آربیتراژ زعفران در بازار آتی کالا چگونه است؟

  • ۲۰ اسفند ۱۴۰۲
  • ۶ دی ۱۳۹۷
  • ۱۰۰ نظر
  • ۱۳۸۹۲ مشاهده
آربیتراژ زعفران در بازار آتی کالا چیست؟

آربیتراژ در اصطلاح به معنی خرید و فروش یک دارایی در دو بازار مجزا، با هدف کسب سود بدون ریسک از محل اختلاف قیمت دارایی مورد نظر در آن دو بازار است. در مقاله پیش رو قصد داریم با مفهوم آربیتراژ و آربیتراژ زعفران آشنا شویم.


ویدئو بررسی آربیتراژ زعفران در بازار آتی کالا


آربیتراژ چیست؟

تعریف آربیتراژ (Arbitrage) در ادبیات مالی به معنای کسب سود بدون ریسک، از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار است. آربیتراژ به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن یک دارایی از یک بازار خریداری و همزمان در بازار دیگری با قیمت بیشتر به فروش می‌رسد. هرگاه قیمت کالایی در دو بازار (دو مکان مختلف یا دو سررسید زمانی مختلف) متفاوت باشد، انگیزه خرید از بازار ارزان و فروش در بازار گران‌تر برای معامله گران ایجاد می‌شود. در این شرایط معامله گران اقدام به محاسبه سود حاصل از آربیتراژ و در صورت به‌صرفه بودن، اقدام به آربیتراژ می‌کنند.

نکته ۱: دقت کنید که هزینه فرصت مبلغ سرمایه‌گذاری شده برای انجام آربیتراژ باید از سود آربیتراژ کسر شود تا سود خالص آربیتراژ به دست آید.

آربیتراژ زعفران چگونه است؟

برای این که یاد بگیرید چطور در بازار زعفران آربیتراژ کنید، باید در نظر داشته باشید که برای آربیتراژ کردن در بازار زعفران، معامله‌گر باید در یک بازار، موقعیت خرید و در بازار دیگر، موقعیت فروش بگیرد. به طوری که از تفاوت قیمت بین آن دو بازار، سود حاصل شود.

آربیتراژ زعفران

عوامل تاثیرگذار بر قیمت زعفران

حدود ۹۰ درصد از زعفران جهان در ایران تولید می‌شود و در حدود ۸۰ درصد از کل تولید زعفران هر ساله به خارج از کشور صادر می‌شود. به همین دلیل زعفران به یک کالای صادراتی تبدیل شده است. در چنین شرایطی نوسانات نرخ ارز یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر قیمت این کالای کشاورزی ارزشمند است. از سوی دیگر عوامل موثر بر میزان تولید زعفران مثل شرایط آب و هوایی و میزان بارش‌های جوی سالانه، میزان تولید و صادرات سایر تولیدکنندگان زعفران جهان (به عنوان مثال کشور اسپانیا)، یارانه‌ها و بیمه‌های کشاورزی، شرایط خرید تضمینی دولت و قوانین و مقرراتی از جمله تعرفه‌های صادرات از کشور و تعرفه‌های واردات در کشورهای مقصد، از مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت زعفران هستند.

انواع ابزار مالی برای آربیتراز زعفران

در حال حاضر دو نوع ابزار مالی برای آربیتراژ در بازار زعفران وجود دارد:

  • گواهی سپرده
  • قراردادهای آتی

با توجه به این که معمولاً قیمت گواهی سپرده زعفران (به عنوان زعفران نقدی) پایین‌تر از قیمت قرارداد آتی است، معامله‌گران برای انجام آربیتراژ باید اقدام به خرید گواهی سپرده زعفران از سامانه سهام و هم‌زمان اخذ موقعیت تعهدی فروش در قرارداد (آبان یا دی) بازار آتی زعفران کنند.

نکته ۲: معامله‌گر باید هر دو کد معاملاتی آتی و کد معاملات بورس را داشته باشد.

نکته ۳: گواهی سپرده زعفران نگین ملاک تسویه قراردادهای آتی نگین و گواهی سپرده زعفران پوشال ملاک تسویه قراردادهای آتی پوشال است.

