صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس نوع دارایی و نحوه معاملات، به انواع مختلف با ریسک و بازدهی متفاوت تقسیم‌بندی می‌شوند. سهامداران بر اساس استراتژی مالی خود و پیش‌بینی آینده بازار، صندوق مناسب را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند اما سوال اینجا است که صندوقی وجود دارد که هم مناسب افراد ریسک‌گریز بازار سرمایه باشد و هم مناسب افراد ریسک‌پذیر؟ جواب مثبت است. صندوق اهرمی می‌تواند طیف وسیعی از سهامداران را راضی کند. این نوع صندوق‌ها هم ویژگی‌های صندوق سهامی را دارند و هم صندوق درآمد ثابت. در این مقاله به معرفی صندوق اهرمی می‌پردازیم.
این ویدئو را حتما ببینید!
منظور از صندوق اهرمی چیست؟
به صورت کلی، اهرم وسیله‌ای است که نیرو را افزایش می‌دهد. احتمالا شما هم در دوران دبیرستان و مطالعه مباحث فیزیکی با کارکرد اهرم آشنا شده‌اید. حال باید پرسید که نقش اهرم در سرمایه‌گذاری چیست؟
با استفاده از اهرم، سرمایه‌گذار می‌تواند با مبلغی بیشتر از دارایی خود معامله کند. این ویژگی در دوره‌های صعود و نزول بازار، می‌تواند منجر به چند برابر شدن بازدهی یا ضرر مضاعف شود.
در صندوق‌های اهرمی از دو ساز و کار صدور و ابطال و ETF برای خرید و فروش استفاده می‌شود.
در این نوع صندوق‌ها واحدهای مبتنی بر صدور و ابطال بدون ریسک و واحدهای ETF دارای ریسک سرمایه‌گذاری است. به عبارت دیگر، کارکرد واحدهای صدور و ابطالی بر اساس کارکرد صندوق‌های درآمد ثابت است و واحدهای ETF بر اساس کارکرد صندوق های سهامی.
ماهیت کلی صندوق اهرمی و دارایی آن مانند صندوق سهامی است. بیشترین درصد پورتفوی صندوق‌های اهرمی را سهام شرکت‌های بورسی و حق تقدم تشکیل می‌دهد.
این صندوق‌ها دارای اهرم هستند و با خرید هر واحد از آن‌ها، مدیر صندوق می‌تواند اعتباری معادل دریافت و اقدام به خرید بیشتر سهام کند. این مسئله مهمترین تفاوت صندوق‌های اهرمی با سایر صندوق‌های بازار سرمایه است. صندوق‌های سهامی تنها با منابع و دارایی‌های خود اقدام به خرید سهام می‌کنند و به اندازه بازدهی صندوق، به سرمایه‌گذاران بازدهی می‌دهند اما صندوق‌های اهرمی امکان تامین اعتبار از سیستم بانکی را نیز دارند؛ بنابراین می‌توانند با رقمی بالاتر از دارایی‌های خود اقدام به خرید سهام کنند و بازدهی بیشتری به سرمایه‌گذاران بپردازند. البته که اگر دچار زیان شوند، ضرر سرمایه‌گذاران نیز مضاعف می‌شود.
واحدهای سرمایه گذاری صندوق‌های اهرمی
همان طور که توضیح داده شد، واحدهای صندوق اهرمی به دو نوع صدور و ابطال( بدون ریسک) و ETF (دارای ریسک) خرید و فروش می‌شود. واحدهای ETF در بازار فرابورس خرید و فروش می‌شوند و با دسترسی به سامانه معاملاتی کارگزاری‌ها، می‌توان برای خرید و فروش آن‌ها اقدام کرد.
پس از ثبت صندوق در سازمان بورس و اوراق بهادار، امکان صدور دو برابری واحدهای بدون ریسک نسبت به واحدهای دارای ریسک وجود دارد.
واحدهای بدون ریسک صندوق اهرمی را واحد عادی و واحدهای دارای ریسک را واحدهای ممتاز می‌نامند. در این صندوق‌ها واحدهای ممتاز به نوعی پشتیبان واحدهای عادی هستند.
