با توجه به آغاز معاملات زیره سبز در بازار آتی کالا، این مقاله برای آشنایی با این نوع قرارداد، سازوکار و نحوه معاملات آن، تهیهشده است.
معرفی قراردادهای آتی زیره سبز
معاملات قراردادهای آتی زیره سبز برای اولین بار در اردیبهشت سال ۹۳ وارد بازار مشتقه بورس کالای ایران شد. اولین معامله قراردادهای آتی زیره سبز (تحویل خردادماه) در تاریخ ۲۸ اردیبهشت سال ۹۳ در بورس کالای ایران کلید خورد. این در حالی بود که معاملهگران زیره سبز در استان خراسان بهصورت سنتی معاملات نقدی و مشتقه زیره سبز را انجام میدادند و تقریباً تمامی حالتهای قراردادهای اختیار معامله و آتی، در بازار سنتی انجام میشد.
گفتنی است تجربه ورود قراردادهای آتی زیره سبز در سال ۹۳ به بورس کالا موفقیتآمیز نبود، بهنحویکه حجم معاملات روزانه حداکثر به ۱۷ قرارداد میرسید. به همین دلیل قرارداد آتی زیره سبز در نیمه سال ۹۴ متوقف و از تابلو معاملات آتی حذف گردید.
در سال جاری (۱۳۹۸) پس از تجربه موفق قراردادهای مشتقه زعفران در بورس کالا، مجدداً قراردادهای آتی زیره سبز (۱۷ تیر ۹۸) وارد بازار مشتقه بورس کالا شدند. این بار، حجم معاملات قراردادهای زیره سبز در اولین روز کاری، بیش از دو برابر کلِ حجمِ معاملات سال ۹۳ و ۹۴ بود که نشان از استقبال فعالان از این ابزار مالی داشت.
نکته: لازم به ذکر است قراردادهای آتی زیره سبز، ماهیتاً شبیه به قراردادهای آتی زعفران است و تنها در برخی از مشخصات قرارداد با یکدیگر متفاوت هستند.
مهمترین مشخصات قراردادهای آتی زیره سبز
از مهمترین مشخصات قراردادهای آتی زیره سبز میتوان به اندازه قرارداد، نماد معاملاتی، حداقل تغییر قیمت سفارش، سقف موقعیت تعهدی باز و … اشاره کرد.
اندازه قرارداد:
یکی از ویژگیهای اصلی یک قرارداد آتی، اندازه هر قرارداد است. در قراردادهای آتی کالا، اندازه هر قرارداد توسط بورس تعیین میشود و سرمایهگذاران صرفاً میتوانند مضربهای صحیحی از این مقدار را مورد معامله قرار دهند.
در حال حاضر، اندازه قراردادهای آتی زیره سبز در بورس کالا، ۱۰۰ کیلوگرم زیره سبز است. به عبارتی سرمایهگذاران طی انجام خرید یا فروش یک قرارداد آتی زیره سبز، ۱۰۰ کیلوگرم زیره خریداری نموده یا به فروش میرسانند.
با توجه به اینکه هر قرارداد شامل ۱۰۰ کیلوگرم است، بنابراین اگر سرمایهگذاری قصد خرید یا فروش ۶۰۰ کیلو زیره سبز را در معاملات آتی زیره سبز داشته باشد، میبایست ۶ قرارداد آتی زیره سبز خرید کرده یا به فروش برساند.
حداقل تغییر قیمت سفارشات (tick price)
برای واردکردن قیمت سفارشات، در سامانه معاملات آتی محدودیتی وجود دارد. به این صورت که قیمتهای واردشده به سیستم، حتماً باید مضربی از یک عدد که توسط بورس تعیینشده، باشد. درواقع تغییر قیمتها در آتی زیره سبز باید ۱۰ تومان به ۱۰ تومان انجام شود.
بهعنوانمثال اگر معامله گری قصد واردکردن سفارشی باقیمت ۵۹٫۶۵۳ ریال دارد، ناچار است سفارش خود را بر روی یکی از قیمتهای ۵۹٫۶۰۰ و یا ۵۹٫۷۰۰ قرار دهد.
حداقل قیمت تغییر سفارش در بازارهای مختلف متفاوت است و با توجه به شرایط بازار تعیین میگردد. در قرارداد آتی سکه، حداقل تغییر قیمت سفارش ۵۰۰ تومان تعیینشده بود، اما این مقدار در قراردادهای آتی زعفران و آتی زیره سبز ۱۰ تومان است.
