سهام عادی و ممتاز چیست؟
- ۱۷ بهمن ۱۴۰۱
- ۰ نظر
- ۶۶۷ مشاهده
دولت و شرکت‌های مختلف، برای تامین نقدینگی مورد نظر خود یا انجام پروژه‌های مختلف، اقدام به صدور اوراق بهادار می‌کنند. این اوراق مالکیت سهم و میزان طلب سهام‌دار از نهاد‌های انتشار دهنده را نشان می‌دهد. سهام عادی و ممتاز نیز در دسته این اوراق قرار خواهند گرفت.
ویژگی‌های این دو نوع سهام باعث می‌شود تا نسبت به یکدیگر تفاوت‌هایی داشته باشند. در این مقاله به بررسی دو سهام عادی و ممتاز از نظر مفهوم، ویژگی و تفاوت‌ها خواهیم پرداخت. قسمتی از سرمایه یک شرکت سهامی است که نشان‌دهنده میزان مالکیت، تعهد و منافع صاحب سهم است. یک سهم می‌تواند با نام یا بی‌نام باشد. مجموع سهم‌های موجود، سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهند.
ویدئو معرفی سهام عادی و ممتاز
سهام عادی چیست؟
سهام عادی، یکی از رایج‌ترین انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه است و مالکیت بخشی از سهام یک شرکت را بیان می‌کند. سهام عادی دارای دو ارزش اسمی و بازاری است. ارزش اسمی معادل ۱۰۰۰ ریال است. ارزش بازاری اما عدد ثابتی ندارد؛ چراکه به عواملی مانند میزان عرضه و تقاضا، عملکرد، میزان محبوبیت و معاملات یک شرکت وابستگی دارد. ارزش بازاری در معاملات یک سهم به کار می‌رود. دارندگان سهام عادی در جلسات سالانه و مجامع شرکت حضور دارند. هچنین در صورت تقسیم سود، بخشی هم به آنها می‌رسد. البته میزان حق رای، به میزان دارایی افراد از سهام شرکت مربوط است. به عبارت بهتر، هر سهمی که ممتاز نباشد و سودی از پیش برای آن مشخص نشده باشد، سهام عادی است.
ویژگی‌های سهام عادی
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های سهام عادی برای صاحبین آن به شرح زیر است:
- در صورت سوددهی شرکت، به آنها نیز سود تعلق خواهد گرفت.
- دارای حق رای در مجامع عمومی و فوق العاده هستند.
- حق تقدم در خرید سهام جدید دارند.
- حق اطلاع از فعالیت‌های شرکت دارند.
- در زمان انحلال و پس از تسویه بدهی‌ها، باقی‌مانده دارایی بین آنها تقسیم خواهد شد.
- مالکیت بر شرکت، به میزان سهم خریداری‌شده مربوط است.
- در صورت ورشکستگی و کمبود سرمایه، سهامداران مسئولیتی در قبال بدهی شرکت ندارند.
- تاریخ سررسید ندارند و ناشران این نوع از سهام، ملزم به بازخرید این اوراق نیستند.
بیشترین ریسک به سهامداران عادی وارد می‌شود؛ چراکه در صورت زیان‌ده بودن یا کاهش میزان سود، ارزش بازاری سهام عادی کاهش خواهد یافت. از طرفی در زمان انحلال یا ورشکستگی، پس از فروش دارایی شرکت، ابتدا تسویه بدهی‌های شرکت انجام می‌شود، سپس پرداخت حقوق سهامداران ممتاز و در آخر باقی‌مانده دارایی، بین سهامداران عادی تقسیم می‌شود. به همین علت، کارشناسان معتقدند که سهامداران عادی، مالک نهایی شرکت هستند.
سهامداران عادی، به میزان تعداد سهام خود حق رای دارند. البته این جمله به آن معنی نیست که می‌توانند نظرات شخصی خود را روی شرکت اعمال کنند، اما توانایی استفاده از حق رای خود را دارند. سهامداران عادی، حق تقدم برای خرید سهم نیز دارند. به عبارت بهتر بعد از افزایش سرمایه، شرکت می‌تواند سهام جدیدی ارائه کند که باعث کاهش ارزش بازاری سهم می‌شود. برای جلوگیری از کاهش ارزش دارایی سهامداران فعلی، اولویت و حق تقدم با آن‌هاست که بر اساس میزان سهمی که دارند، مشخص می‌شود.
