ارزش قراردادهای آتی کالا از یک دارایی پایه مشتق میشود. به بیان دیگر، قیمت قراردادهای آتی به قیمت لحظهای دارایی پایه وابسته است. قیمت نقدی دارایی پایه، زمان باقیمانده تا سررسید و نرخ بهره، عوامل تعیینکننده ارزش ذاتی قراردادهای آتی کالا هستند. در این مطلب به نحوه محاسبه ارزش ذاتی قراردادهای آتی کالا با تاکید بر قرارداد آتی نقره یا به عبارتی نحوه ارزشگذاری قراردادهای آتی نقره میپردازیم.
ضرورت ارزش گذاری قراردادهای آتی کالا
فعالان بازار آتی کالا برای این که قراردادهای آتی را با قیمتی منصفانه معامله کنند، نیاز دارند ارزش ذاتی آن را بدانند. در واقع معاملهگران پس از محاسبه ارزش منصفانه قراردادهای آتی و مقایسه آن با قیمتهای لحظهای در بازار آتی، میتوانند از ارزانی، گرانی یا منصفانه بودن قیمتهای بازار مطلع شوند.
مانند همه بازارها، در بازار آتی نیز خریدار تمایلی به خرید با قیمت گران و فروشنده تمایلی به فروش در قیمتهای ارزان ندارد. در نتیجه معاملهگران به دنبال این هستند که قراردادها را با قیمت منصفانه خرید و فروش کنند. چنان چه قیمتهای بازار آتی به طور قابل توجهی بالاتر از قیمت منصفانه باشد، یعنی قراردادهای آتی، گران معامله میشوند.
در این شرایط خریداران تمایلی به خرید نخواهند داشت؛ در حالی که اگر قیمتهای بازار به طور قابل توجهی پایینتر از قیمت منصفانه باشد، معاملهگران به این نتیجه میرسند که قیمتهای بازار آتی ارزان است و انگیزه خرید خواهند داشت. طبیعتا شرایط برای فروشندگان برعکس است.
قیمت قراردادهای آتی کالا در بازار چگونه تعیین میشود؟
ارزش منصفانه قرارداد آتی یعنی برای خریدار تفاوتی نداشته باشد که دارایی را از بازار نقد بخرد یا از بازار آتی تهیه کند. برای درک بهتر مطلب، به مثال زیر توجه کنید:
مثال:
فرض کنید آقای احمدی تمایل به خرید ۲۰۰ گرم نقره دارد. او میتواند این میزان نقره را از بازار نقد یا بازار آتی تهیه کند. اگر قیمت هر گرم نقره در بازار برابر با ۲۰۰۰۰ تومان باشد. آقای احمدی برای خرید ۱۰۰ گرم نقره از بازار نقد، باید ۲ میلیون هزینه کند.
همچنین آقای احمدی میتواند ۱۰۰ گرم نقره را از بازار آتی تهیه کند. برای این که خرید از بازار آتی و بازار نقدی برای او یکسان باشد، باید با ۲ میلیون سرمایه بتواند ۱۰۰ گرم نقره از بازار نقدی یا بازار آتی خریداری کند. اگر آقای احمدی، یک قرارداد آتی (۱۰۰گرم) با سررسید یک ماهه از بازار آتی کالا خریداری کند، لازم نیست ارزش قرارداد را اکنون بپردازد. در واقع در روز سررسید (یک ماه بعد) ملزم به پرداخت ارزش قرارداد است.
او میتواند ۲ میلیون تومان را در بانک سپردهگذاری کند. به این ترتیب، پس از یک ماه وجه خود را به همراه سود تعلق گرفته به آن از بانک دریافت خواهد کرد و میتواند از آن برای تحویل نقره در بازار آتی استفاده کند. با توجه به این که میزان موجودی آقای احمدی با وجود سود بانک، بیشتر از ۲ میلیون است میتواند ۱۰۰ گرم نقره را با قیمت بالاتر خریداری کند در حالی که هزینه پرداختی برای ۱۰۰ گرم نقره بیش از ۲ میلیون اولیه نشود.
با توجه به جدول بالا، وی با ۲۰۳۲۸۷۶ تومان (اصل پول و سود بانکی) میتواند ۱۰۰ گرم نقره را با قیمت هر گرم، ۲۰۳۲۸۷.۶ تومان خریداری کند. قیمت ۲۰۳۲۸۷.۶ در واقع، قیمت منصفانه در بازار آتی است.