مراحل آربیتراژ زعفران

  • معامله‌گر در بازار آتی زعفران برای اخذ ۱ موقعیت فروش باید به اندازه ۱ وجه تضمین اولیه، در حساب عملیاتی خود موجودی داشته باشد. علاوه‌بر این لازم است به میزان قیمت هر گرم زعفران ضرب در ۱۰۰ (به علاوه کارمزد خرید) حساب معاملات آنلاین سهام خود را شارژ کند.
  • معامله‌گر پس از خرید گواهی سپرده در بورس و اخذ موقعیت فروش در بازار آتی باید تا سررسید قرارداد آتی صبر کند.
  • در آخرین روز معاملاتی سررسید آبان یا دی (در صورت عدم نکول طرف خریدار آتی زعفران) گواهی‌‌های سپرده از پرتفوی سهام وی به پرتفوی سهام خریدار آتی منتقل می‌شوند. این عمل به صورت اتوماتیک توسط اتاق پایاپای صورت می‌گیرد.
  • از سوی دیگر ارزش قرارداد (بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی) از حساب عملیاتی خریدار آتی برداشت و به‌حساب معامله‌گر آربیتراژ کننده (یا همان فروشنده آتی) منتقل می‌شود.

نکته ۴: آربیتراژ کننده حتماً باید گواهی آمادگی تحویل را تا یک ربع پس از اتمام جلسه آخرین روز معاملاتی (از طریق سامانه آنلاین معاملات آتی آسا) برای کارگزاری ارسال کند.

کارمزد معاملات آتی زعفران در بورس کالا

خریداران و فروشندگانی که موقعیت باز قرارداد آتی کالا (زعفران، زیره سبز و پسته) دارند و وارد فرایند تحویل می‌شوند باید به ازای هر قرارداد، به میزان ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه ضرب در ۰.۰۰۱۴ کارمزد پرداخت کنند. به این ترتیب کارمزد خرید و فروش قراردادهای آتی زعفران در بورس کالای ایران ۰.۱۴% است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کارمزد و نحوه انجام معاملات آتی زعفران در بورس کالا مقاله «کارمزد معاملات قراردادهای آتی کالا» را در بلاگ بآشگاه مطالعه کنید.

نحوه محاسبه سود آربیتراژ چگونه است؟

برای محاسبه سود آربیتراژ کافی است تفاوت بین قیمت خرید و فروش را به دست بیاورید و تقسیم‌بر کل مبلغ سرمایه‌گذاری (با احتساب هزینه‌ فرصت‌ها) کنید.

به‌بیان‌دیگر:

یک مثال برای محاسبه سود ساده آربیتراژ زعفران

معامله‌گری در روز ۱۸ مهر در حالی که قیمت‌های آتی زعفران نگین و گواهی سپرده زعفران نگین زرین ۹۷۰۸ را چک می‌کند. سپس متوجه تفاوت قیمت قابل‌توجهی بین قیمت گواهی سپرده زعفران نگین ۹۷۰۸ (۳۷۰۰۰ تومان) و قرارداد آتی آبان ماه (۵۱۰۰۰ تومان) می‌شود. برای این که ببیند آیا خرید از بازار ارزان‌تر و فروش در بازار گران‌تر چه میزان سود می‌دهد، اقدام به محاسبات زیر می‌کند.

  • مفروضات:
قیمت گواهی سپرده زعفران نگین زرین روی تابلو معاملات سهام ۳۷.۰۰۰ تومان
قیمت قرارداد آتی آبان روی تابلو بازار آتی ۵۱.۰۰۰ تومان
وجه تضمین قراردادهای آتی ۱.۲۴۰.۰۰۰ تومان
مقدار آربیتراژ
فرض کنید آربیتراژکننده قصد آربیتراژ ۱۰ قرارداد یا ۱ کیلوگرم زعفران را دارد.
۱۰ قرارداد یا ۱ کیلوگرم زعفران

برای این که معامله‌گر بتواند ۱۰ قرارداد آتی آبان بفروشد باید به همین میزان (۱,۰۰۰ گرم یا ۱,۰۰۰ برگه سهم) گواهی سپرده از سامانه سهام خریداری کند.

با توجه به این که هر واحد گواهی سپرده زعفران نگین زرین برابر با یک گرم است. لذا معامله‌گر اقدام به خرید ۱,۰۰۰ واحد (گرم) گواهی سپرده زعفران نگین از بازار سامانه سهام می‌کند. با توجه به مفروضات مثال، قیمت هر گرم گواهی سپرده زعفران برابر با ۳۷,۰۰۰ تومان است. بنابراین باید ۳۷ میلیون تومان برای خرید ۱,۰۰۰ واحد گواهی سپرده زعفران هزینه کند. علاوه‌بر این کارمزد معاملات نیز ۰٫۰۰۲۴ ارزش خرید گواهی سپرده زعفران نگین است که ۸۸,۰۰۰ تومان می‌شود. از سوی دیگر برای اخذ ۱۰ موقعیت فروش در سررسید آبان ماه باید به اندازه ۱۰ وجه تضمین به حساب عملیاتی خود واریز کند.

