مقایسه بازار آتی و بازار اختیار معامله

  • ۲۱ بهمن ۱۴۰۲
  • ۵ اسفند ۱۳۹۵
  • ۳۷ نظر
  • ۱۷۰۸۴ مشاهده
مقایسه بازار آتی و بازار اختیار معامله

با توجه به تفاوت ماهیت بازار آتی و بازار اختیار معامله در بازار ابزار مشتقه، لازم است سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از این نکات اطلاع کافی داشته باشند. جهت مقایسه بهتر قصد داریم در مطلب پیش‌رو جهت مقایسه بهتر و به بیان تفاوت‌های این دو بازار بپردازیم تا مخاطبین گرامی با شناخت کافی بتوانند به معاملات در بازار آتی و اختیار معامله سکه بپردازند.

این مطلب در هفته‌های آینده، با بیان همه تفاوت‌ها بروزرسانی خواهد شد.

تعهد طرفین

در بازار آتی سکه دو طرف قرارداد (هم خریدار، هم فروشنده) موظف به انجام تعهدات خود هستند. در واقع خریدار متعهد به پرداخت وجه نقد و فروشنده متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید می‌شوند.

اما در بازار اختیار معامله تنها فروشنده است که متعهد می‌شود. در حالی‌که خریدار اختیار (چه اختیار خرید چه اختیار فروش) متعهد نیست بلکه مختار است. فروشنده اختیار خرید متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید بوده و فروشنده اختیار فروش متعهد به پرداخت وجه نقد در روز تحویل است. اما خریداران اختیار معامله مختار هستند که اختیار معامله را بر حسب منافع خود اعمال کنند یا خیر.

وجه تضمین

  • در بازار آتی، هر دو طرف قرارداد موظف به پرداخت وجه تضمین هستند؛ در حالیکه در بازار اختیار معامله تنها فروشندگان موظف به ایفای تعهدات خود بوده و خریداران در این بازار مختار هستند.
  • در بازار آتی سکه میزان وجه تضمین برای همه قراردادها یکسان است؛ درحالیکه در بازار اختیار معامله میزان وجه تضمین برای قراردادهای مختلف متفاوت است.
  • در بازار آتی وجه تضمین اولیه، حداقل وجه تضمین، وجه تضمین اضافی و وجه تضمین جبرانی وجود دارد. اما در بازار اختیار معامله علاوه بر وجوه تضمین ذکر شده، وجه تضمین لازم نیز وجود دارد که به صورت روزانه محاسبه می شود.
  • در بازار آتی سکه حداقل وجه تضمین برابر با ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه است. اما در بازار اختیار معامله حداقل وجه تضمین برابر با ۷۰ درصد وجه تضمین لازم است.

نکته:

وجه تضین: در قراردادهای این چنینی، برای آنکه طرفین قرارداد درآینده از معامله سرباز نزنند، هر دو طرف (خریدار و فروشنده)در شرط ضمن عقد، تعهد می‌کنند مبلغی را نزد اتاق پایاپای گذاشته و به تناسب تغییرات قیمت آتی، این مبلغ را تعدیل نمایند. به مبلغی که  نزد اتاق پایاپای گذاشته می‌شود، وجه تضمین گویند.

وجه تضمین اولیه: وجه تضمینی است که جهت تضمین ایفای تعهدات مشتریان برای یک موقعیت تعهدی اخذ می‌شود و میزان این سپرده در مشخصات هر قرارداد تعیین می‌شود.

مقایسه بازار آتی و بازار اختیار معامله

پرداخت بین طرفین

در بازار آتی هنگام اخذ قرارداد هیچ وجهی بین خریدار و فروشنده رد و بدل نمیشود و تنها مبلغ وجه تضمین در حساب خریدار و فروشنده بلوکه می شود.

اما در بازار اختیار معامله، قیمت اختیار توسط خریدار  به فروشنده پرداخت می شود.به بیان دیگر هنگام اخذ موقعیت مبلغ اختیار از حساب خریدار کسر شده و به حساب فروشنده واریز می‌شود.

به طور مثال:

در بازار آتی سکه، خریدار با واریز وجه نقد به میزان یک وجه تضمین، یک موقعیت خرید اخذ کرده و از سوی دیگر فروشنده با واریز یک وجه تضمین یک موقعیت فروش اخذ می‌کند. در این حالت تنها وجوه تضمین در حساب‌های خریدار و فروشنده بلوکه می‌شود.

