زمانی که انواع ریسک در سرمایهگذاری را بشناسید و برای روبهرو شدن با آن برنامهریزی داشته باشید، احتمال زیان کاهش پیدا میکند. تمامی انواع ریسکها در بازار سرمایه دارای اهمیت هستند اما اهمیت بعضی از آنها نادیده گرفته میشود. مفاهیمی مانند ریسک نقدشوندگی یا نقدینگی از این دست هستند. با ما همراه باشید تا در این مقاله بیشتر با مفهوم ریسک نقد شوندگی آشنا شویم.
تعریف ریسک نقدشوندگی
ریسک نقدینگی یا نقدشوندگی همان قابلیت تبدیلشدن سهم به پول نقد در کمترین زمان است. هرگاه بازار یک سهام با کمبود تقاضای خرید روبهرو باشد و مالک سهمی نتواند سهام خود را در زمانی که در نظر گرفته است و به قیمتی که میخواهد به فروش برساند با ریسک نقدشوندگی مواجه میشود. در این شرایط مالک سهم نمیتواند سهام خود را با ارزش واقعی آن به فروش برساند. داراییهایی که خرید و فروش آنها به آسانی صورت میگیرد از ریسک نقد شوندگی کمتری برخوردار هستند. به تعبیری دیگر، ریسک نقد شوندگی ریسکی است که از کمبود معاملات یک سهم ناشی میشود و این نشاندهنده این نکته است که تعداد اوراق بهادار یا اندازه نشر آن نماد کوچک است. هر چه این اندازه کوچکتر باشد، ریسک نقدشوندگی بیشتر است.
بنابراین هر چه سرعت خرید و فروش سهم شما کم باشد و کسی آن را از شما نخرد، شما با ریسک نقد شوندگی زیادی مواجه هستید و هرچه سرعت خرید و فروش سهامتان بیشتر باشد و معاملات آن روانتر انجام شود، ریسک نقدشوندگی سهم شما کم است. سرمایهگذاری عالی آن است که بتوان سهام را راحتتر به پول نقد و به قیمت دلخواه به فروش رساند. خرید سهمی که به دلایل مختلفی مانند عملکرد نامناسب شرکت، کسی خریدار آن نیست و ریسک نقد شوندگی دارد، منطقی نظر نمیرسد.
انواع ریسک نقدشوندگی چیست؟
ریسک نقدینگی یا نقدشوندگی خود به دو گروه تقسیم میشود:
ریسک نقدینگی در بودجه: این ریسک مرتبط با شرکتها است. هنگامیکه شرکتی با اتکا به بودجهاش توان تسویه بدهیهای خود را نداشته باشد، ریسک نقدینگی در بودجه رخ داده است. در واقع ریسکی که مربوط به توان شرکت برای جبران بدهیهایش باشد، ریسک نقدینگی در بودجه نام دارد. این ریسک به عواملی چون اندازه شرکت بستگی دارد. شرکتی که بزرگ باشد توان تامین بدهیهای خود را دارد و ریسک کمتری را تحمل میکند اما بعضی از شرکتهای کوچک در جبران بدهیهای خود ضعیفتر عمل میکنند و ریسک بیشتری را متحمل میشوند.
ریسک نقدینگی در بازار: هرگاه احتمال آن برود که ارزش یک دارایی در هنگام فروش کاهش پیدا خواهد کرد، ما با ریسک نقدینگی در بازار روبهرو هستیم. این موقعیت زمانی رخ میدهد که شرکت مربوطه انعطاف و توانایی و برنامهریزی درست و لازم برای خارج شدن از چالش و موقعیت بحرانی خود را ندارد. با مثالی به شرح این ریسک میپردازیم؛ فرض کنید ماشینی به ارزش ۱۰۰ میلیون تومان دارید و در شرایطی قرار گرفتید که به پول نیاز دارید. کسی حاضر نیست ماشین شما را به قیمت و ارزش واقعی آن خریداری کند. قطعا در این شرایط خودرو را زیر قیمت و ارزش واقعی آن را میفروشید در نتیجه شما دچار ضرر و زیان میشوید و ریسک نقدشوندگی این کار را پذیرفتید.
دلایل و عوامل مؤثر بر ریسک نقدشوندگی چیست؟
در بحران بزرگ مالی که چند سال پیش در جهان رخ داد اثر فاکتور نقد شوندگی روی پروژههای مالی کوتاهمدت و سیستمهای بانکی مشخص شد. بنابراین بسیاری از اقتصاددانها دست به اصلاح مدلهای مالی زدند. ریسک نقدشوندگی تا قبل از این بحران جهانی از طرف معاملهگران فاکتور چندان با اهمیتی محسوب نمیشد اما بعد از آن دریافتند که همه مؤسسات کوچک و بزرگ مالی و حتی دولتها میتوانند تحت تأثیر این ریسک قرار بگیرند. در ادامه عواملی که روی این ریسک تاثیر میگذارند را نام میبریم.