میزان سود حاصل از اختلاف قیمت در دو بازار ۱.۴۰۰.۰۰۰=۱.۰۰۰×(۵۱.۰۰۰-۳۷.۰۰۰)
هزینه کارمزد= کارمزد خرید گواهی سپرده + کارمزد فروش قرارداد آتی ۱۲۳.۴۸۰ =۸۸.۸۰۰+۳۴,۶۸
میزان سرمایه به‌کار رفته ۴۹.۵۲۳.۴۸۰=۱۲۳.۴۸۰+(۱.۲۴۰.۰۰۰×۱۰)+(۳۷.۰۰۰×۱.۰۰۰)
سود حاصل از آربیتراژ= حاصل تقسیم سود حاصل از خریدوفروش بر کل مبلغ سرمایه‌گذاری شده ۲۸%=۴۹.۵۲۳.۴۸۰÷۱.۴۰۰.۰۰۰

این میزان سود ساده آربیتراژ است که طی ۲۶ روز (فاصله ۱۸ مهر تا ۱۴ آبان) نصیب آربیتراژگر می‌شود. معامله‌گران می‌توانند سود آربیتراژ را با سود بانکی مقایسه و در صورت بالاتر بودن (به میزان مناسب) اقدام به آربیتراژ کنند.

محاسبه سود آربیتراژ با در نظر گرفتن هزینه خواب سرمایه

برای درک مطلب، در مثال بالا هزینه فرصت پول را در نظر نگرفتیم. در حالی که باید هزینه فرصت پولی که سرمایه‌گذاری شده است نیز محاسبه شود. برای محاسبه هزینه خواب سرمایه باید هم هزینه خواب وجه تضمین بلوکه‌شده را حساب کنیم و هم هزینه خواب سرمایه‌ای که صرف خرید گواهی سپرده کرده‌ایم. برای محاسبه خواب سرمایه باید نرخ بهره بدون ریسک (سود بانکی) و تعداد روزهای باقی‌مانده تا سررسید را داشته باشیم. درواقع باید ببینیم اگر این مبلغ را طی این مدت در بانک سپرده می‌کردیم چه میزان سود می‌گرفتیم که در حال حاضر نمی‌توانیم آن سود را بگیریم. این میزان سود نگرفته را هم به کل مبلغ سرمایه‌گذاری اضافه کنیم.

۱- بهای تمام‌شده خرید ۱۰۰۰ واحد گواهی سپرده (با در نظر گرفتن هزینه خواب سرمایه)

(۳۶۵÷تعداد روزهای باقی‌مانده تا سررسید)(۱+ نرخ بهره بدون ریسک) × مبلغ خرید گواهی سپرده

نرخ بهره بدون ریسک را می‌توان معادل سود بانکی یا سود اوراق مشارکت و… در نظر گرفت.

۲- بهای تمام‌شده وجه تضمین برای فروش ۱۰ قرارداد آتی

(۳۶۵÷تعداد روزهای باقی‌مانده تا سررسید)(۱۰%-(۱+نرخ بهره بدون ریسک))× وجه تضمین برای اخذ۱۰ موقعیت فروش

نکته: به مانده حساب عملیاتی سود روز شمار ۱۰ درصدی تعلق می‌گیرد که باید از هزینه خواب سرمایه کسر شود.

در واقع در مثال بالا در مخرج کسر، مجموع بهای تمام‌شده خرید گواهی سپرده و بهای تمام‌شده وجه تضمین در نظر گرفته می‌شود. به دلیل افزایش مخرج کسر، سود آربیتراژ در این حالت کمتر از حالت محاسبه ساده خواهد شد.