واحدهای عادی صندوق اهرمی مناسب کسانی است که می‌خواهند سرمایه‌گذاری بدون ریسکی را تجربه کنند. در این نوع صندوق‌ها کف و سقفی را به عنوان سود پرداختی به واحدهای عادی تعریف می‌کنند.
واحدهای ممتاز در صندوق‌های اهرمی نیز دو نوع هستند:
- واحدهای ممتاز عام: واحدهای ممتاز عام برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر طراحی شده است و قابلیت خرید و فروش در بازار سرمایه را دارد. دارندگان این واحدها حق رای در مدیریت صندوق را ندارند.
- واحدهای ممتاز خاص: این واحدها مخصوص موسسان صندوق است. کسانی که در مجمع صندوق حق رای دارند. انتقال واحدهای ممتاز خاص، ضوابط ویژه‌ای دارد.
واحدهای ممتاز در صندوق‌های اهرمی سقف و کفی برای بازدهی و دریافت سود و یا ضرر ندارند.
بازدهی صندوق‌های اهرمی
اما بازدهی صندوق‌های اهرمی به چه صورت است؟ اگر سهامدار دارای واحدهای عادی در صندوق اهرمی باشد کف و سقفی را به عنوان سود برای او در نظر می‌گیرند. مثلا کف بازدهی صندوق ۲۰ درصد و سقف آن ۲۵ درصد است.
تحت هر شرایطی، سهامدار دارای واحد عادی سود ۲۰ درصدی را از صندوق دریافت می‌کند. مثلا اگر بازدهی صندوق ۱۷ درصد هم باشد، به دارندگان واحدهای عادی سود ۲۰ درصدی را پرداخت می‌کنند. اختلاف میزان سود پرداختی و سود حاصل شده از فعالیت صندوق برای واحدهای عادی را، دارندگان واحدهای ممتاز می‌پردازند.
در مقابل اما برای واحدهای ممتاز سقف و کفی در نظر گرفته نشده است. به همین خاطر اگر سود به دست آمده صندوق ۴۰ درصد هم باشد، به همین میزان سود به دارندگان واحدهای ممتاز پرداخت می‌شود.
خالص ارزش دارایی‌ها یا nav صندوق‌های اهرمی روزانه و برای سهامداران عادی و ممتاز به صورت مجزا محاسبه می‌شود.
بازدهی صندوق‌های اهرمی برای واحدهای عادی و ممتاز
به طور کلی می‌توان ۳ سناریو را برای بازدهی صندوق‌های اهرمی در نظر گرفت:
- اگر میزان کف بازدهی یک صندوق اهرمی ۲۵ درصد و میزان سقف آن ۳۰ درصد باشد و این صندوق سود ۳۳ درصدی را به دست بیاورد؛ به واحدهای عادی نهایتا ۳۰ درصد سود تعلق می‌گیرد اما همان طور که توضیح داده شد واحدهای ممتاز کف و سقفی در دریافت سود ندارند.
- در سناریو دوم، صندوقی با همان شرایط، سودی ۱۷ درصدی را کسب می‌کند. در این شرایط باز هم به واحدهای عادی کف سود اعلام شده یعنی ۲۵ درصد تعلق می‌گیرد. مابه‌التفاوت این رقم را دارندگان واحدهای ممتاز جبران می‌کنند.
- در حالت سوم، سود به دست آمده رقمی مابین کف و سقف پیش‌بینی شده است. در این شرایط میزان سود واحدهای عادی و ممتاز یکسان است.
مزایای صندوق‌های اهرمی نسبت به سایر صندوق‌ها
اما سرمایه‌گذاری در صندوق اهرمی چه مزیتی نسبت به باقی صندوق‌ها دارد؟ در ادامه به چند مورد اشاره می‌کنیم:
- پوشش سهامداران ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر: شاید مهمترین مزیت صندوق اهرمی، پوشش همزمان سهامداران ریسک‌گریز و ریسک‌پذیر باشد. در حقیقت این نوع صندوق می‌تواند به هم افزایی جذب سرمایه در بازار بورس کمک کند.
