تاثیر ایجاد بازار دوطرفه در بازار سرمایه چیست؟

در تمام بورس‌های جهان، بازارها در چارچوب معاملات دوطرفه فعالیت می‌کنند. اخیرا سازمان بورس ایران هم خبری را مبنی بر دوطرفه شدن معاملات در بازار بورس، اعلام کرده است. بازار دوطرفه بازاری است که در آن می‌توان از افت قیمت سهام نیز سود به دست آورد! قوانین بازار دوطرفه در ایران باتوجه به فقه اسلامی تنظیم شده‌اند و کمی با قواعد فروش استقراضی در جهان تفاوت دارند.

بازار دوطرفه چیست؟

به طور کلی معاملات در بازار بورس، معاملات یک طرفه یا دو طرفه هستند. در بازار یک طرفه افراد می‌توانند با خرید سهام و افزایش قیمت آن در بازه زمانی مشخص، برای فروش اقدام کنند و سود به دست آورند. طبیعتا با کاهش قیمت سهام، سهامداران دچار زیان خواهند شد. همین مسئله در ذهن بسیاری از افراد نگرانی ایجاد می‌کند و در مواقع رکود، باعث خروج سرمایه از بازار می‌شود. این در حالی است که در بازار دوطرفه شما می‌توانید از کاهش قیمت سهام سود کسب کنید!

در بازار دو طرفه هم با خرید سهام هم با فروش آن می‌توانید برای خود سود کسب کنید. در نظر داشته باشید که در بازار دوطرفه می‌توانید به منظور انجام معاملات از ابزارهای تحلیل به ویژه تحلیل تکنیکال استفاده کنید و نتیجه بهتری را رقم بزنید. بازار دوطرفه با هدف کاهش حباب‌های قیمتی با استفاده از تحلیل‌ها و همچنین تعدیل هیجانات ایجاد شده است و باعث رونق معاملات می‌شود. در بازار دوطرفه شما می‌توانید سهامی را که صاحب آن نیستید به فروش برسانید و در صورت کاهش قیمت آن، کسب سود کنید در همین راستا باید بدانید که فروش استقراضی در جهان و فروش تعهدی در ایران از ابزارهای بازار دوطرفه هستند.

منظور از فروش تعهدی چیست؟

در ابتدا باید اشاره کنیم که فروش استقراضی یکی از ابزارهای مالی در بورس‌های جهانی به شمار می‌آید. در این نوع از فروش، اگر پیش‌بینی کاهش قیمت سهمی را داشته باشید، می‌توانید آن را از سهامدار اصلی قرض کنید و در بازار به فروش برسانید. بعد از کاهش قیمت سهم در بازار، شما سهم را با قیمت کمتر از بازار می‌خرید و به سهامدار اصلی باز می‌گردانید. در این میان، از اختلاف قیمت سود به دست خواهید آورد.

در فروش استقراضی باید نرخ بهره مشخصی را به مالک سهام پرداخت کنید. به همین دلیل است که فروش استقراضی در کشور ما از نظر فقهی به نوعی ربا به شمار می‌آید. برای راه‌اندازی فروش استقراضی در ایران، یک سری تغییرات در نظر گرفته شده است که از لحاظ فقهی مشکلی در معاملات آن نباشد. در نتیجه فروش تعهدی در ایران تصویب شد و به عنوان جایگزین فروش استقراضی قابل استفاده است.

در معاملات فروش تعهدی، سهم را به وکالت از صاحب سهم در قیمت‌های بالا در بازار بورس می‌فروشید و بعد از این که قیمت سهم در بازار افت کرد، آن را به قیمت ارزان از بازار می‌خرید و به صاحب سهم بر می‌گردانید. بدیهی است که در این فرآیند از اختلاف سهم به وجود آمده در فروش و خرید سهم، کسب سود می‌کنید. این فرایند، فروش تعهدی نام دارد.

توجه داشته باشید که فروش تعهدی سازوکار و ملزومات مشخصی دارد؛ مواردی از قبیل: وجه تضمین به عنوان پوشش ریسک، زمان‌بندی به عنوان تسویه و عدم حق برداشت وجه تضمین و … .

بازار دوطرفه چه مزایایی دارد؟

با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، تاکنون متوجه بسیاری از مزایای بازار دوطرفه شده‌اید. در ادامه این مزایای را به شکلی منسجم‌تر بررسی خواهیم کرد:

اولین و مهمترین مزیت بازار دوطرفه، قدرت نقدینگی بالا است. زمانی که بورس در رونق باشد، رشد نقدینگی می‌تواند به تعادل رسیدن بازار را با مشکل مواجه کند که در نتیجه بازار دچار حباب قیمت می‌شود. این امر ناشی از ورود نقدینگی زیاد به بازار است و نه ارزش ذاتی سهام. زمانی که حباب‌های قیمتی بترکند بازار با رکود مواجه می‌شود؛ در این نقطه بهتر است بازار به سمت معاملات دوطرفه گام بردارد. توجه داشته باشید که تعادل در بازار دوطرفه سریعتر عملی می‌شود، افراد با فروش سهام قادر به کسب سود خواهند بود و با این کار نقدینگی بیشتر در بازار گردش پیدا می‌کند.

یکی دیگر از مزایای بازار دوطرفه این است که افراد بیشتری را جذب بورس می‌کند. در بازار یک طرفه افراد سرمایه‌های خود را به بازار تزریق می‌کنند و بعد از کسب سود و مواجهه با رکود از بازار خارج می‌شوند. در بازار دوطرفه به دلیل مهیا شدن امکان کسب سود در زمان ریزش بازار، سهام‌داران می‌توانند سرمایه خود را در بورس حفظ کنند. پس این نوع از معاملات به نوعی بهترین گزینه برای رفع مشکل خروج سرمایه از بورس است. معاملات دوطرفه این امکان را ایجاد می‌کنند که همیشه در شرایط رکود بازار نیز راهکاری وجود داشته باشد که سهامداران دچار زیان نشوند.

بازار دوطرفه می‌تواند حباب‌های قیمتی سنگین را کنترل کند و از بین ببرد. قیمت بعضی از سهم‌ها به دلیل وجود حباب‌های سنگین عملا بیشتر از ارزش ذاتی‌شان می‌شود یا بالعکس ممکن است با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی خود خرید و فروش شوند. در زمان رونق بورس بیشتر با حباب‌های سنگین مواجه می‌شویم. با معاملات دوطرفه می توان این حباب‌ها را از بین برد و بازار را از لحاظ ارزشی به تعادل رساند.

سخن آخر

سال‌های زیادی است که معاملات دوطرفه در بازارهای بورس جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نقش بسزایی در کنترل هیجانات و حباب‌های سنگین قیمتی دارد. تا به حال سازوکار این معاملات بهترین گزینه در زمان رکود بورس بوده است. معاملات دوطرفه به نوعی سبب افزایش نقدینگی و حضور بیشتر افراد در بازار بورس می‌شود و با همین روش، عرضه و تقاضا را در بازار متعادل می‌کند. در این مقاله به مزایای بازار دوطرفه اشاره کردیم؛ فرایندی که در آن مالک سهم و شخصی که سهم را به وکالت از مالک به فروش می‌رساند، هر دو به نوعی کسب سود می‌کنند. بازار دوطرفه در بورس‌های جهانی با استفاده از فروش استقراضی انجام می‌شود و در ایران به دلیل رعایت قوانین فقهی با فروش تعهدی انجام می‌گیرد.