بخش عظیمی از دارایی‌های مالی ایران، به واسطه فروش و صادرات نفت و گاز و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به دست می‌آید. بنا به اتفاقات منطقه‌ای و بین‌المللی در بعضی از بازه‌های زمانی، ممکن است درآمد ناشی از این فعالیت در کشور دچار چالش‌های مختلفی شود که در این صورت باید یک سری برنامه‌های جایگزین وجود داشته باشد. یکی از این برنامه‌های مهم در سطح کشور ایجاد یا تأسیس صندوق توسعه ملی یا حساب ذخیره ارزی است. در این مقاله قصد داریم به توضیح این صندوق بپردازیم و جزئیات مربوط به این صندوق را شفاف‌سازی کنیم.
صندوق توسعه ملی چیست؟
صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۷۹ تأسیس شد. عامل تأسیس و راه‌اندازی این صندوق، تجربه کاهش شدید قیمت نفت در منطقه در زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی بود. هدف اصلی صندوق در اصل این بود که بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت و مشتقات مربوط به آن، به ثروت مولد با سرمایه‌ای عظیم تبدیل شود تا منابع لازم برای رشد اقتصاد کشور وجود داشته باشد و یک منبع ذخیره مالی بزرگ برای آیندگان نیز در نظر گرفته شود. صندوق توسعه ملی درآمد مازاد بر بودجه مورد نیاز دولت را ذخیره می‌کند تا بر اساس راهبردها و سیاست‌هایی که تدوین شده است، در مواقع مورد نیاز یا حساس از این بودجه استفاده شود.
اعضای صندوق توسعه ملی چه کسانی هستند؟
این صندوق یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌ها و طرح‌های مالی و سرمایه‌گذاری در سطح کشوری است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و به همین دلیل، اعضای این صندوق باید به ظرافت و دقت تمام انتخاب و منصوب شوند. این صندوق در اصل از هیأت امنا، هیأت عامل و هیأت ناظران تشکیل شده است که در این بخش به اعضای هیأت امنای صندوق اشاره می‌کنیم:
- رئیس جمهور
- رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور که نقش دبیر هیأت امنا را بر عهده دارد.
- وزیر امور اقتصاد و دارایی
- وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
- وزیر نفت
- رئیس‌کل بانک مرکزی
- رئیس اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران به‌عنوان عضو ناظر در صندوق و بدون داشتن حق رأی
- رئیس اتاق تعاون جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر در صندوق و بدون داشتن حق رأی
- دو نماینده از گروه‌های اقتصادی و برنامه و بودجه و محاسبات به انتخاب مجلس شورای اسلامی
- دادستان کل کشور
هیأت عامل این صندوق بر اساس مفاد اساسنامه‌ای که تنظیم شده است، از ۵ نفر تشکیل شده است که به صورت مستقیم در امور صندوق صاحب‌نظر و دارای دانش اقتصادی عالی برای تنظیم و برنامه‌ریزی دارایی‌های صندوق هستند. علاوه بر این باید در زمینه امور حقوقی، مالی، بانکی و برنامه‌ریزی دارای مدرک کارشناس ارشد باشند. این اشخاص در نهایت با حکم و تأیید شخص رئیس‌جمهور منصوب می‌شوند و امور مربوط به صندوق را به صورت مستقیم، مدیریت و برنامه‌ریزی می‌کنند.
دلیل اصلی تشکیل صندوق توسعه ملی چیست؟
همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، محصولات سوختی که شامل نفت و مشتقات آن می‌شود، در سطح منطقه و بین‌المللی دارای چالش‌های فراوانی است و کاملا تحت تاثیر سیاست‌های کلان قرار دارد. به دلیل نوساناتی که تا حد زیادی قابل کنترل نیستند، صندوق توسعه ملی تأسیس شد تا مقداری از مبالغ فروش رفته این محصولات را ذخیره کند. به صورت خلاصه این صندوق برای حمایت از نسل‌های آینده و مدیریت برخی امور حساس در نظر گرفته شده است. این نکته حائز اهمیت است که دولت در صورت مواجه با هرگونه کسری بودجه، اجازه استفاده از دارایی‌های این صندوق را نخواهد داشت.