- افزایش بازدهی: همان طور که از نام این صندوق پیدا است، امکان افزایش چند برابری بازدهی در این نوع صندوق‌ها برای واحدهای ممتاز وجود دارد. از طرف دیگر دارندگان واحدهای عادی نیز همواره سود ثابتی را از فعالیت‌های صندوق دریافت می‌کنند.
کارکرد صندوق‌های اهرمی
ارکان صندوق‌های اهرمی مانند دیگر صندوق‌های بازار سرمایه است. البته این صندوق دو فرق عمده با دیگر صندوق‌ها دارد. در صندوق اهرمی ضامن نقدشوندگی و بازارگردان در چارت سازمانی تعبیه نشده است و عرضه و تقاضا وضعیت صندوق را مشخص می‌کند. به همین خاطر ممکن است در شرایط نزولی بازار، نقدشوندگی واحدهای صندوق با اما و اگر همراه باشد.
سخن آخر
سرمایه‌گذاری اهرمی یعنی اعتباری در اختیار فرد قرار گیرد که به وسیله آن بتواند با مبلغی بیشتر از دارایی خود، سرمایه‌گذاری کند. اگر وضعیت بازار مثبت و تصمیمات سرمایه‌گذاری این فرد هوشمندانه باشد، سود سرمایه‌گذاری چند برابر و در شرایط منفی، زیان سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد شد. بسیاری از سرمایه‌گذاران حاضرند این ریسک را تحمل کنند تا به سود بیشتر برسند. صندوق‌های اهرمی ایجاد شدند تا نیاز این گونه افراد را نیز پوشش دهند. با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، فرد هم از عنصر اهرم در سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند و هم از مزایای مدیریت حرفه‌ای و کادر متخصص صندوق‌ها بهره‌مند می‌شود.
صندوق های اهرمی می‌توانند جوابگوی نیاز بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار بورس باشند. در این نوع صندوق‌ها به دلیل وجود واحدهای دارای ریسک و بدون ریسک، هر سهامداری با هر استراتژی مالی امکان فعالیت دارد. برای واحدهای معمولی کف و سقف سود مشخص می‌شود و ساز و کاری شبیه صندوق درآمد ثابت دارند. برای واحدهای ممتاز، کف و سقف در نظر گرفته نمی‌شود و از این رو، ریسک و سود احتمالی آن‌ها بیشتر است. برای آشنایی با خدمات مدیریت دارایی آگاه به وب سایت آگاه اینوست مراجعه کنید.
سلام. لطفا نمونه صندوق اهرمی در بورس ایران را اگه هست، معرفی کنید.
سلام
دوست عزیز
شما می‌توانید نام صندوق های اهرمی را در اینترنت جستجو کرده و اطلاعات تکمیلی آن را از اساسنامه و امیدنامه‌ی مصوب سازمان مطالعه نمایید.
عالی
باسلام،
بسیار مطلب کارآمد و آمورنده ای بود.
عالی بود
بسیار عالی
با سلام و تشکر بابت مطالب خوب شما ؛
میخواستم راجع به نحوه تخصیص ریال(تخفیف) ناشی از معاملات قراردادهای آتی سوال کنم.
۱) چرا بابت فرآیند تسویه و تحویل قراردادهای آتی در روز سررسید (یعنی زمانی که موقعیتهای باز مشتری، وارد فرآیند تحویل میگردد) هیچ تخفیف کارمزدی به مشتری تعلق نمیگیرد با اینکه کارمزدهای این فرآیند، از مشتری کسر میگردد ؟!
۲) چرا در محاسبه تخفیف کارمزد باشگاه، ارزش معامله هر یک قرارداد آتی زعفران را بدون درنظر گرفتن مضرب ۱۰۰ (یعنی ۱۰۰ گرم زعفران به ازای هر قرارداد) ملحوظ می نمایید در حالیکه در محاسبه میزان کارمزد دریافتی از مشتری، این مضرب ۱۰۰ اعمال میگردد !!؟؟
ممنون میشم اگه راهنمایی و توضیح بفرمایید.
سلام دوست عزیز درخواست شما به بررسی بیشتری نیاز دارد لطفا با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۴۰۰۴ داخلی ۵ تماس حاصل نمایید.