شکاف قیمت خرید و فروش
به فاصله قیمت درخواستی خرید یک سهم با قیمت پیشنهادی فروش آن شکاف قیمت خرید و فروش میگویند. شکاف قیمت خرید و فروش در واقع اختلاف بین بالاترین قیمت پیشنهادی یک خریدار بابت خرید آن سهم با پایینترین قیمت پیشنهادی یک فروشنده برای فروش همان سهم است. اگر شکاف قیمت خرید و فروش کم باشد در واقع فروشنده گمان میکند که ممکن است سهم در آینده دچار افزایش نرخ شود و به همین سبب مبلغ بالاتری را پیشنهاد میدهد و همین امر باعث میشود سهم توانایی بالاتری برای تبدیلشدن به پول نقد را داشته باشد و ریسک نقدینگی آن کاهش یابد.
عمق بازار
مفهوم عمق بازار به تعداد خریداران و فروشندگان اشاره دارد. در شرایطی که تعداد خریداران و فروشندگان به اندازهای باشد که صف خرید و فروش تشکیل نشود، عمق بازار زیاد است. در چنین شرایطی میتوانید هر زمان که خواستید سهامی را بخرید با بفروشید. در حقیقت بازارهای عمیق قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند و سرعت معاملات در آنها بالا است.
افق زمانی فروشندگان
از فاکتورهای دیگر در ریسک نقدشوندگی، افق زمانی فروشنده است. فروشندهای که برای فروش سهم خود عجله ندارد ریسک نقدینگی سهم خود را کاهش میدهد. زمانیکه فروشندهای برای فروش سهام خودش از نظر زمانی صبور نباشد سهم را وارد ریسک نقدینگی بالایی میکند.
حجم معاملات
حجم معاملات یکی از فاکتورهای محاسبه ریسک نقدینگی است. البته باید در نظر داشت حجم بالای خرید یا فروش در بورس به تنهایی به معنای بالا یا پایین رفتن ریسک نقدشوندگی نیست.
تصمیمات احساسی
ریسک نقد شوندگی تحت تاثیر هیجانات و واکنشهای رفتاری معاملهگران نیز افزایش یا کاهش مییابد. این ریسک در کشورهایی که در حال توسعه هستند بیشتر رخ میدهد، زیرا معاملهکنندگان در این کشورها پتانسیل تصمیمات احساسی بالایی دارند و ممکن است با شنیدن کوچکترین اخباری صف فروش تشکیل دهند و سبب شکسته شدن قیمت آن سهم بشوند.
سخن آخر
اگر با مفهوم ریسک نقدشوندگی و تاثیر آن روی جریان بازار بورس و سهام آشنا شویم، قطعا درک بهتری از روند بازار و فرآیند خرید و فروش خواهیم داشت. به طور کلی درک جریانات ریزودرشت و تاثیرگذار بازار میتواند سرنوشت ما در این بازار تغییر دهد و درک صحیح آن باعث تصمیمگیریهای مناسب میشود. همان طور که در این مطلب اشاره کردیم، نوسانات نقدی در اثر فاکتورهای مختلفی ایجاد میشوند و این نوسانات باعث به وجود آمدن مفهومی به نام ریسک نقدینگی خواهند شد. در واقع اگر شرایطی پیش بیاید که شما در آن نتوانید سهام خودتان را به ارزش واقعی خودش و در زمانی کوتاه بفروشید، دچار ریسک نقدشوندگی شدهاید.
ممکن است که ریسک نقدشوندگی در شرکت بزرگ نیز رخ بدهد یک از این ریسک ها که امسال با آن مواجه شدیم همین بیماری کرونا بود که سبب شد که شرکت بزرگ نیز به خریداران حقیقی و حقوقی ضرر های جبران ناپذیری وارد نمایند و این یعنی این که با توجه به خصوصیات خود شخص باید شرکت ریسک نقد شوندگی بالا از پایین تفکیک گردد.
در هر نوع سرمایه گذاری ریسک نقد شوندگی وجود دارد لذا سرمایه گذار باید با علم و آگاهی نسبت به این مقوله سرمایه گذاری نماید.
که البته شامل:
۱-نقدشوندگی بالا
۲-نقدشوندگی پایین
هر قدر خرید و فروش یک دارایی سریعتر انجام شود، ریسک نقدشوندگی کمتر میشود. اوراق و اسناد خزانه در ایالات متحده آمریکا، به ویژه اوراق خزانه ۳۰ تا ۹۰ روزه، ریسک نقدشوندگی ندارند. زیرا سرمایهگذاران میتوانند به سرعت و بدون کاهش قیمت این اوراق را بخرند یا بفروشند.
در علوم مالی ریسک نقدشوندگی را نمیتوان همانند ریسک مالی یا ریسک تجاری محاسبه کرد. اصولاً سرمایهگذاران، نقدشوندگی را از این دیدگاه مورد توجه قرار میدهند، که بتوانند یک دارایی را سریعاً بخرند یا بفروشند، بدون آنکه قیمت آن دستخوش تغییرات شدید شود و از همین دیدگاه است که میگویند داراریی مذکور دارای قدرت نقدشوندگی بالایی است.
باسلام و تشکر از زحمات شما
به نظرم اگر بتونید ریسک نقدشوندگی یا به عبارتی میزان نقدشوندگی هر سهم رو بطور اختصاصی در کارگزاری آگاه برای مشتریانتون هنگام بررسی و یا خرید و فروش یک سهم به نمایش بذارید ، این خودش بعنوان یک ویژگی منحصر به فرد میتونه هم برای مشتریان آگاه مفید باشه و هم برای کارگزاری آگاه در جذب مشتریان بیشتر.