فرمول ارزش گذاری قرارداد آتی نقره
با توجه به مثال فوق، ارزش منصفانه قرارداد آتی به سه پارامتر زیر بستگی دارد:
- قیمت نقدی نقره
- نرخ بهره بدون ریسک
- زمان باقیمانده تا سررسید
با توجه به مثال فوق، ارزش منصفانه قرارداد آتی به سه پارامتر زیر بستگی دارد:
قیمت قرارداد آتی= قیمت نقدی *e(عدد نپر)^(نرخ بهره *زمان باقیمانده تا سررسید)
فرمول فوق زمانی کاربرد دارد که پرداخت سود بانکی، به صورت نرخ مرکب سود در هر لحظه باشد اما در حال حاضر پرداخت سود بانکی به صورت ماهانه پرداخت میشود؛ بنابراین فرمول ارزشگذاری قراردادهای آتی به شکل زیر خواهد بود:
قیمت قرارداد آتی= قیمت نقدی *(۱+نرخ بهره)^(زمان باقیمانده تا سررسید)
نکته: نرخ بهره بدون ریسک به صورت سالانه اعلام می شود. از آن جایی که که قراردادهای آتی ظرف چند ماه (کمتر از یک سال) به سررسید میرسند، در نتیجه در فرمول، نرخ بهره به صورت روزانه ثبت میشود.
نکته: برخی نرخ سود بانکی را به عنوان نرخ سود بدون ریسک در نظر میگیرند اما نرخ سود بانکی، نرخ سود بدون ریسک واقعی نیست. میتوان نرخ سود اوراق اخزا را به عنوان نرخ سود بدون ریسک استفاده کرد. نرخ اوراق اخزا در سایت ifb.ir منتشر میشود.
لازم به ذکر است قیمت نقدی مبنای تسویه قراردادهای آتی، بر اساس قیمت هر گرم نقره در سایت kitco.com و میانگین مظنه خرید و فروش دلار در سامانه سنا sanarate.ir محاسبه میشود. در نتیجه معاملهگران از دو پارامتر قیمت نقره جهانی و نرخ دلار سامانه سنا، برای محاسبه قیمت نقدی جهت ارزشگذاری قراردادهای آتی استفاده میکنند.
مثال:
فرض کنید قیمت هر اونس نقره در سایت کیتکو برابر با ۲۸ دلار و میانگین مظنه خرید و فروش در سامانه سنا برابر با ۲۲۰۰۰ تومان باشد. بالاترین نرخ سود اوراق اخزا برابر با ۲۶ درصد و زمان باقیمانده تا سررسید قرارداد آتی نقره ۹۰ روز باشد. ارزشگذاری قرارداد آتی نقره به شرح زیر خواهد بود:
قیمت هر گرم نقره جهانی= قیمت هر اونس نقره / ۳۱.۱۰۳۵ (اونس تروی)
میانگین مظنه خرید و فروش در سامانه سنا: ۲۲۰۰۰
قیمت نقدی هر گرم نقره: ۱۹۸۰۴.۸۵
نرخ بهره بدون ریسک: ۲۶ درصد
زمان باقیمانده تا سررسید: ۹۰ روز
قیمت منصفانه قرارداد آتی نقره= ۱۹۸۰۴.۸۵*((۱+(۰.۲۶/۳۶۵)^(۹۰))= ۲۱۱۱۵.۶۳
گاهی اوقات قیمت محاسبهشده از طریق فرمول قیمتگذاری آتی و قیمت معاملهشده در بازار آتی متفاوتند و اختلاف قابل توجهی بین آن دو وجود دارد. قیمت روی تابلو بازار آتی ممکن است به دلیل تاثیرات کوتاهمدت عرضه و تقاضا، با ارزش منصفانه متفاوت باشد. در این شرایط فرصت آربیتراژی مناسبی بین بازار نقدی و آتی ایجاد میشود و معاملهگران میتوانند نقره را از بازار نقدی خریداری کنند و در بازار آتی به فروش برسانند و یک سود بدون ریسک به دست آورند. برای آشنایی با نحوه آربیتراژ، مطلب «آن چه باید درباره آربیتراژ زعفران در بازار آتی کالا بدانید» را مطالعه کنید.
سخن آخر
معاملهگران بازار آتی کالا، با استفاده از فرمول ارزشگذاری قراردادهای آتی و نرخ بهره انتظاری خود، میتوانند به بررسی قیمتهای معامله شده در بازار آتی کالا بپردازند. چنانچه قیمتهای روی تابلو آتی بسیار بالاتر از قیمت منصفانه بهدست آمده از فرمول باشد، یعنی قراردادهای آتی بالاتر از ارزش منصفانه معامله میشوند. در این شرایط، فرصت آربیتراژی برای خرید از بازار نقدی و فروش در بازار آتی ایجاد میشود و معاملهگران میتوانند با اقدام به آربیتراژ، از بازار آتی سود بدون ریسک کسب کنند.
سلام
خسته نباشید به تیم آگاه
ممنون از اطلاعات بسیار خوبی که در اختیار میگذاری
باسلام، ممنون از مطالب آموزنده و کاربردی
هفته قبل عرضه اولیه نماد ومدیر خرید آفلاین زدم ولی سهمی برام ثبت نشده؟
سلام دوست عزیز
در صورتی که سفارش عرضه اولیه را به درستی ثبت نمائید ، عرضه اولیه برای شما خریداری می شود .در غیر اینصورت توسط سازمان بورس مردود می شود.جهت پیگیری لطفا در سامانه معاملاتی آنلاین تیکت ثبت فرمائید.
من هم سپاس
ممنون بابت اطلاعاتی که در اختیارمون قرار میدید
سپاس از شما