نکات مهم در هنگام آربیتراژ

هنگام آربیتراژ کردن بین دو بازار سهام (نقد) و بازار آتی حتماً به چند نکته توجه کنید:

  • اگر قیمت‌ها در بازار افزایشی باشد، احتمال کال مارجین شدن فروشندگان وجود دارد. لذا آربیتراژ کننده باید مبلغی را برای جلوگیری از کال مارجین شدن در حساب خود داشته باشد. دقت کنید شارژ کردن حساب به منظور جلوگیری از کال مارجین شدن، میزان مبلغ سرمایه‌گذاری شده را افزایش می‌دهد (هزینه خواب سرمایه افزایش می‌یابد) و این موضوع منجر به کاهش سود حاصل از آربیتراژ می‌شود.
  • اگر طی دوره باقی‌مانده تا سررسید، بورس کالا اقدام به افزایش وجه تضمین اضافی بگیرد یا وجه تضمین افزایش یابد، آربیتراژ کننده باید مبلغ کافی برای کسری حساب خود در نظر بگیرد. این موضوع نیز می‌تواند هزینه خواب سرمایه را افزایش و به‌تبع، سود آربیتراژ را کاهش دهد.
  • اگر در زمان سررسید، خریدار آتی به تعهد خود عمل نکند (نکول کند) آربیتراژ کامل نمی‌شود. درنتیجه سود آربیتراژ نصیب آربیتراژ کننده نمی‌شود.

نحوه دریافت کد مشتقه کالا

مثالی از نحوه آربیتراژ کردن و نکول طرف مقابل

آقای احمدی در روز ۱۸ مهرماه ۱,۰۰۰ واحد گواهی سپرده زعفران نگین (۹۷۰۸) از بازار بورس با قیمت هر گرم ۳۷.۰۰۰ تومان می‌خرد و در بازار آتی، ۱۰ موقعیت فروش آبان با قیمت ۵۱.۰۰۰ تومان اخذ می‌کند. فرض کنید تا روز ۱۴ آبان قیمت‌ها با افزایش همراه شوند. در روز ۱۴ آبان قیمت پایانی گواهی سپرده برابر با ۴۵.۰۰۰ تومان و قیمت تسویه آتی آبان برابر با ۵۲.۰۰۰ تومان شود. چنانچه در تاریخ سررسید طرف مقابل آقای احمدی نکول کند، میزان واریز و برداشت‌های حساب آقای احمدی به شرح ذیل خواهد بود. اگر شخص خریدار نکول نمی‌کرد در آخرین روز معاملاتی وجهی برابر با (۵۲.۰۰۰.۰۰۰=۵۲.۰۰۰×۱۰۰×۱۰) به حساب آقای احمدی واریز می‌شد. با توجه به اینکه آقای احمدی موقعیت‌های فروش خود را با قیمت ۵۱.۰۰۰ فروخته بود، در واقع باید مبلغ ۵۱.۰۰۰.۰۰۰ تومان به حساب وی واریز می‌شد اما با توجه به قیمت تسویه روز آخر، ۲.۰۰۰.۰۰۰ تومان بیشتر به حساب وی واریز شده است. این ۲.۰۰۰.۰۰۰ اضافی در واقع میزان زیان‌هایی است که طی روزهای قبل (با توجه به رشد قیمت‌ها) از حساب آقای احمدی به عنوان فروشنده کسر شده است. پس پول‌های برداشته‌شده، در روز آخر (اگر قرارداد وارد مرحله تحویل بشود) برگشت داده می‌شود. در این شرایط گواهی سپرده به صورت اتوماتیک و از طریق اتاق پایاپای به کد بورسی (سهام) خریدار منتقل می‌شود.

در صورت نکول خریدار:

با توجه به نکول طرف خریدار ۱ درصد ارزش قرارداد (با توجه به قیمت تسویه روز آخر) از حساب خریدار به حساب آقای احمدی واریز خواهد شد.

۵۳۰.۰۰۰=(۰۱/۰×۵۳.۰۰۰×۱.۰۰۰)

علاوه‌بر این، با توجه به بالاتر بودن قیمت تسویه از قیمت گواهی سپرده نگین زرین در آخرین روز معاملاتی، تفاوت بین قیمت تسویه و قیمت گواهی سپرده به ازای هر گرم زعفران به حساب آقای احمدی واریز خواهد شد.

۸.۰۰۰.۰۰۰=۱.۰۰۰×(۵۳.۰۰۰-۴.۵۰۰)

پس به ازای جریمه نکول مبلغ ۸.۵۳۰.۰۰۰ =(۸.۰۰۰.۰۰۰+۵۳۰.۰۰۰) تومان به‌حساب آقای احمدی واریز می‌شود.