چه سازمان‌ها و ارگان‌هایی اجازه استفاده از دارایی‌های این صندوق را دارند؟
از آن جایی‌که فعالیت‌های تولیدی، به نوعی بازوهای محرک اقتصاد کشور محسوب می‌شوند، حمایت از آن‌ها در دستور کار دولت قرار دارد. این بخش از فعالیت‌های مالی در کشور دارای اهمیت فراوانی است، چرا که به صورت مستقیم باعث اشتغال‌زایی در بسیاری از بخش‌های مختلف می‌شود و در نهایت در زمینه سودآوری به خوبی عمل می‌کند.
شرکت‌هایی که در یکی از زمینه‌های تولیدی، صنعتی، معدن، کشاورزی و حمل و نقل، خدمات گردشگری، فناوری اطلاعات و … فعالیت دارند، با طی کردن روال قانونی، امکان استفاده از تسهیلات این حساب ذخیره ارزی را دارند.
مراحل بهره‌مندی از تسهیلات صندوق توسعه ملی به چه شکل است؟
با توجه به بخش قبلی در صورتی که زمینه فعالیت شما در یکی از امور ذکر شده باشد، طبق راهنمایی‌های این بخش می‌توانید از تسهیلات این صندوق در امور خود بهره‌مند شوید. برای طی کردن این مسیر به موارد زیر توجه کنید:
- در گام اول باید به یکی از شعب بانک ملی یا ملت مراجعه و برای ثبت درخواست دریافت از تسهیلات صندوق اقدام کنید.
- در مرحله بعدی به منظور استفاده از این تسهیلات باید وثیقه‌ای به واحد کارشناسی مدیریت شعب اعطا کنید.
- در صورت موافقت مدیر شعبه بانک، درخواست شما به اداره کل اعتبارات ارسال می‌شود.
- بعد از دریافت تأیید، گزارش کاملی از قیمت و ماشین‌آلات و … تهیه می‌شود.
- مجوزی از وزارت‌خانه مربوط با فعالیت شما، صادر می‌شود.
- مصوبه‌ای توسط هیأت مدیره بانک عامل صادر می‌شود.
- اعلامیه مسدودی ارز توسط واحد کارشناسی تأمین ارز طرح‌های مورد بررسی، توسط اداره کل خارجه صادر می‌شود.
- یک قرارداد مشارکتی مدنی بین مشتری و شعبه انعقاد می‌شود.
- اوراق ثبت سفارش بازرگانی تهیه و به اداره عملیات ارزی برای ممهور شدن به مهر تخصیص ارز از محل حساب ذخیره ارزی ارائه می‌شود.
- در نهایت اعتبار اسنادی گشایش پیدا می‌کند.
وظایف رئیس سازمان صندوق توسعه ملی چیست؟
رئیس سازمان صندوق توسعه ملی و ذخیره ارزی کشور دارای وظایف متعددی است که هر کدام از آن‌ها، از درجه اهمیت و ظرافت اجرایی بالایی دارد:
- پیشنهاد و ارائه نظرات در راستای فعالیت‌های مورد قبول و به منظور بهره‌مندی از تسهیلات صندوق در مسیر پیشبرد امور تولیدی، صنعتی، معدن، کشاورزی و حمل و نقل، خدمات گردشگری، فناوری اطلاعات و …
- پیشنهاد و ارائه نظرات برای استفاده از دارایی‌های صندوق در راستای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی در سطح کشور و بین‌المللی
- ارائه پیشنهاد به هیأت امنا در رابطه با نظام‌نامه‌ها و شرایط و نحوه اعطای تسهیلات
- تشکیل و تنظیم یک قرارداد با مشاوره متخصص بین‌المللی حرفه‌ای در امور مالی و سرمایه‌گذاری
- بهبود و ارتقای عملکرد صندوق توسعه ملی
سخن آخر
صندوق توسعه ملی یا حساب ذخیره ارزی یکی از طرح‌های مالی و سرمایه‌گذاری عظیم در کشور است که به دنبال نوسانات شدید در بازار مالی فروش نفت و مشتقات آن، تأسیس شد. این صندوق با هدف تبدیل بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت و گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی، به ثروت مولد و سرمایه روبه رشد اقتصادی شکل گرفته است. در این راستا برخی از سازمان‌ها و اموری که در دسته تولیدی، صنعتی، معدن، کشاورزی و حمل و نقل، خدمات گردشگری، فناوری اطلاعات و … جای دارند، می‌توانند بنا به شرایطی، برای پیشبرد امور خود از تسهیلات این صندوق استفاده کنند. برای آشنایی بیشتر با این صندوق به آدرس ndf.ir مراجعه کنید.
جالب بود
اهداف خوبی مد نظر بود ولی هرگز به ان هدفها نرسید وسرمایه ملی از بین رفت