اما در بازار اختیار معامله بدین قرار است که خریدار با واریز وجه نقد به میزان قیمت اختیارمعامله، یک موقعیت خرید اخذ می کند. این مبلغ از حساب خریدار به حساب فروشنده واریز می‌شود و فروشنده با واریز وجه نقد به میزان یک وجه تضمین یک موقعیت فروش اخذ می‌کند. در نتیجه در حساب فروشنده به میزان وجه تضمین پول بلوکه شده و به میزان قیمت اختیار معامله وجه نقد به حسابش واریز می‌شود.

بروزرسانی حساب‌ها

در بازار آتی سکه  پس از پایان جلسه معاملاتی و بر اساس قیمت‌های تسویه، حساب خریدار و فروشنده بروز رسانی شده و بر اساس سود و زیان خریدار و فروشنده موجودی حساب آنها تغییر می‌کند.
اما در بازار اختیار معامله، پس از پایان جلسه معاملاتی تنها مبلغ خرید اختیار معامله از حساب خریدار به حساب فروشنده واریز می‌شود و دیگر حساب‌ها نسبت به قیمت پایانی (تسویه) بروزرسانی نمی‌شود. و تا زمانی که موقعیت‌ها باز هستند هیچ بروزرسانی صورت نمی‌گیرد و تنها وجه تضمین لازم روزانه اعلام می‌شود تا موجودی حساب فروشنده  از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم کمتر نشود.

 ریسک طرفین

در بازار آتی سکه  هر دو طرف قرارداد (خریدار و فروشنده) متعهد به انجام قرارداد هستند  و در معرض ریسک قرار دارند.  در حالی‌که در بازار اختیار معامله تنها فروشنده است که در معرض ریسک قرار دارد.

-در بازار آتی سکه هر دو طرف قرارداد در معرض ریسک بوده و در صورت نکول متحمل جریمه قابل توجهی (یک درصد ارزش قرارداد) می‌شوند. اما در بازار اختیار معامله خریدار از همان اول میزان زیانش را می‌داند و محدود به قیمت خرید اختیار معامله است.در حالی‌که فروشنده در معرض ریسک قرار داشته و زیانش نامعلوم است. با این حال جریمه نکول برای فروشنده در حال حاضر ۰٫۱ درصد ارزش قرارداد است که مبلغ ناچیزی است.

حداقل تغییر قیمت هر سفارش (Tick Price)

حداقل تغییر قیمت هر سفارش، کسری از قیمت قرارداد است که تغییرات قیمت سفارش باید مضرب صحیحی از آن باشد. حداقل تغییر سفارش در بازار آتی سکه برابر با ۵۰۰۰ ریال است؛ اما در بازار اختیار معامله این مقدار بسیار کمتر و برابر با ۱ ریال است. در واقع در بازار اختیار معامله، تنوع قیمت سفارشات به دلیل تیک پرایس ۱ ریالی بیشتر است.

اندازه قرارداد

در بازار آتی سکه، اندازه هر قرارداد برابر با ۱۰ سکه طلا و در بازار اختیار معامله اندازه هر قرارداد برابر با یک سکه طلا است. در واقع در بازار آتی سکه برای خرید ۱۰ سکه می بایست یک قرارداد اخذ شود اما در بازار اختیار معامله برای خرید ۱۰ سکه لازم است ۱۰ قرارداد اخذ شود.

کارمزد معاملات

در بازار آتی سکه کارمزد هر معامله (اعم از خرید یا فروش) برابر با ۳۰۰۰ تومان است که به شرح زیر بین کارگزاری، بورس و سازمان تخصیص می یابد:

کارمزد کارگزاری: ۱۶۰۰ تومان

کارمزد بورس کالا: ۱۰۰۰ تومان

کارمزد سازمان بورس: ۴۰۰ تومان

در حالیکه در بازار اختیار معامله کارمزد هر معامله (اعم از خرید یا فروش) برابر با ۱۶۰ تومان است. لازم به ذکر است به منظور شکل گیری و توسعه بازار نوپای اختیار معامله، سازمان بورس و بورس کالا فعلا از حق نظارت خود چشم پوشی کرده و کارمزدی از این بابت از مشتریان دریافت نمی کنند.

