آتی پسته چیست؟ آموزش نحوه معاملات آن

  • ۲۷ اسفند ۱۴۰۲
  • ۱۷ مهر ۱۳۹۸
  • ۲۷ نظر
  • ۱۷۵۲۹ مشاهده

عمده تولید پسته جهان بر دوش دو کشور ایران و آمریکا است. این کالای صادراتی که امروز به عنوان خوراکی لوکس شناخته می‌شود، در بیش از ۳۶۰ هزار هکتار از زمین‌های زراعی کشور کشت می‌شود. پسته دو مرتبه به بورس کالا راه یافته است. بار اول در سال ۱۳۸۷ که مورد استقبال خریداران واقع نشد و بار دیگر سال ۱۳۹۸ که ورود پسته به بازار آتی کالا با استقبال خریداران همراه بود. در این مقاله قصد داریم به جزئیات قرارداد آتی پسته بپردازیم.


تولید پسته در ایران

ایران با سابقه‌ای طولانی در زمینه کشت پسته، یکی از تولیدکنندگان اصلی پسته در جهان است. در واقع ایران و آمریکا دو قطب مهم تولید پسته در جهان به شمار می‌روند؛ به نحوی که ۷۰ الی ۸۰ درصد تولید پسته دنیا توسط این دو کشور صورت می‌گیرد.
پسته یک محصول صادراتی در ایران است که بیش از ۹۰ درصد آن به کشورهای دیگر صادر می‌شود. با توجه به صادراتی بودن محصول پسته و وابستگی قیمت آن به نرخ ارز، ورود این محصول در قالب قراردادهای آتی کالا می‌تواند ریسک نوسانات قیمت را برای کشاورزان در زمان نوسانات شدید ارزی، کنترل کند. پسته بیشتر در بخش‌های میانی و شمال شرقی ایران کشت می‌شود. از جمله می‌توان به استان کرمان (رفسنجان، کشکوئیه، زرند، سیرجان، شهر بابک، راور، انار)، خراسان رضوی (رباط جز، مه ولات)، خراسان جنوبی (فردوس)، یزد (مروست، خاتم)، اصفهان (کاشان، نائین)، سمنان (دامغان) و قزوین (بوئین زهرا) اشاره کرد.

مهمترین انواع پسته کدام است؟

پسته انواع مختلفی دارد که بسته به شکل ظاهری و اندازه آن‌ها تقسیم‌بندی می‌شود. از مهم‌ترین و معروف‌ترین انواع پسته در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. احمد آقایی
  2. اکبری
  3. فندوقی
  4. کله قوچی
  5. بادامی

انس پسته چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

اکثر مردم با واژه انس در صنعت طلا آشنایی دارند. در صنعت خشکبار نیز برای اندازه‌گیری پسته از واحد انس استفاده می‌شود. انس پسته، تعداد دانه‌های پسته در ۱۴۲ گرم را نشان می‌دهد.
برای محاسبه انس پسته باید از ترازوی مخصوص استفاده کرد. در یک کفه ترازو، وزنه‌ای ۱۴۲ گرمی قرار می‌دهند و در کفه دیگر پسته می‌ریزند تا ترازو به حالت تعادل در بیاید. سپس ۱۴۲ گرم پسته را می‌شمارند و تعداد را تقسیم بر عدد ۵ می‌کنند. عدد حاصل، انس پسته را مشخص می‌کند. مثلا اگر ۲۸ بسته ۵ تایی شد، می‌گویند انس این پسته ۲۸ است.
نکته:
۱. هر چه انس کمتر باشد پسته درشت‌تر و سنگین‌تر است و هر چه انس بیشتر باشد پسته ریزتر است.
۲. انس پایین پسته یکی از پارامترهای مرغوبیت پسته است (صرفا انس پایین دلیل مرغوبیت نیست).

انس انواع پسته به شرح زیر است:

  • پسته احمدآقایی: ۲۴-۲۲
  • پسته اکبری: ا۲۲-۲۰
  • پسته فندقی: ۳۰-۲۸
  • پسته کله قوچی: ۲۲-۲۰
  • پسته بادامی: ۳۰-۳۲

گواهی سپرده کالایی چیست؟

گواهی سپرده کالایی، اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط بورس مورد تایید قرار گرفته باشد. در صورتی که کالای مورد معامله، پسته باشد؛ گواهی مذکور، گواهی سپرده پسته نامیده می‌شود.