نماد معاملاتی زیره سبز
در تابلو معاملات بازار آتی، هر سررسید با یک نماد مشخص، نمایش داده میشود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند.
در معاملات آتی زیره سبز، شما هر سررسید را با نام اختصاری آن میشناسید، درست مانند سهام که هر سهم با نماد خاص خود شناخته میشود. نمادهای معاملاتی قراردادهای زیره نیز از نام لاتین، سال و ماه قرارداد تشکیل میشوند.
بر این اساس هر نماد معاملاتی برای زیره سبز بهصورت CSMMYY است که در آن CS مخفف زیره سبز (cumin seed) است، MM علامت اختصاری ماه قرارداد (بهصورت حروف انگلیسی) و YY سال قرارداد (بهصورت عدد) است. بهعنوانمثال نماد معاملاتی CSSH98 نشاندهنده قرارداد آتی زیره سبز تحویل شهریورماه ۹۸ است.
سقف موقعیت تعهدی باز
بر اساس دستورالعمل اجرایی معاملات آتی، اتخاذ موقعیتهای تعهدی باز با محدودیتهایی روبرو است؛ به این معنی که یک مشتری مجاز نیست بیشازحد معینی که توسط هیئت پذیرش تعیین میشود، موقعیت تعهدی اخذ کند.
هماکنون سقف موقعیتهای تعهدی برای مشتریان حقیقی و حقوقی به شرح زیر است:
مشتریان حقیقی:
مشتریان حقیقی مجازند در هر نماد معاملاتی (سررسید فعال) حداکثر ۳۰۰ موقعیت تعهدی خرید و موقعیت فروش اخذ نمایند.
مشتریان حقوقی:
اشخاص حقوقی مجاز هستند که ۳۰۰ موقعیت در هر نماد معاملاتی اخذ نمایند و این تعداد میتواند تا ۱۰ درصد موقعیتهای تعهدی باز در آن نماد در بازار افزایش یابد.
بازارگردان:
بازارگردان مجاز است ۱۰۰۰ موقعیت در هر نماد معاملاتی اخذ نماید و این تعداد میتواند تا ۲۰ درصد موقعیتهای تعهدی باز در آن نماد در بازار افزایش یابد.
حد نوسان قیمت روزانه، صف خرید و صف فروش در معاملات آتی زیره سبز
در قراردادهای آتی زیره سبز حد نوسان محدود به (%۵±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش باقیمتی بالاتر و پایینتر از این بازه وجود ندارد.
مثلاً درصورتیکه قیمت تسویه روز قبل ۵۹٫۶۸۷ ریال باشد، بالاترین و پایینترین قیمت در روز معاملاتی جاری به این روش محاسبه میشود:
بالاترین قیمت: ريال ۶۲,۶۷۱ = (%۵ ×۵۹٫۶۸۷) + ۵۹٫۶۸۷
پایینترین قیمت: ريال ۵۶,۷۰۲ = (%۵×۵۹٫۶۸۷) – ۵۹٫۶۸۷
با توجه به اینکه حداقل تغییر قیمت هر سفارش ۱۰ تومان (۱۰۰ ریال) است، بورس برای تعیین دامنه نوسان روزانه این اعداد را گرد میکند. همیشه بالاترین قیمت را به پایین و پایینترین قیمت را به بالا گرد میکند تا قیمت در محدوده ۵ درصدی قرار گیرد. با این توضیحات، بالاترین و پایینترین قیمت به ترتیب ۶۲٫۶۰۰ و ۵۶٫۸۰۰ ریال میشود.
درصورتیکه فروشندگان تمایل داشته باشند قیمتی بیشتر از این بازه را بهعنوان قیمت فروش خود در سیستم ثبت نمایند، به دلیل محدودیت بازه مجاز، این امکان وجود ندارد. در این شرایط هیچ سفارش فروشی در سیستم ثبت نمیشود و بهاصطلاح گفته میشود که بازار صف خرید است. این شرایط به ضرر دارندگان موقعیت تعهدی فروش و به سود دارندگان موقعیت تعهدی خرید میشود.
در شرایط کاهشی و انتظار ریزش بیشتر بازار و تمایل خریداران به خرید در قیمتهای پایینتر، سفارش خریدی در سیستم ثبت نمیشود و در این شرایط با صف فروش مواجه میشویم که به ضرر دارندگان موقعیت تعهدی خرید و سود دارندگان موقعیت تعهدی فروش است.
