهریور باشد. به این معنی که آقای احمدی تا روز ۱۷ شهریور می‌تواند درخواست خود را در بآشگاه مشتریان ثبت کند تا دچار تخلف اعتباری نشود.

بازگشت اعتبار مصرف نشده

دقت داشته باشید که اگر در طول دوره بسته اعتباری مثلا سه ماهه، یک ماه از اعتبار استفاده نکرده باشید، هزینه بخش استفاده نشده بسته به مشتری بازگرداننده می‌شود. بازگشت اعتبار به‌صورت روزانه برای مشتری محاسبه شده و در پایان هر هفته به حساب وی در بآشگاه برگشت داده می‌شود. بنابراین فرایند محاسبه اعتبار استفاده نشده، روزانه است و واریز آن هفتگی خواهد بود. در ضمن، در محاسبه بازگشت اعتبار، روزهای پنجشنبه و جمعه نیز لحاظ خواهد شد. هزینه اعتبار استفاده نشده، شنبه هر هفته به حساب بآشگاه مشتریان واریز می‌شود.

انتقال بسته‌های اعتباری

فرض کنید قصد دارید یک بسته اعتباری را به یکی از دوستان‌تان انتقال دهید،برای این کار تنها باید هزینه خرید بسته را در حساب بآشگاه خود داشته باشید و گیرنده لازم است شرایط دریافت و استفاده از اعتبار معاملاتی را داشته باشد. مراحل انتقال اعتبار در بآشگاه مشتریان کارگزاری آگاه به شرح زیر است:

1. طبق روال عادی، ابتدا بسته اعتباری را در سایت بآشگاه انتخاب و گزینه خرید را ثبت کنید.
2. در پنجره جدید، تاریخ اعمال بسته اعتباری را وارد کنید و پس از انتخاب گزینه «می‌خواهید اعتبار خود را به شخص دیگری در بآشگاه منتقل کنید؟»، کد بآشگاه مشتری استفاده کننده (گیرنده اعتبار) را وارد کنید.
3. مجددا اطلاعات ورود به حساب کاربری‌تان را وارد کنید (جهت امنیت بیشتر).
4. با مشاهده نام دریافت کننده، گزینه «کلیه موارد فوق را می‌پذیرم» را انتخاب کرده و درخواست خود را تایید کنید.
5. با تایید انتقال اعتبار، پیغام «درخواست شما ثبت گردید» نمایش داده خواهد شد.

نکته مهم: اگر قصد لغو بسته ارسالی را داشتید، باید پیش از تایید بسته توسط گیرنده، فرایند لغو را انجام دهید. در ضمن، مسئولیت بازپرداخت اعتبار بر عهده شخصی است که بسته اعتباری به وی منتقل شده است (گیرنده).

کلام آخر

سرمایه‌گذاران در بازار بورس می‌توانند با استفاده از ابزارهای مالی مختلف، معاملات خود را به شکل بهتری برنامه‌ریزی و مدیریت کنند و در نهایت سودهای قابل توجهی را کسب کنند. اعتبارهای معاملاتی در این میان به عنوان یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار شناخته می‌شود که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن به منبع مالی جدیدی دسترسی پیدا می‌کنند و با سرمایه بیشتری می‌توانند مشغول خرید و فروش سهام شوند. در این مقاله به صورت کامل به نحوه دریافت و استفاده از بسته‌های اعتباری از طریق کارگزاری آگاه اشاره کردیم. مشتریان کارگزاری آگاه در صورت رعایت برخی اصول و قوانین وضع شده، می‌‌توانند از این بسته‌‌های اعتباری بهره‌مند شوند. هر کدام از این بسته‌های اعتباری داری مدت زمان تعیین شده هستند و خارج از این مهلت، امکان استفاده از این سرمایه برای مشتریان وجود ندارد.