صورت های مالی و انواع آن

یکی از روش‌های سرمای‌گذاری مورد استفاده در بازار سرمایه، تحلیل بنیادی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن، سود قابل قبولی را در بلندمدت کسب می‌کنند. یکی از مولفه‌های اصلی در ارزش‌گذاری شرکت‌های بورسی، بررسی صورت‌های مالی، سودآوری آن‌ها و تصمیم‌گیری برای انتخاب سهام شرکت‌ها است. در این مقاله به معرفی صورت‌های مالی و انواع اساسی آن می‌پردازیم.

در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:

منظور از صورت‌های مالی چیست؟‌

صورت‌های مالی اساسی کدامند؟

ترازنامه

کاربرد ترازنامه چیست؟

چگونه با ترازنامه به بررسی وضعیت مالی شرکت بپردازیم؟

صورت سود و زیان

صورت جریان وجوه نقد

صورت سود و زیان جامع

منظور از صورت‌های مالی چیست؟

نتیجه فعالیت یک شرکت در یک دوره زمانی مشخص در قالب گزارش‌هایی ارائه می‌شود که «صورت‌های مالی» نام دارند. صورت‌های مالی دارای چهارچوب و مشخصه‌های خاصی هستند که برای تهیه و ایجاد آن‌ها باید اصول حسابداری و مولفه‌های استاندارد رعایت شود تا دقیق‌ترین گزارش‌ها راجع به وضعیت مالی و فعالیت شرکت مد نظر ارائه شود. در مورد شرکت‌های بورسی، اخبار و اطلاعیه‌ها و گزارش‌های مالی را می‌توانید در سایت کدال مشاهده کنید.

صورت‌های مالی اساسی کدامند؟

همان طور که اشاره شد، صورت‌های مالی خلاصه‌ای از عملیات تامین مالی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت هستند. این گزارش‌ها، حاوی موارد مهم و اطلاعات پرکاربرد برای تصمیمات سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان است. صورت‌های مالی اساسی عبارتند از:

ترازنامه

برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها گزارشی تهیه می‌شود که به آن «ترازنامه» می‌گویند. عناصر ترازنامه شامل سه گروه دارایی، بدهی و سرمایه می‌شود. ترازنامه به زبان ساده مشخص می‌کند که یک واحد تجاری چه میزان دارایی، بدهی و سرمایه دارد.

از آن جا که ترازنامه وضعیت مالی شخصیت حقوقی شرکت را در زمانی مشخص نشان می‌دهد، آن را صورت شرایط مالی یا صورت وضعیت مالی هم می‌نامند. ساختار وضعیت مالی به شرح زیر است:

منابع اقتصادی تحت کنترل

ساختار مالی شرکت

میزان نقدینگی

توان بازپرداخت بدهی‌ها

ظرفیت سازگاری با محیط عملیاتی شرکت

کاربرد ترازنامه چیست؟

اطلاعات موجود در ترازنامه به استفاده‌کنندگان کمک می‌کند توانایی مالی یک‌ نهاد را از نظر ریسک نقدینگی، ریسک مالی و ریسک اعتباری و ریسک کسب‌وکار ارزیابی کنند. ترازنامه با ارائه اطلاعاتی درباره دارایی‌ها، بدهی‌ها، حقوق صاحبان سهام به‌ عنوان مبنایی برای سنجش عواملی مانند نرخ بازده، ارزیابی ساختار سرمایه، قابلیت سودآوری شرکت، ریسک‌های مربوط به واحد تجاری و جریان‌های نقدی آتی و درنهایت بررسی انعطاف‌پذیری آن، محسوب می‌شود.

چگونه با ترازنامه به بررسی وضعیت مالی شرکت بپردازیم؟

ترازنامه دو مولفه برای ارزیابی قدرت مالی یک شرکت دارد، که جداگانه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

توان یا قدرت مالی شرکت: برای ارزیابی قدرت مالی یک شرکت، با برقراری یک ارتباط بین دارایی‌های شرکت و بدهی‌های آن و بهره گرفتن از نسبت‌هایی نظیر نسبت بدهی، این موضوع را قابل بررسی خواهد بود. همچنین توجه به اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی تحت کنترل شرکت و نحوه به‌کارگیری این منابع درگذشته می‌تواند در پیش‌بینی توانایی واحد تجاری برای ایجاد وجه نقد از این منابع در آینده شرکت مفید باشد.