وجه تضمین
در حال حاضر (تیر ۹۸) وجه تضمین در بازار آتی زیره سبز ۱۰ درصد ارزش قرارداد است. به بیان دیگر وجه تضمین برای قرارداد زیره سبز ۴۲۰ هزار تومان است؛ یعنی برای خرید و فروش هر کیلوگرم زیره سبز، وجه تضمینی معادل ۴۲۰ هزار تومان موردنیاز است. (حداقل مبلغ جهت خرید یا فروش برابر با ۴۲۰ هزار تومان است.)
نکته: وجه تضمین از طریق شرکت بورس کالا تعیین میشود و ممکن در بازههای زمانی مختلف، مقدار دیگری باشد. لذا توصیه میشود همواره برای اطمینان از وجه تضمین جاری، به سایت بورس کالا مراجعه شود.
ساعت معاملاتی
بازه زمانی معامله قراردادهای آتی زیره سبز در روزهای مختلف، به شرح زیر است:
روزهای شنبه تا چهارشنبه: از ۱۰:۰۰ الی ۱۷:۰۰
روزهای پنجشنبهها: ۱۰:۰۰ الی ۱۶:۰۰
آخرین روز معاملاتی: ۱۰:۰۰ الی ۱۵:۳۰
نکته: منظور از آخرین روز معاملاتی، تاریخ سررسید هر قرارداد است.
کارمزد معاملات قراردادهای آتی زیره سبز
در حال حاضر کارمزد هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش در معاملات آتی زیره سبز، مطابق جدول زیر است:
کارمزد معاملات آتی زیره سبز به ازای هر قرارداد (ریال) | |||
شرح | خرید | فروش | مجموع خرید و فروش |
کارمزد سهم کارگزار | ۰٫۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد | ۰٫۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد | ۰٫۰۰۰۸ ارزش هر قرارداد |
کارمزد شرکت بورس کالا | ۰ | ۰ | ۰ |
حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار | ۰ | ۰ | ۰ |
کارمزد تسویه و تحویل:
کارگزار | ۰٫۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویه |
بورس کالا | ۰٫۰۰۱ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویه |
جمع | ۰٫۰۰۱۴ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویه |
نکته: ارزش هر قرارداد برابر با قیمت معامله ضربدر ۱۰۰ است.
مثال:
فرض کنید آقای احمدی ۲ معامله خرید روی قیمت ۴۳۰۰۰ تومان انجام میدهد. کارمزد این معامله به شرح ذیل است:
ارزش هر قرارداد × تعداد معامله × ۰٫۰۰۰۴
( ۴۳۰۰۰×۱۰۰)×۲×۰٫۰۰۰۴= ۳۴۴۰ تومان
برای معاملات فروش نیز به همین روش، کارمزد محاسبه میشود.
مشخصات قرارداد آتی زیره
سرمایهگذارانی که قصد فعالیت در بازار آتی زیره سبز را دارند میبایست از مشخصات قراردادهای آتی زیره سبز مطلع باشند. مشخصات کامل قراردادهای آتی زیره سبز در جدول زیر ارائهشده است.
نکته: منظور از آخرین روز معاملاتی، روز سررسید هر نماد است.
