بازار گاوی و خرسی در بورس چیست؟

بازار گاوی و بازار خرسی دو اصطلاحی است که برای مشخص کردن روند کلی بورس به کار برده می‌شوند. در بورس بعضی از روزها با روند صعودی روبه‌رو هستیم و بعضی روزها روند نزولی را تجربه می‌کنیم. در واقع دو اصطلاح گاوی و خرسی به ترتیب نشان‌دهنده دو روند صعودی و نزولی هستند؛ البته در صورتی که این روندها در مدت‌زمان طولانی ادامه داشته باشد. در این مقاله به معرفی بازار گاوی و بازار خرسی می‌پردازیم و ویژگی‌های این دو بازار را برای شما شرح می‌دهیم.

منظور از بازار گاوی و خرسی در بورس چیست؟

به بازاری با روند صعودی، بازار گاوی می‌گویند. به تعبیری بهتر، هنگامی که بازار رو به رشد است، تقاضای خرید در آن بسیار است و قیمت سهام روندی صعودی دارد، بازار گاوی را شاهد هستیم. این نام‌گذاری دلیل دقیق و مشخصی ندارد. اما می‌توان حدس زد که چون گاوها در هنگام جنگ شاخ‌های خود را بالا نگه می‌دارند به بازارهای رو به بالا یا صعودی بازار گاوی می‌گویند. در بازار گاوی روند صعودی نشان‌دهنده افزایش قیمت است و این یعنی همان طور که تقاضا و قیمت بالا می‌رود، عرضه در حال کاهش است. کم شدن عرضه یعنی هیچ سهامداری حاضر نیست سهم خود را به فروش برساند و سود بازار گاوی را از دست بدهد. در شرایط مطلوب اقتصادی و در نتیجه آرامش سیاسی بازارهای گاوی بروز می‌کنند. در این حالت، مردم سرمایه‌شان را برای خرید وارد بازار می‌کنند و در نتیجه آن تقاضا بالا می‌رود.

به بازاری با روند نزولی، بازار خرسی می‌گویند. عموما در نتیجه رکود اقتصادی بازار خرسی رخ می‌دهد؛ البته هر صعودی هم در نرخ سهام به معنای قدرت اقتصادی نیست. علت این نام‌گذاری این است که در گذشته عده‌ای دلال فروش پوست خرس که به آن‌ها «خرسی‌ها» می‌گفتند، برای آن ‌که پوست‌ها را با قیمت پایین‌تری خریداری کنند دست به پیش‌بینی روند نزولی قیمت می‌زدند و به همین علت این بازار به بازار خرسی معروف شده است. هنگامی که بازار خرسی می‌شود، روند برخلاف بازار گاوی حرکت می‌کند. قیمت‌ها در حال کاهش هستند، عرضه بسیار و تقاضا کم است و رمقی برای خرید باقی نمانده است. این بازار اغلب در شرایطی شکل می‌گیرد که بورس ریزش کرده است و سرمایه‌گذاران متحمل ضرر شده‌اند.

در این بازار ارزش سهام بر اساس تصمیم‌گیری و رفتار سرمایه‌گذاران شکل می‌گیرد و اگر سهامدار تحت تأثیر جو بازار اقدام به فروش سهام خود کند، حتی اگر آن سهم ارزش ذاتی و بنیادی هم داشته باشد، روند نزولی خواهد داشت. در شرایطی که بازار خرسی رخ می‌دهد، به طور کلی شرایط متزلزل و ناپایدار می‌شود و چون اوضاع به گونه‌ای است که تا مدتی این جریان تداوم دارد، احتمالا در عرصه اقتصادی کلان نیز با رکود، تعدیل نیرو، اخراج کارگران و افزایش نرخ بیکاری مواجه خواهیم بود.

بازار خرسی و گاوی چه ویژگی‌هایی دارند؟

بازار خرسی و گاوی هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند که این ویژگی‌ها در عرصه‌های مختلف خود را نشان می‌دهند:

عرضه و تقاضای سهام: همان طور که در تعریف آوردیم؛ در بازار گاوی تقاضا بسیار زیاد و عرضه بسیار اندک است. در این بازار سرمایه‌گذاران امید به رشد بیشتر قیمت سهم دارند و سهام را به این امید می‌خرند. برعکس بازار خرسی که سهامدار ناامید، اقدام به ثبت درخواست فروش سهمی می‌کند که خریداری برای آن وجود ندارد و به همین سبب، در بازار خرسی عرضه بسیار بالا و تقاضا بسیار اندک است.