حداقل میزان معامله گواهی پسته در بورس

دو محدودیت اصلی برای معامله گواهی پسته در بورس وجود دارد:

  1. حداقل میزان خرید و فروش گواهی پسته در بورس کالا ۱ کیلوگرم است.
  2. ارزش کل معامله به صورت آنلاین بیش از ۵۰۰ هزار تومان است.

به عبارت بهتر، اگر قیمت ۱ کیلوگرم از پسته کمتر از ۵۰۰ هزار تومان شود، باید حجم درخواستی را تا حدی افزایش دهید که قیمت کل به حداقل ۵۰۰ هزار تومان برسد.

فرآیند ورود پسته تولیدی به انبار و صدور گواهی سپرده

مالک کالا بعد از گرفتن کد اوراق خود از کارگزاری‌های بورس و پس از برداشت محصول و آماده‌سازی آن، محصول خود را به یکی از انبارهای اعلام‌شده توسط بورس کالا برای بررسی کیفیت منتقل می‌کند. انباردار پس از انجام استانداردسازی و در صورت وجود مطابقت محصول با استانداردهای اعلام‌شده، نسبت به پذیرش محصول در انبار اقدام می‌کند. سپس مشخصات مالک و مقدار خالص محصول تحویلی، در سامانه صدور گواهی سپرده کالایی به نام مالک صادر و پس از یک روز کاری به گواهی سپرده کالایی قابل معامله تبدیل می‌شود.

نام، آدرس و تلفن انبار پذیرش‌شده برای گواهی سپرده کالایی پسته

اطلاعات انبار مورد تائید سازمان بورس کالا به منظور ارائه و تحویل پسته در جدول زیر مشخص‌ شده است:

ردیف

نام انبار

نام محصول

نماد معاملاتی

آدرس تحویل‌دهی/ تحویل‌گیری

تلفن

۱

مه ولات

پسته بادامی ۳۲-۳۰ مه‌ولات۰۳۰۷(پ)

پست۰۳۰۷پ۰۹

خراسان رضوی – مه‌ولات – فیض آباد – ۱۵۰ متر پایین‌تر از میدان شهدا

۰۵۱۵۶۷۲۷۵۹۸

۰۵۱۵۶۷۲۷۵۹۹

حداقل میزان پسته خریداری شده قابل تحویل از انبار

طبق اعلام سازمان بورس، حداقل میزان دریافت فیزیکی پسته از انبار ۱۰۰ کیلوگرم است؛ بنابراین در صورتی که حجم خریداری شده کمتر از ۱۰۰ کیلوگرم باشد، امکان تحویل محصول به صورت فیزیکی از انبار وجود ندارد.

نکته: در زمان سررسید انبار این محدودیت اعمال نمی‌شود.

هزینه انبارداری

برای نگه‌داری محموله پسته در انبارهای بورس کالا هزینه‌ای از تولیدکننده و همچنین بعد از خریداری، از مشتری دریافت می‌شود:

نام کالا (واحد)

هزینه ارزیابی (ریال)

هزینه نگهداری روزانه (ريال)

پسته (کیلوگرم)

۲۰۰۰۰

۳۹۰

بازار آتی پسته چیست؟

آتی پسته، مخفف قراردادهای آتی پسته است. قراردادهای آتی پسته، ابزار مالی مناسبی برای باغداران و مصرف‌کنندگان (صادرکنندگان) پسته هستند تا به وسیله آن بتوانند ریسک نوسانات قیمت را پوشش دهند. این ابزار مالی تنها برای باغداران و صادرکنندگان نیست؛ بلکه برای هر فرد ریسک‌پذیری که تمایل دارد در یک بازار دوطرفه، تنها با پرداخت بخشی از ارزش معامله اقدام به خرید و فروش کند نیز مفید خواهد بود. در واقع اگر باغداران پسته قبل از برداشت محصول، نگران کاهش قیمت آن در فصل برداشت باشند می‌توانند به وسیله قراردادهای آتی، قیمت فروش پسته خود را قبل از فصل برداشت مشخص کنند. از سوی دیگر، چنانچه مصرف‌کنندگان پسته نگران افزایش قیمت پسته در آینده باشند، می‌توانند با استفاده از قراردادهای آتی پسته، قیمت خرید پسته را در آینده تعیین کنند. به بیان دیگر قرارداد آتی پسته، قراردادی است که بین دو طرف بسته می‌شود و هر یک از طرفین متعهد می‌شوند در یک تاریخ مشخص در آینده (مثلا ۳ ماه بعد) مقدار مشخصی (مثلا ۱ تن) پسته را با قیمتی مشخص (مثلا کیلویی ۱۰۰ هزار تومان) معامله کنند.