لازم به ذکر است که امکان خرید و فروش و انتقال سهام عادی و امکان بررسی عملکرد شرکت با استفاده از اطلاعات منتشرشده توسط شرکت‌ها نیز وجود دارد.
سهام ممتاز چیست؟
سهام ممتاز، نسبت به سهام عادی از امتیازاتی ویژه و از پیش تعیین‌شده برخوردار است. در واقع این سهام نوعی گواهی مالکیت است که به صاحب آن حق و حقوقی مشخص و ثابت را از دارایی‌های شرکت تخصیص می‌دهد. این سهام قابل انتقال است. در واقع پرداخت سود، برای سهام ممتاز نسبت به سهام عادی اولویت دارد و باید کامل پرداخت شود.
صاحبان سهام ممتاز با توجه به شرایط شرکت انتشار دهنده و قرارداد بین آنها که برای شرکت‌های مختلف، متفاوت است، از مزایا و امتیازاتی بهره‌مند می‌شوند. این مزایا شامل حق رای بیشتر، حق تقدم برای سهم جدید، معامله سهم با مبلغی کمتر از ارزش اسمی، تخصیص درصدی مشخص از دارایی و سود و مواردی از این دست می‌شود. خرید و فروش این نوع از سهام به قوانین شرکت وابسته است و شرایط مختلفی برای آن وجود دارد.
ویژگی‌های سهام ممتاز
در این نوع از سهام، امتیاز‌های اعطا شده به سهامداران در اساسنامه ذکر می‌شود و به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده سهامداران می‌رسد. این امتیازات در شرکت‌های مختلف، یکسان نیست. اما به طور کلی می‌توان به چند مورد مهم زیر اشاره داشت:
- صاحبان سهام ممتاز، مالک بخش مشخصی از سهام یک شرکت هستند که از پیش و در ابتدای قرارداد تعیین شده است.
- به دلیل وجود حق مالکیت برای سهامداران ممتاز، الزامی برای در رهن قراردادن دارایی‌های شرکت برای این اوراق از سمت شرکت منتشر‌کننده وجود ندارد.
- این نوع از سهام نیز فاقد سررسید است.
- اعمال تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی وجود دارد.
- سود بیشتری به سها‌داران ممتاز پرداخت می‌شود.
- زیان شرکت‌ها به سهامداران ممتاز مربوط نخواهد شد.
- به سهامداران ممتاز، سود پرداخت می‌شود. اما به دلیل اینکه سوددهی مشخص نیست، پرداخت سود تضمینی ندارد و معمولا سود، مبلغی از پیش تعیین‌شده و ثابت است.
- در زمان پرداخت سود، سهامداران ممتاز اولویت دارند. هم‌چنین در زمان ورشکستگی، پس از فروش کل دارایی‌های شرکت، ابتدا حقوق سهامداران ممتاز پرداخت می‌شود.
- اصولا سهامداران ممتاز بر اساس شرایطی که شرکت منتشر کننده تعیین می‌کند، از شرکت سهم دارند و منفعت می‌برند.
تفاوت سهام عادی و ممتاز
مهم‌ترین تفاوت‌های سهام عادی و ممتاز به شرح زیر هستند:
- اولویت دریافت سود در زمان پرداخت، با سهامداران ممتاز است.
- در زمان انحلال و تسویه‌حساب شرکت، اولویت با سهامداران ممتاز است.
- سود سهام ممتاز متفاوت و بیشتر از سهام عادی است.
- سود سهام ممتاز تضمین شده است، به این معنی که اگر در سال اول سودی پرداخت نشد، در سال دوم ابتدا باید سود سال اول و دوم سهامداران ممتاز پرداخت شود.
سخن آخر
اوراق بهادار، انواع مختلفی دارند که در این مقاله به دو مورد مهم و کاربردی آنها یعنی سهام عادی و ممتاز اشاره کردیم. سهام عادی نسبت به سهام ممتاز، اولویت پایین‌تری دارد. به دلیل اینکه دارندگان سهام ممتاز، طبق اساسنامه از امتیازاتی مشخص و بیشتر از سهامداران عادی بهره‌مند می‌شوند. سهامداران عادی شرایط و سود از پیش تعیین شده‌ای ندارند، امکان شرکت در مجامع برای آنها وجود دارد و در صورت سوددهی، به آنها سود پرداخت می‌شود. اما در زمان انحلال و تسویه وجوه در آخرین لایه قرار دارند و سهامداران ممتاز نسبت به آنها اولویت دارند.