مشخصات قرارداد آتی زیره سبز | ||
ردیف | موضوع | توضیحات |
۱ | قرارداد آتی پذیرششده | قرارداد آتی زیره سبز |
۲ | دارایی پایه | زیره سبز |
۳ | استاندارد تحویل | |
۴ | واحد قیمت | ریال به ازای هر کیلوگرم |
۵ | اندازه قرارداد | ۱۰۰ کیلوگرم |
۶ | حد نوسان قیمت روزانه | حداکثر تا (%۵±) با توجه به قیمت تسویه روز قبل |
۷ | ماه قرارداد | تمامی ماههای سال به تشخیص شرکت بورس کالای ایران |
۸ | دوره معاملات | دوره معاملاتی در هر یک از نمادها در اطلاعیه معاملاتی مربوطه اعلام خواهد شد. |
۹ | تاریخ تحویل | مطابق تاریخ اعلام شده در اطلاعیه تحویل |
۱۰ | محل تحویل | انبارهای مدنظر بورس ۱۰ روز قبل از پایان دوره معاملاتی هر نماد توسط بورس اعلام خواهد شد. |
۱۱ | حداقل تغییر قیمت سفارش | ۱۰۰ ریال برای هر گرم معادل ۱۰،۰۰۰ ریال در هر قرارداد |
۱۲ | وجه تضمین اولیه |
الف) وجه تضمین اولیه با توجه به فرمول محاسباتی زیر اخذ خواهد شد که با توجه به آن، تضامین طی زمان ثابت نبوده و بهصورت پویا در حال تغییر خواهد بود. مبنای محاسبه وجه تضمین در این فرمول میانگین قیمتهای تسویه در کلیه سررسیدهای قراردادهای آتی در دارایی پایه مربوطه تعیین شده است. اگر وجه تضمین محاسبه شده بر اساس فرمول زیر طی ۵ روز کاری متوالی کوچکتر از وجه تضمین جاری باشد. وجه تضمین باید بر اساس فرمول زیر تعدیل شود: A: درصد وجه تضمین اولیه معادل %۱۰ |
۱۳ | حداقل وجه تضمین | ۷۰% وجه تضمین اولیه |
۱۴ | حداکثر حجم هر سفارش | حداکثر تا ۲۵ قرارداد |
۱۵ | کارمزد معاملات (از بابت معامله هر قرارداد) |
کارمزد کارگزار: ۰.۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد کارمزد شرکت بورس کالا: ۰ ریال حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار: ۰ ریال جمع کارمزد هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش: ۰.۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد |
۱۶ | کارمزد تسویه و تحویل | کارگزار: ۰.۰۰۰۴ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویه بورس کالا: ۰.۰۰۱ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویهجمعاً: ۰.۰۰۱۴ ارزش هر قرارداد برحسب آخرین قیمت تسویه |
۱۷ | ساعات معامله | شنبه تا چهارشنبه: ۱۰:۰۰ الی ۱۷:۰۰ پنجشنبهها: ۱۰:۰۰ الی ۱۶:۰۰ آخرین روز معاملاتی*: ۱۰:۰۰ الی ۱۵:۳۰ |
۱۸ | نماد کالا | CSMMYY نماد اختصاری CS ماه قرارداد MM و سال YY میباشد. |
۱۹ | سقف مجاز موقعیتهای تعهدی بازار | اشخاص حقیقی:۳۰۰ موقعیت خرید و موقعیت فروش اشخاص حقوقی:۳۰۰ موقعیت در هر نماد معاملاتی و قابلافزایش تا %۱۰ موقعیتهای تعهدی باز در آن نماد در بازار. بازار گردان: ۱۰۰۰ موقعیت در هر نماد معاملاتی و قابلافزایش تا %۲۰ موقعیتهای تعهدی باز در آن نماد در بازار. |
۲۰ | قیمت تسویه |
حجم معاملات مبنای محاسبه قیمت تسویه روزانه: ۳۰% حجم معاملات انجامشده منتهی به پایان آخرین جلسه معاملاتی هر روز قیمت تسویه نهایی، قیمت تسویه روزانه در آخرین روز معاملاتی هر قرارداد است. |
۲۱ | مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل | تا ۱۵ دقیقه پس از اتمام جلسه معاملاتی آخرین روز معاملاتی |
۲۲ | جریمهها | الف) جریمه عدم ارائه رسید انبار از طرف مشتریان فروشنده، یک درصد ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی است که به نفع خریدار کسر میگردد. همچنین درصورتیکه قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی بیشتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری خریدار از فروشنده اخذ میگردد. ب) جریمه عدم واریز وجه ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی از طرف مشتریان خریدار، یک درصد ارزش قرارداد میباشد که به نفع فروشنده از حساب مشتری خریدار کسر میگردد و چنانچه قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی کمتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری فروشنده از خریدار اخذ میگردد. ج) در تمامی موارد فوق کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس از مشتری نکول کننده دریافت خواهد شد. |
۲۳ | سایر شرایط | هرگونه هزینههای مرتبط با انبار تا تاریخ تحویل به عهده فروشنده و پس از تاریخ تحویل به عهده خریدار میباشد. |
سؤالات متداول در خصوص قرار آتی زیره سبز
معاملات آتی زیره سبز به چه طریقی صورت میگیرد؟
هر فرد برای انجام معاملات آتی زیره سبز میبایست کد آتی کالا (کد مشتقه کالا) داشته باشد. دارندگان کد آتی کالا (متفاوت از کد بورسی است) میتوانند با ورود به سامانه آنلاین آتی آسا (onlineime.agah.com) و واریز وجه تضمین، اقدام به خرید یا فروش موقعیتهای تعهدی زیره سبز نمایند.