نحوه معاملات قرارداد آتی پسته

با توجه به این که رد و بدل شدن پول و پسته بین طرفین قرارداد (خریدار و فروشنده) در آینده صورت می‌گیرد، نیازی نیست که طرفین معامله هنگام بستن قرارداد، پول معامله و محموله پسته را داشته باشند. این ویژگی سبب می‌شود که فروشنده بدون داشتن محصول پسته و خریدار بدون داشتن وجه لازم برای خرید پسته، بتوانند اقدام به بستن قرارداد کنند. از آن جایی که طرفین قرارداد، ممکن است در تاریخی که هنگام بستن قرارداد توافق کرده‌اند، به تعهد خود عمل نکنند (مثلا خریدار وجه لازم برای خرید پسته را پرداخت نکند یا فروشنده میزان پسته مشخص شده را تحویل ندهد)؛ هر دو طرف مبلغی را به منظور تضمین انجام تعهد، به بورس کالا پرداخت می‌کنند. این مبلغ که به آن وجه تضمین گفته می‌شود، درصدی (معمولاً ۲۰ درصد) از کل ارزش معامله خواهد بود.

برای درک بهتر مطلب به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید در تابستان، باغداران متوجه بالا بودن میزان محصول پسته خود و سایر کشاورزان می‌شوند. این موضوع سبب نگرانی باغداران نسبت به کاهش قیمت پسته در فصل برداشت می‌شود. در این شرایط باغداران می‌توانند با گرفتن کد آتی اقدام به اخذ موقعیت فروش در بازار آتی کنند و از همان تابستان، پسته‌ای که پاییز به دست خواهد آمد را به فروش برسانند. البته باید خریداری وجود داشته باشد که حاضر شود پسته را برای پاییز با قیمتی که مورد تائید باغدار است، از او خریداری کند (با فرض این که باغدار حاضر است پسته را برای فصل برداشت با قیمت هر کیلو ۱۰۰ هزار تومان بفروشد).
از سوی دیگر صادرکننده پسته، ممکن است پیش‌بینی کند در پاییز، احتمال بهبود روابط سیاسی ایران با سایر کشورهای دنیا وجود دارد. علاوه بر این، با فرض کشف خواص درمانی جدید برای محصول پسته، میزان تقاضا برای پسته ایران با افزایش همراه خواهد شد. از آن جایی ‌که با افزایش تقاضا برای پسته، قیمت آن نیز رشد می‌کند؛ صادرکننده نگران افزایش قیمت در پاییز است. درنتیجه می‌تواند با اخذ موقعیت خرید در بازار آتی پسته، قیمت خرید پسته را برای آینده از الان مشخص کند (هر کیلو ۱۰۰ هزار تومان) و مطمئن شود پسته را گران‌تر از قیمتی که از الان تعیین کرده است، نخواهد خرید. در واقع باغدار پسته و صادرکننده پسته به دلیل دو پیش‌بینی متفاوت از هم می‌توانند اقدام به بستن قرارداد آتی پسته در بورس کنند. در این حالت، باغدار به عنوان متعهد به فروش و صادرکننده به عنوان متعهد به خرید، وارد یک قرارداد تعهدی آتی پسته می‌شوند.

بیشتر بخوانید: نحوه خرید خودرو از بورس کالا

وجه تضمین اولیه چیست؟

وجه تضمین اولیه مبلغی است که به عنوان تضمین در یک موقعیت تعهدی از مشتری دریافت می‌شود. میزان وجه تضمین در مشخصات قرارداد آتی تعیین می‌شود. این مبلغ ثابت نیست و با نوسانات قیمت نقدی دارایی پایه به صورت روزانه تغییر می‌کند. در صورت تغییر مبلغ وجه تضمین، بورس کالا آن را ۲ روز کاری قبل از سامانه‌های معاملاتی اعلام می‌کند. فرمول محاسبه وجه تضمین به شکل زیر است:

وجه تضمین اولیه چیست؟

A: درصد وجه تضمین اولیه؛ معادل ۱۰ درصد

B: میانگین قیمت‌های تسویه روزانه در تمام سررسیدهای قراردادهای آتی دارایی پایه

C: براکت تغییرات وجه تضمین؛ معادل ۲۰۰.۰۰۰ ریال

S: اندازه قرارداد؛ معادل ۱۰

ساعات معاملات بازار آتی پسته

زمان انجام معاملات آتی پسته روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۷:۰۰ و پنجشنبه‌ها از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۵:۰۰ و دامنه نوسان آن ۵± است.