کارمزد کارگزاری: ۱۶۰ تومان

کارمزد بورس کالا: ۰

کارمزد سازمان بورس: ۰

حداکثر حجم هر سفارش

در بازار آتی سکه، حداکثر حجمی که در یک سفارش می توان وارد سامانه معاملاتی نمود برابر با ۲۵ قرارداد است؛ اما در بازار اختیار معامله حداکثر حجم هر سفارش برابر با ۱۰۰ قرارداد است. لازم به ذکر است در نسخه قدیم سامانه معاملاتی آتی، حداکثر حجم سفارش برابر با ۱۰ قرارداد بود اما از تاریخ ۱۳۹۵/۱۱/۲۶ در نسخه جدید سامانه آتی، حداکثر حجم سفارش برابر با ۲۵ قرارداد شد.

حدنوسان قیمت

در بازار آتی سکه حد نوسان قیمت برابر با ۵± درصدِ قیمت تسویه معاملات روز قبل است؛ یعنی در بازار آتی سکه، دامنه نوسانات محدود شده است؛ اما در بازار اختیار معامله، معاملات بدون محدودیت دامنه نوسان انجام شده و هر قیمتی را می‌توان به عنوان قیمت سفارش وارد سیستم نمود. لازم به ذکر است عدم محدودیت دامنه نوسان، از ویژگی‌های جذاب این بازار برای معامله‌گران است که بتوانند بدون محدودیت با یکدیگر به رقابت بپردازند. با این حال به دلیل عدم وجود سقف قیمتی، چنانچه سفارش اشتباه ثبت شود، احتمال زیان های قابل توجه، بالا می رود؛ لذا معامله در این بازارِ بدون حد نوسان، دقت بیشتری را می طلبد.

ساعات معامله

در بازار آتی سکه در تمامی روزهای معاملاتی هر قرارداد، ساعات معاملاتی یکسان، در حال حاضر به شرح ذیل است:

شنبه تا چهارشنبه: از ساعت ۱۰:۰۰ الی ساعت ۱۹:۰۰

پنجشنبه: از ساعت ۱۰:۰۰ الی ساعت ۱۶:۰۰

اما در بازار اختیار معامله، در تمامی روزهای معاملاتی هر قرارداد به جز روز آخر، ساعات معاملاتی همانند ساعت معاملاتی بازار آتی سکه است؛ اما در آخرین روز معاملاتی هر قرارداد، ساعات معاملاتی از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۵:۰۰ است.

فرآیند تحویل

  1. در بازار آتی سکه دارندگان موقعیت تعهدی باز، موظف به ایفای تعهد خود هستند؛ به عبارت دیگر هم خریدار و هم فروشنده می بایست در تاریخ سررسید (خریدار به مبلغ ارزش قرارداد در حساب خود موجودی داشته باشد و فروشنده به میزان قرارداد سکه برای تحویل داشته باشد) به تعهدات خود عمل نمایند. اما در بازار اختیار معامله، دارندگان موقعیت خرید مختار به اعمال قرارداد خود هستند. چنانچه دارنده موقعیت خرید اقدام به اعمال قرارداد خود نمایند. طرف مقابل (فروشنده) حتما می بایست به تعهد خود عمل نماید.
  2. در بازار آتی سکه چنانچه خریدار یا فروشنده راس ساعت مشخص شده به تعهد خود عمل نکنند، قرارداد آنها نکول شده و مشمول جریمه می شوند؛ اما در بازار اختیار معامله، چنانچه خریدار راس ساعت تعیین شده موجودی کافی در حساب عملیاتی خود نداشته باشد به او فرصتی (۲ ساعت و ۱۵ دقیقه) دوباره داده می شود تا موجودی حساب خود را به میزان لازم برساند. چنانچه در این فرصت هم موجودی خود را به میزان لازم افزایش ندهد درخواست اعمال خریدار، کان لم یکن بوده و سکه به وى تحویل داده نمى شود و فروشنده نیز جریمه نمی شود.

جریمه نکول

  • در بازار آتی سکه جریمه نکول هم برای خریدار و هم برای فروشنده لحاظ می شود. در حالیکه در بازار اختیار معامله جریمه نکول فقط برای فروشنده است.
  • در بازار آتی سکه جریمه نکول برابر با یک درصد کل ارزش قرارداد می باشد؛ اما در بازار اختیار معامله جریمه نکول برابر ۰٫۱ ارزش قرارداد می باشد. در واقع جریمه نکول در بازار اختیار معامله بسیار پایین است.