تحویل و تسویه قراردادهای آتی زیره سبز چگونه انجام میشود؟
مبنای تحویل قراردادهای آتی زیره سبز، گواهی سپرده زیره سبز است. در حال حاضر سه نماد گواهی سپرده زیره سبز کیمیا بذر، گواهی سپرده زیره سبز دانش و گواهی سپرده زیره سبز بیهق در بورس، قابل معامله است ( در مطلب معاملات گواهی سپرده زیره سبز میتوانید نحوه معاملات این نوع سپرده کالایی را مشاهده کنید).
لازم به ذکر است از هر یک از این دو نماد، برای تحویل قراردادهای آتی زیره سبز میتوان استفاده نمود. گفتنی است که در آیندهای نزدیک، انبارهای دیگری برای پذیرش زیره سبز جهت سپرده کردن، از سوی بورس کالا تائید و معرفی خواهد شد و تعداد نمادهای گواهی سپرده زیره سبز افزایش خواهد یافت.
لیست انبارهای پذیرششده در بورس کالا را از کجا میتوان مشاهده کرد؟
با مراجعه به سایت بورس کالا (به نشانی ime.co.ir) میتوانید لیست انبارهای پذیرششده را ملاحظه کنید. برای مشاهده این لیست می بایت از طریق مسیر زیر اقدام کنید:
انبارها ← فهرست انبارهای پذیرششده ← زیره سبز
تحویل قراردادهای آتی زیره سبز بهصورت حضوری است؟
خیر. تحویل کالا در قراردادهای آتی زیره سبز بهصورت آنلاین و اتوماتیک خواهد بود و نیازی به مراجعه حضوری نیست.
جمعبندی:
معاملات آتی زیره سبز از تیرماه ۹۸ با استقبال چشمگیر علاقهمندان به سرمایهگذاری در بازار سرمایه مواجه شد. سرمایهگذاران میتوانند با داشتن کد معاملات آتی کالا اقدام به معامله قراردادهای آتی زیره سبز در روزهای معاملاتی اعلامشده، نمایند. از جمله مزیتهای این بازار میتوان به این موارد اشاره کرد: دوطرفه بودن بازار (امکان کسب سود از روند نزولی بازار)، داشتن اهرم مالی، امکان آربیتراژ کردن و پوشش ریسک نوسانات قیمت.
حق تقدم یعنی چه؟
باسلام و احترام
شرکت ها به منظور تامین منابع برای گسترش فعالیت های خود، افزایش رقابت و یا اصلاح ساختار شرکت، اقدام به افزایش سرمایه می کنند در صورتی که شرکت اندوخته ای نداشته باشد یا نخواهد از این محل برای افزایش سرمایه استفاده کند در این حالت از سهامداران خواسته میشود که مبلغ جدیدی را برای افزایش سرمایه به شرکت پرداخت کنند که در این صورت از طریق روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات، اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام را بین سهامداران منتشر و تامین مالی می کنند.
سلام دوست عزیز
شرکت ها به منظور تامین منابع برای گسترش فعالیت های خود، افزایش رقابت و یا اصلاح ساختار شرکت، اقدام به
افزایش سرمایه می کنند در صورتی که شرکت اندوخته ای نداشته باشد یا نخواهد از این محل برای افزایش سرمایه استفاده کند در این حالت از سهامداران خواسته میشود که مبلغ جدیدی را برای افزایش سرمایه به شرکت پرداخت کنند که در این صورت از طریق روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات، اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام را بین سهامداران منتشر و تامین مالی می کنند.
ازروشن گری وارائه اطلاعات جامع به سهامداران سپاسگزارم.
با سلام
در صورت امکان فایل پاورپوینت از آموزش آن تهیه شود که بتوانیم آن را جهت استفاده بهتر دانلود کنیم
سلام
من درخواست دادم برای کدبورسی الان خیلی وقت شده ولی هنوز نیومدن!!
ممنون می شم پیگیری کنید.
سلام دوست عزیز
لطفا با واحد اکسپرس تماس بگیرید.
با سلام.
ایا زیره سبز هم اندازه زعفران ارزش خرید و فروش دارد؟