سقف مجاز موقعیت‌های تعهدی باز در قرارداد آتی پسته

مشتری حقیقی می‌تواند تا سقف ۱۰۰۰ قرارداد را در هر نماد معاملات پسته اخذ کند.

کارمزد معاملات گواهی سپرده پسته

 میزان کارمزد معاملات گواهی سپرده پسته که توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار ابلاغ شده در جدول زیر قابل مشاهده است:

جمع

حداکثر مبلغ کارمزد فروش

حداکثر مبلغ کارمزد خرید

جمع

فروش

خرید

شرح کارمزد

۲۰۰

۱۰۰

۱۰۰

۰.۰۰۳

۰.۰۰۱۵

۰.۰۰۱۵

کارمزد کارگزاران

۲۰۰

۱۰۰

۱۰۰

۰.۰۰۰۸

۰.۰۰۰۴

۰.۰۰۰۴

کارمزد بورس کالا

۱۰۰

۵۰

۵۰

۰.۰۰۰۵

۰.۰۰۰۲۵

۰.۰۰۰۲۵

کارمزد سپرده گذاری

۱۰۰

۵۰

۵۰

۰.۰۰۰۲

۰.۰۰۰۱

۰.۰۰۰۱

حق نظارت سازمان بورس

۲۰۰

۱۰۰

۱۰۰

۰.۰۰۰۳

۰.۰۰۰۱۵

۰.۰۰۰۱۵

کارمزد مدیریت فن‌آوری

 

 

 

۰.۰۰۴۸

۰.۰۰۰۲۴

۰.۰۰۰۲۴

جمع کل

بورس کالای ایران

منبع

بررسی مشخصات کیفی پسته خشک طبیعی خندان بادامی

با توجه به این که پسته یک محصول کشاورزی است، به منظور مشخص کردن کیفیت این محصول برای خریداران و فروشنده‌ها باید مشخصات ظاهری محصول مورد بررسی قرار بگیرد.
در جدول زیر، بررسی مورد تائید سازمان بورس کالا قابل ‌مشاهده است:

بررسی مشخصات کیفی پسته خشک طبیعی خندان بادامی

عوامل مؤثر بر قیمت پسته در بورس کالا کدامند؟

عوامل موثر بر قیمت پسته به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. در ادامه برخی از مهمترین این دلایل را معرفی می‌کنیم.

۱- عوامل داخلی:

  • نرخ ارز واقعی

با توجه به این که پسته یک محصول صادراتی است، در نتیجه یکی از عوامل موثر بر قیمت آن نرخ ارز است. هر چه نرخ ارز بیشتر شود تمایل صادرکنندگان به صادرات بیشتر خواهد شد و تقاضای صادراتی افزایش می‌یابد. این موضوع سبب رشد قیمت پسته در بازار داخل هم خواهد شد.

  • سیاست‌های دولت

سیاست‌های دولت، مانند سیاست‌های حمایت از تولید و تشویق صادرات می‌تواند هزینه تولید و صادرات پسته را کاهش دهد. در نتیجه تمایل به تولید و صادرات افزایش یابد. لازم به ذکر است با افزایش تولید پسته، عرضه پسته افزایش یافته و قیمت آن کاهش می‌یابد. از سوی دیگر افزایش تقاضای صادراتی پسته، سبب رشد قیمت آن می‌شود.