در صورت نکول آقای احمدی می‌تواند گواهی سپرده را در سامانه سهام به فروش برساند. هر چه آقای احمدی بتواند گواهی سپرده را با قیمت بالاتر بفروشد می‌تواند سود خود را بیشتر کند (زیان خود را کاهش دهد). چنانچه آقای احمدی گواهی سپرده‌ها را در ۱۵ آبان با قیمت ۴۴.۰۰۰ تومان به فروش برساند از فروش گواهی سپرده‌ها می‌تواند سودی معادل ۷.۰۰۰.۰۰۰=۱.۰۰۰×(۳۷.۰۰۰-۴۴.۰۰۰) تومان دریافت کند. اگر طرف مقابل آقای احمدی نکول نمی‌کرد سود آربیتراژ وی ۱۴.۰۰۰.۰۰۰=۱.۰۰۰×(۳۷.۰۰۰-۵۱.۰۰۰) بود. در حالی که در شرایط نکول و با مفروضات ذکرشده سودی معادل ۱۵.۵۳۰.۰۰۰=۸.۵۳۰.۰۰۰+۷.۰۰۰.۰۰۰ کسب خواهد کرد.

با احتساب زیان‌های کسر شده طی دوره، سود آقای احمدی در حالت نکول برابر مقدار زیر خواهد شد.

۱۳.۵۳۰.۰۰۰ = ۱۵.۵۳۰.۰۰۰-۲۰.۰۰۰.۰۰۰

در واقع قیمت تسویه روز آخر، قیمت گواهی سپرده در روز آخر و همچنین قیمت فروش گواهی سپرده زعفران ۳ پارامتری است که میزان سود آربیتراژگر هنگام نکول را مشخص می‌کند.

در پایان یادآور می شویم معامله‌ای منجر به سود خواهد شد که پیش از آن، دانش و مهارت کافی کسب شده باشد. امیدواریم این مطلب در درک مفهوم آربیتراژ و نحوه محاسبه آربیتراژ زعفران کمک شایانی‌ به علاقه‌مندان بازار آتی کالا کند.

100 پاسخ به “آربیتراژ زعفران در بازار آتی کالا چگونه است؟”

  1. AN0272 گفت:

    سلام چطورمیشه امتیاز را به یک کاربر دیگه انتقال داد؟

    ۰
    • agah5 گفت:

      سلام دوست گرامی
      تنها مشتریان کارگزاری می‌توانند امتیاز بآشگاه را منتقل نمایند و کاربران بآشگاه نمی‌توانند امتیاز بآشگاهی خود را انتقال دهند، لذا دوست عزیز برای ورود به بآشگاه لازم است با نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملات آنلاین خود وارد شوید تا بتوانید امتیاز خود را انتقال دهید.
      در ضمن توجه داشته باشید که کارمزد انتقال امتیاز از یک کد به کد بآشگاهی دیگر، ۷% کل امتیازی است که انتقال می‌دهید.
      باتشکر

      ۰
  2. AN5086 گفت:

    سلام
    من بدون اطلاع ی معرف انتخاب کرده بودم
    نمیدونسم معرف انتخاب کردم
    حالا میخام حذف کنم معرفمو
    چیکار باید کنم؟

    ۰
    • agah5 گفت:

      سلام
      دوست گرامی از آنجایی که به هنگام انتخاب معرف از کاربر بابت عدم تغییر یا حذف معرف، تایید گرفته می‌شود لذا در سایت بآشگاه، نمی توانید معرف را حذف نمایید و یا تغییر دهید.
      باتشکر

      ۰
  3. AA5921 گفت:

    با سلام

    در ارتباط با سوال شماره ۹۷۱۰۰۱۲ باطلاع میرساند که بیشترین میزان فروش بر اساس اطلاعات منتشر شده در کدال، تا پایان آبان ماه را شرکتی با نماد"زقیام" داشته است حال چرا گزینه ۲ ("زپارس"} به عنوان گزینه صحیح اعلام شده است؟

    لطفا توضیح داده یا نسبت به اصلاح گزینه صحیح و امتیازات این سوال اقدام مقتضی را بعمل آورید.

    با تشکر

    ۱
  4. AP0584 گفت:

    سلام مرسی از مطالب مفیدی که در اختیار ما قرار میدهید

    ۰
  5. AJ5695 گفت:

    ۹۷۱۰۰۱۲ سوال شماره گزینه زقیام درست میباشد لطفا توضیح دهید؟

    ۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

عدد را وارد کنید:

1 2 3 12