انعطاف‌پذیری مالی شرکت: به توانایی شرکت در واکنش به رویدادها و فرصت‌های غیر منتظره که منجر به تغییر میزان و زمان جریان‌های نقدی با توجه به شرایط خاص می‌شود، انعطاف‌پذیری مالی می‌گویند. این امر شرکت را قادر می‌سازد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌خوبی بهره بگیرد و در دورانی که جریان‌های نقدی حاصل از عملیات به دلایلی مانند کاهش غیر منتظره تقاضا برای محصولات تولیدی شرکت در سطح پایین قرار دارد، به حیات خود ادامه دهد.

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان، نتیجه فعالیت یک شرکت را با نمایش میزان درآمد و هزینه و سود یا زیان هر شرکت در یک دوره مشخص زمانی نمایش می‌دهد. گزارش صورت مالی سود و زیان از دو طریق یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تنظیم می‌شود.

روش تک مرحله‌ای: در روش تک مرحله‌ای اول به درآمدها و در ادامه به هزینه‌ها اشاره می‌شود و در نهایت از تفاضل آن‌ها، سود یا زیان قبل از کسر مالیات به دست می‌آید.

روش دو مرحله‌ای: در روش دو مرحله‌ای، ابتدا درآمدهای عملیاتی و سپس هزینه‌های عملیاتی ذکر می‌شود و در ادامه از تفاضل این مولفه‌ها، سود یا زیان به دست می‌آید. در مرحله بعد درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه‌های غیر عملیاتی ذکر می‌شود که در نتیجه تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد گزارشی است که به تغییرات در وجه نقد یک شرکت که ناشی از امور سرمایه‌گذاری، عملیاتی و تامین مالی در یک دوره زمانی مشخص، می‌پردازد.

امور سرمایه‌گذاری شامل مولفه‌های زیر هستند:

اعطای وام و وصولی‌های اقساط آن

خرید و فروش دارایی‌های ثابت برای شرکت

خرید و فروش اوراق بهادار

امور عملیاتی به فعالیت‌های اصلی درآمد شرکت مرتبط است. عموما جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی اثرات نقدی مبادلات و رویدادهای اقتصادی هستند که در تعیین سود عملیاتی لحاظ می‌شوند.

امور تامین مالی نیز شامل موارد زیر می‌شوند:

استقراض وجه نقد از اعتباردهندگان

بازپرداخت مبالغ استقراض‌شده

دریافت منابع از مالکان

بازگشت سرمایه‌گذاری به آن‌ها

صورت جریان وجوه نقد

صورت سود و زیان جامع گزارشی است که در آن به تمامی درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی یک دوره مالی، پرداخته شده است. هدف اصلی صورت سود و زیان دوره بر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی است.

برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، آگاهی از تمامی جنبه‌های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد. از این رو، لازم است تمامی درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه قرار گیرند. به این منظور، ارائه صورت سود و زیان جامع ضروری به نظر می‌رسد تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه‌های مختلف دوره نشان داده شود.

سخن آخر

آشنایی با صورت‌های مالی اساسی نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت گردش وجوه نقد، صورت سود و زیان جامع که به آن‌ها پرداختیم، اهمیت بسزایی در تحلیل بنیادی سهام شرکت‌ها دارد. برای مثال آیا تناسب معقول و سوددهی میان آن‌ها وجود دارد یا خیر؟ با شناسایی سود و زیان ویژه و ناویژه در صورت سود و زیان و ریز هزینه‌های صورت‌گرفته و درآمدهای ایجاد‌شده، آیا آینده شرکت برای سرمایه‌گذاری سودآور مناسب است یا خیر؟ همچنین اقلام موجود در ترازنامه این موضوع را برای سرمایه‌گذار روشن می‌سازد که وضعیت بدهی‌ها و دارایی‌های شرکت چگونه است.