۲- عوامل خارجی:

  • میزان عرضه و تقاضا

مانند هر کالا و دارائی، قیمت محصول پسته هم به میزان عرضه و تقاضای داخلی و خارجی آن بستگی دارد. پسته یک کالای کشاورزی است که میزان عرضه آن در فصل برداشت افزایش پیدا می‌کند. در واقع اگر در سالی شرایط آب و هوایی مساعد باشد، میزان تولید پسته افزایش یافته و موجب افت قیمت آن می‌شود. از سوی دیگر نامساعد بودن شرایط آب و هوایی، از قبیل خشک‌سالی (مانند سال ۹۶) می‌تواند تولید پسته را به شدت کاهش بدهد.
لازم به ذکر است هر عاملی که میزان تقاضا برای پسته را افزایش دهد، سبب رشد قیمت آن می‌شود. به طور مثال، اگر درآمد کشورهای واردکننده پسته افزایش یابد، میزان تقاضای آن‌ها بیشتر می‌شود و باعث رشد قیمت پسته خواهد شد. همچنین مواردی مانند تقاضای جهانی و ارتباط با کشورهای همسایه بر قیمت پسته تاثیر دارند.

نوسان گیری در بازار آتی پسته

در بازار بورس آتی پسته، علاوه بر باغداران و مصرف‌کنندگان نهایی پسته، افرادی وجود دارند که به عنوان سفته‌باز و نوسان‌گیر وارد بازار می‌شوند. این دسته از افراد به ‌منظور تحویل کالا و پول در روز سررسید قرارداد وارد این بازار نمی‌شوند و هدف‌شان نوسان‌گیری است. آن‌ها موقعیت‌های خرید یا فروش خود را قبل از تاریخ سررسید می‌بندند و از بازار خارج می‌شوند. این افراد نقدشوندگی بازار را افزایش می‌دهند و امکان اخذ موقعیت برای تولیدکننده و مصرف‌کننده واقعی را فراهم می‌کنند. فرض کنید با گذشت یک ماه از عقد قرارداد بین باغدار و صادرکننده، مشخص شود که پیش‌بینی صادرکننده صحیح بوده و تقاضا برای پسته ایران با افزایش همراه است. در این شرایط نوسان‌گیرها حاضرند که تعهد خریدار را که با قیمت ۱۰۰ هزار تومان منعقد شده است با قیمت بالاتری بخرند. اگر قیمت‌های پیشنهادی از سوی نوسان‌گیران بالاتر از قیمتی باشد که صادرکننده برای پسته چند ماه بعد پیش‌بینی کرده است، صادرکننده حاضر می‌شود تعهد خرید خود را به نوسان‌گیران واگذار کند. با این انتقال تعهد از صادرکننده به نوسان گیر، اختلاف بین قیمت ۱۰۰ هزار تومان و قیمتی که نوسان گیر پیشنهاد می‌دهد (به طور مثال ۱۲۰ هزار تومان) به عنوان سود به حساب صادرکننده واریز می‌شود.


سخن آخر

ورود پسته به بازار آتی کالا فرصت مناسبی را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این کالای صادراتی ایجاد کرده است. تولیدکنندگان و خریداران می‌توانند در بستر بازار بورس کالا، پسته را بدون واسطه خرید و فروش کنند. این سیستم عرضه و تقاضا که معاف از مالیات است، می‌تواند جایگزین مناسبی برای بازار فیزیکی باشد. از طرف دیگر وجود تضمین در معاملات آتی امکان از بین رفتن سرمایه و مشکلات معاملات جاری را نمی‌دهد.

27 پاسخ به “آتی پسته چیست؟ آموزش نحوه معاملات آن”

  1. عادل سامعی گفت:

    با سلام
    مطلب خوبی بود و من شخصا اطلاعات زیادی بدست آوردم. بوا تشکر

    ۰
  2. خدیجه گفت:

    یعنی اینقدر مهمه تو این وضعیت بازار کلا قرمز

    ۳
  3. علی بخش قربانی گفت:

    صفحه افلاین هم منوی ورود به باشگاه تعبیه شود۸۸

    ۶
  4. احمد گفت:

    سلام اشنایی با نحوه سرمایه‌گذاری واشنایی بیشتردرمورد سیکل سرمایه‌گذاری

    ۴
  5. علی بخش قربانی گفت:

    سلام یک منویی باز شود جهت ارایه پیشنهادهای خریدوفروش سهام باذکر دلایل فاند ویا تکنیک

    ۱۱
    • AR0754 گفت:

      با سلام، با این نظر دوست خوبمان موافقم. پیشنهاد خوب و ارزنده ای است. چرا که به سبب رایگان بودن ارایه تحلیل ها باعث افزایش بازدید علاقمندان و در نتیجه افزایش روزافزون مشتریان کارگزاری می شود.

      ۲

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

عدد را وارد کنید: