انواع اوراق قرضه در بازار بورس چیست؟

اوراق قرضه یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری است. در این روش سرمایه‌گذار، سرمایه خود را در اختیار شرکت یا شخص حقوقی قرار می‌دهد و در مقابل آن، دریافت‌کننده سرمایه متعهد می‌شود که سرمایه فرد را طی بازه زمانی مشخص و همراه با سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت کند. اوراق قرضه انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها و ویژگی‌های هر یک خواهیم پرداخت. در صورت تمایل برای کسب اطلات بیشتر در رابطه با انواع اوراق قرضه تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

اوراق قرضه (Bond) چیست؟

اوراق قرضه (Bond) یکی از رایج‌ترین روش‌های سرمایه گذاری در سراسر جهان است. این اوراق با نام اوراق درآمد ثابت نیز شناخته شده‌اند چرا که دارای نرخ بهره ثابت هستند. یکی از راه‌های تامین مالی برای شرکت‌ها، دریافت وام از بانک است. گاهی اوقات مبلغ مورد نیاز کسب‌وکارها از حد مجاز بانک بیشتر است. در این شرایط، شرکت‌ها اقدام به عرضه اوراق قرضه می‌کنند. به عبارت بهتر، اوراق قرضه نوعی وام برای شرکت‌ها محسوب می‌شوند. شرکت‌ها برای دستیابی به منابع مالی جدید، اقدام به فروش اوراق قرضه به صاحبین سرمایه می‌کنند. در این شرایط خریدار اوراق قرضه، سرمایه خود را در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد و شرکت‌ها نیز متعهد می‌شوند که در مقابل، امتیازاتی برای خریداران قائل شوند. یکی از این امتیازات، دریافت بهره از شرکت‌ها است. لازم به ذکر است که نرخ بهره و شرایط پرداخت آن در هر شرکت تفاوت دارد.

انواع اوراق قرضه کدامند؟

اوراق قرضه در کشور ما به سه نوع کلی تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه به معرفی انواع اوراق قرضه خواهیم پرداخت:

۱- اوراق قرضه دولتی

دولت‌ها از جمله نهادهایی هستند که از اوراق قرضه برای تامین منابع مالی خود استفاده می‌کنند. به اوراقی که دولت‌ها عرضه می‌کنند، اوراق قرضه دولتی گفته می‌شود. ریسک سرمایه گذاری روی اوراق قرضه دولتی کاملا به شرایط اقتصادی کشورها وابسته است. هرچقدر که شرایط اقتصادی یک کشور مطمئن‌تر باشد، ریسک اوراق قرضه دولتی آن کمتر است. لازم به ذکر است که سرمایه گذاری روی اوراق قرضه دولتی در کشورهای در حال توسعه ریسک زیادی دارد. اوراق قرضه دولتی با هدف پرداخت حقوق و صورت حساب‌های دولت به فروش می‌رسند.

۲- اوراق قرضه شهرداری

اوراق قرضه شهرداری توسط شهرداری‌ها منتشر و عرضه می‌شوند. هدف از عرضه این اوراق، تامین منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌های شهرداری‌ها است. یکی از روش‌های کسب درآمد شهرداری‌ها، دریافت مالیات است. در صورتی که مالیات دریافتی شهرداری‌ها، پاسخگوی نیاز مالی آن‌ها نباشد اقدام به فروش اوراق قرضه می‌کنند. توجه کنید که سود حاصل از خرید این اوراق، معاف از مالیات است.

درآمد حاصل از فروش این اوراق صرف امور زیر می‌شود:

• ساخت بیمارستان
• ساخت نیروگاه
• ساخت فرودگاه
• ساخت پل
• ساخت خیابان
• ساخت دفاتر اداری

۳- اوراق قرضه شرکتی

اوراق قرضه شرکتی به اوراقی گفته می‌شود که توسط یک شرکت یا کسب‌وکار منتشر می‌شود. هدف از انتشار این اوراق، تامین مالی و جبران هزینه‌های احتمالی است. به عبارت بهتر زمانی که یک شرکت تصمیم به شروع یک پروژه هزینه‌بر داشته باشد از اوراق قرضه برای جبران کسری بودجه خود استفاده می‌کند. ریسک اوراق قرضه شرکتی از ریسک اوراق دولتی بیشتر است اما در مقابل سود بیشتری دارد. بزرگترین مزیت این نوع از اوراق قرضه، تنوع بالای آن‌ها است. در صورتی که صاحبین سرمایه تمایل به خرید این اوراق داشته باشند گزینه‌های زیادی برای انتخاب در دسترس آن‌ها خواهد بود. لازم به ذکر است که بر خلاف اوراق قرضه شهرداری به این نوع اوراق، مالیات تعلق می‌گیرد.

سررسید اوراق قرضه

اوراق قرضه دارای طول عمر متفاوتی هستند. مدت زمان استفاده از آن‌ها بین ۱ تا ۵۰ سال است. اوراق قرضه بر اساس مدت زمان تعیین شده برای سررسید به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند.

• اوراق قرضه کوتاه مدت: سررسید این اوراق بین ۱ تا ۵ سال است.
• اوراق قرضه میان مدت: سررسید این اوراق بین ۵ تا ۱۰ سال است.
• اوراق قرضه بلند مدت: سررسید این اوراق بیش از ۱۰ سال است.

نکاتی ویژه درباره اوراق قرضه

صاحبین سرمایه باید قبل از تهیه هر یک از انواع اوراق قرضه با نکات زیر آشنا شوند:

• در حالت کلی هر یک از اوراق قرضه، ارزش اسمی مشخصی دارند.
• شماری از اوراق قرضه به صورت خصوصی عرضه می‌شوند. در این شرایط تنها ناشر و خریدار اجازه فروش این اوراق را دارند.
• دارندگان اوراق قرضه در واقع بستانکار سازمان هستند و این حق را دارند که اصل مبلغ اسمی و بهره آن را از سازمان دریافت کنند. توجه کنید که حقوق دارندگان اوراق قرضه در سند قرارداد درج می‌شود.
• دارندگان اوراق قرضه تنها در رویدادهای خاص مانند تصمیم‌گیری برای انتشار مجدد اوراق قرضه یا ادغام سازمان مذکور با سایر سازمان‌ها حق رای دارند.
• باید بدانید که داشتن اوراق قرضه به معنای داشتن حق مالکیت بر سازمان مذکور نیست. همچنین سود سهمی تنها به سهام‌داران پرداخت می‌شود و به دارندگان اوراق قرضه تعلق نمی‌گیرد.
• در صورت ورشکست شدن سازمان، اصل و فرع سرمایه متعلق به خریداران اوراق قرضه پیش از سهام‌داران پرداخت خواهد شد.
• اوراق قرضه دارای سررسید مشخص هستند.
• شماری از سازمان‌ها اوراق قرضه خود را به همراه وثیقه منتشر می‌کنند. این اقدام در راستای ایجاد جذابیت بیشتر برای صاحبین سرمایه انجام می‌گیرد.

تفاوت اوراق قرضه با سهام چیست؟

در بخش قبلی به دو نمونه از تفاوت‌های سهام‌داران و دارندگان اوراق قرضه در یک سازمان اشاره کردیم. در ادامه باید به این مورد اشاره کنیم که خریداران سهام در مقایسه با خریداران اوراق قرضه، ریسک بیشتری را قبول می‌کنند. سهام‌داران با خرید سهام، میزان مشخصی از مالکیت سازمان را خریداری می‌کنند و سود آن‌ها نیز بر اساس بازدهی سازمان محاسبه می‌شود. این در حالی است که سود اوراق قرضه ثابت است و در سند قرارداد درج می‌شود. به همین علت اوراق قرضه برای افرادی که ریسک‌پذیری پایینی دارند مناسب‌تر است.

کلام آخر

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با تعریف اوراق قرضه، انواع اوراق قرضه و ویژگی‌های آن‌ها آشنا کنیم. همچنین عنوان کردیم که اوراق قرضه یا درآمد ثابت یکی از رایج‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در سراسر جهان هستند. ریسک پایین سرمایه‌گذاری آن‌ها باعث شده تا شمار زیادی از سرمایه‌گذاران به خرید این اوراق علاقه پیدا کنند. همچنین اعلام کردیم که اوراق قرضه به سه نوع: اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری و اوراق قرضه شرکتی تقسیم می‌شوند. لازم به ذکر است که هر یک از اوراق قرضه از لحاظ مدت زمان سررسید در سه نوع کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طبقه‌بندی می‌شوند.

مطالب مرتبط

بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست؟ روش های معامله در بازار بورس اوراق بهادار صف خرید و صف فروش در تابلوی معاملاتی بورس اوراق بهادار به چه معنا است؟