نحوه سفارش دهی

در بازار آتی سکه امکان سفارش دهی هم به صورت آنلاین و هم به صورت تلفنی وجوددارد. در واقع بیش از ۶۰ درصد از سفارشات بازار آتی سکه به صورت آنلاین وارد سامانه معاملاتی می شود.

اما در بازار اختیار معامله سفارشات در حال حاضر فقط به صورت تلفنی به کارگزار اعلام شده و معامله‌گر کارگزاری، سفارش را در سیستم معاملاتی ثبت می کند. لازم به ذکر است با توجه به نوپا بودن بازار اختیار معامله و همچنین عدم محدودیت دامنه نوسان در این بازار، ریسک معاملات برای سرمایه گذاران در این بازار بالا است. از این رو تاکنون مجوز دسترسی آنلاین برای معاملاتِ بازار اختیار معامله صادر نشده است؛ اما با گذشت زمان و آشنایی و تسلط بیشتر سرمایه‌گذاران به این بازار، مجوز دسترسی آنلاین نیز صادر خواهد شد. چرا که در حال حاضر زیرساخت های فنی برای آنلاین کردن معاملات اختیار معامله مهیا است.

واریز و برداشت وجه

در بازار آتی سکه، پس از واریز وجه توسط مشتری و بروزرسانی حساب عملیاتی توسط کارگزار، مبلغ واریز شده مستقیم به حساب آتی سکه رفته و مشتری در صورت تمایل می تواند اقدام به اخذ موقعیت نماید؛ اما در بازار اختیار معامله، چنانچه مشتری بخواهد اقدام به اخذ موقعیت نماید، می بایست به کارگزار خود اطلاع داده تا وجه لازم را از حساب آتی سکه به حساب اختیار معامله، منتقل و سپس مشتری سفارش موقعیت خود را بدهد.

همچنین برای برداشت وجه از حساب عملیاتی، در بازار آتی سکه، با اعلام درخواست انتقال وجه توسط مشتری، انتقال وجه از حساب عملیاتی به حساب شخصی ثبت می شود؛ اما در بازار اختیار معامله برای برداشت وجه، پس از اعلام در خواست انتقال وجه توسط مشتری، کارگزار می بایست ابتدا موجودی حساب اختیار معامله را به حساب آتی سکه منتقل کرده و سپس انتقال وجه به حساب شخصی را ثبت نماید.

نکته: چنانچه موجودی حساب آتی سکه در حالت At risk باشد. با واریز وجه به حساب عملیاتی ابتدا باید موجودی حساب از حالت At risk خارج شده و سپس وجه آزاد باقیمانده را به حساب اختیار معامله منتقل کرد. برای برداشت از حساب هم چنانچه وجه آزاد اختیار معامله به حساب آتی منتقل شود، اگر حساب آتی در حالت At risk باشد، ابتدا موجودی منتقل شده صرف خروج از حالت At risk شده و مازاد آن را می توان به حساب شخصی منتقل کرد.

مارجین کال

در بازار آتی سکه، چنانچه موجودی حساب عملیاتی سرمایه گذار، کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه شود، اخطاریه مارجین کال برای او صادر می شود؛ اما در بازار اختیار معامله، وجه تضمین اولیه تنها برای سفارش گذاشتن ملاک عمل قرار می گیرد. در این بازار هر روز پس از پایان جلسه معاملاتی، وجه تضمین لازم محاسبه و اعلام می شود. این وجه تضمین لازم که در هر روز معاملاتی می تواند مقدار متفاوتی داشته باشد، ملاکی برای مارجین کال شدن است. در نتیجه چنانچه موجودی حساب اختیار معامله، کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم (نه وجه تضمین اولیه) بشود، اخطاریه مارجین کال برای سرمایه گذار صادر می شود.

میزان موجودی لازم

در بازار آتی سکه برای خرید یا فروش هر قرارداد، می بایست به اندازه یک وجه تضمین موجودی در حساب عملیاتی سرمایه گذار (خریدار و فروشنده) باشد. فارغ از اینکه وی قرارداد آتی سکه را به چه مبلغی می خرد یا می فروشد. به این ترتیب با تغییر قیمت سفارش در سیستم، وجه مورد نیاز همان یک وجه تضمین است.

در بازار اختیار معامله، فروشنده قرارداد همانند بازار آتی سکه می بایست به میزان وجه تضمین در حساب عملیاتی خود داشته باشد و با تغییر قیمت سفارش، کماکان موجودی لازم برابر با یک وجه تضمین است؛ اما خریدار در این بازار برای اخذ موقعیت نیاز به وجه تضمین نداشته و تنها به میزان قیمتِ روی تابلو اختیار معامله، می بایست موجودی داشته باشد و با تغییر قیمت سفارش، میزان موجودی لازم برای خرید قرارداد نیز تغییر می کند.

برابری وجه تضمین اولیه در سررسیدها (نمادها)

در بازار آتی سکه مقدار وجه تضمین اولیه برای همه سررسیدها مقدار یکسانی است؛ اما در بازار اختیار معامله میزان وجه تضمین اولیه که توسط بورس اعلام می شود، برای نمادهای مختلف مقدار متفاوتی است. در واقع در بازار آتی سکه با داشتن موجودی حساب به میزان یک وجه تضمین اولیه می توان در هر یک از سررسیدها اقدام به خرید یا فروش نمود؛ اما در بازار اختیار معامله وجه تضمین در برخی نمادها بیشتر و در برخی نمادها کمتر است؛ بنابراین فرد برای اخذ موقعیت فروش (اختیار خرید و اختیار فروش) در هر نماد می بایست موجودی حساب خود را با وجه تضمینِ آن نماد چک نماید.

مقایسه نمادهای معاملاتی در بازار آتی سکه و بازار اختیار معامله

در بازار آتی سکه در حال حاضر ۵ قرارداد فعال وجود دارد که در مواقع راه‌اندازی سررسید جدید به ۶ قرارداد فعال می‌رسد؛ اما در بازار اختیار در حال حاضر تنها یک سررسید باقیمت اعمال متفاوت وجود دارد.

در قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا، سررسید قراردادها پایان تمامی ماهه‌ای سال است؛ اما در حال حاضر سررسید ماه‌های زوج بر روی تابلو قرار دارد. در بازار اختیار نیز راه‌اندازی سررسیدهای متناظر با بازار آتی سکه در دستور کار قرار دارد؛ اما در حال حاضر تنها یک سررسید برای تیر ۹۶ وجود دارد.

در بازار اختیار معامله در هر سررسید نمادهای مختلفی باقیمت اعمال متفاوت وجود دارد؛ که تعداد این قیمت‌های اعمال نیز می‌تواند تغییر کند؛ اما در بازار آتی سکه تنها سررسیدهای (بدون قیمت اعمال) مشخص وجود دارد.

جمع‌بندی:

بازار آتی سکه و بازار اختیار معامله، علیرغم وجود شباهت‌ها، تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. نبود توجه کافی به این تفاوت‌ها می‌تواند سرمایه‌گذاری ما را با ریسک‌هایی همراه کند. بنابراین لازم است اختلافات این دو نوع معامله را که شامل مواردی از قبیل تعهد طرفین، وجه تضمین، پرداخت بین طرفین و… می‌شود را به خوبی بدانیم.

ثبت نام و دریافت کد آتی کالا

برای دریافت کد آتی کالا و شروع سرمایه‌گذاری در این بازار روی دکمه زیر کلیک کنید:

37 پاسخ به “مقایسه بازار آتی و بازار اختیار معامله”

  1. agah81169 گفت:

    باسلام مطلب بسیار خوبی بود

    ۰
  2. agah02772 گفت:

    باسلام مطلب بسیار خوبی بود با توجه به مبهم بودن بازار سکه واطلاعات خوبی بود به نظرم در اختیار معامله ریسک بیشتری وجود دارد.سپاسگزارم

    ۰
  3. agah04971 گفت:

    باسلام مطلب بسیار خوبی بود با توجه به مبهم بودن بازار سکه

    ۰
  4. n15476 گفت:

    سلام
    اطلاعات خوبی بود به نظرم در اختیار معامله ریسک بیشتری وجود دارد.

    ۰
  5. agah69335 گفت:

    بسیار خوب تفاوتها و شباهت ها بیان شده بود.

    ۰

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

عدد را وارد کنید:

1 2 3 5