روان‌شناسی بازار و رفتار معامله‌گران: یکی از ملاک‌های اصلی خرید و فروش در بازار، آشنایی با روانشناسی سرمایه‌گذاران است. اگر می‌خواهید جزو معامله‌گران موفق در بازار بورس باشید، در کنار یادگیری تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی و …، حتما باید تحلیل روانی بازار را نیز بیاموزید. برداشت سرمایه‌گذاران از اوضاع و واکنش آنان به شرایط و جو حاکم، به طور مستقیم بر روند بازار تاثیر می‌گذارد. رفتار سرمایه‌گذاران است که روند بازار را صعودی یا نزولی می‌کند. این رفتار در اغلب موارد تحت تاثیر اخبار و اوضاع سیاسی و اقتصادی جامعه است که سبب کنش و هیجان در رفتار سرمایه‌گذاران می‌شود. در واقع روند کلی بازار و روند روانی سرمایه‌گذاران روی یکدیگر اثر مستقیم و دو جانبه دارند؛ مانند رابطه اقتصاد با سیاست. تصمیمات سیاسی روی اقتصاد جامعه تاثیرگذار است و بالعکس.

تغییرات در روند فعالیت‌های اقتصادی: اگر اقتصاد کلی کشور را یک مجموعه در نظر بگیریم، تمامی کسب‌ و کارها و شرکت‌هایی که در بازار سرمایه هستند زیرمجموعه این اقتصاد کلان قرار دارند و کوچک‌‌ترین تغییرات در فعالیت‌‌های اقتصادی زیرمجموعه‌ها، بر مجموعه بزرگ‌ تاثیرگذار است. هنگامی که بازار خرسی است، شرایط اقتصادی بسیار ضعیف می‌شود و در بازار گاوی شرایط اقتصادی عالی است. در بازار خرسی به علت خرید کم از طرف مصرف‌کنندگان، مشاغل نمی‌توانند سود زیادی به دست بیاورند و ارزش سهام بازار کاهش پیدا می‌کند اما در بازار گاوی برخلاف این است؛ یعنی مردم تمایل به خرید دارند و از قدرت خرید بالایی برخوردارند، در نتیجه اقتصاد قوی می‌شود. البته در این زمینه نمی‌توان حکم کلی صادر کرد زیرا در موارد بسیاری روند صعودی بازار به معنای رشد اقتصادی نیست و عواملی مانند تورم نیز در این زمینه دخیل هستند.

عامل زمان: همان طور که اشاره شد افراد به امید کسب سود در بازار گاوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و هنگامی که از رشد قیمت مأیوس می‌شوند، سرمایه خود را از بازار خرسی بیرون می‌کشند. نکته قابل‌توجه این است که روند کلی در این بازارها بلندمدت است؛ یعنی اگر برای یک روز یا یک هفته بازار نزولی باشد به آن بازار خرسی نمی‌گوییم؛ بلکه  بازاری خرسی است که روند کاهش در آن بلندمدت به طول بیانجامد. به عنوان مثال، ممکن است در طی دو هفته روند بازار بیانگر بازار گاوی (صعودی) باشد در حالی که در طی دو سال بیانگر  بازار خرسی است. می‌توان گفت قضاوت شرایط بازار تنها در بلندمدت امکان‌پذیر است و بازه زمانی طولانی، نکته اصلی برای تشخیص گاوی بودن یا خرسی بودن بازار است.

در بازار خرسی و گاوی چه کار کنیم؟

در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که در بازار گاوی یا خرسی بهتر است چگونه عمل کنیم تا متحمل ضرر نشویم و سود بیشتری کسب کنیم. در بازار گاوی باید تمام سعی خود را بر این بگذارید که سهام ارزشمند خریداری کنید و سهام‌ قبلی که در اختیار دارید را نیز در زمان مناسب، یعنی زمانی که قیمت به اوج خود رسیده است بفروشید. در بازار خرسی اقدام به سرمایه‌گذاری چندان مناسب نیست زیرا بر اثر رکود اقتصادی کالاها ارزش خود را از دست می‌دهند و ثبات قیمتی وجود ندارد. در این شرایط عموما مردم سهام خود را می‌فروشند و نقدینگی افزایش پیدا می‌کند. در بازار خرسی احتمال ضرر کردن بالا است. در این شرایط، بهتر است دست نگه دارید تا سهم به کف قیمتی خود برسد و بعد با دانش این که سهم از این قیمت پایین‌تر نمی‌آید، آن را خریداری کنید. در این بازار سوددهی‌ها بیشتر به سرمایه‌‌گذاری‌های بلندمدت یا سرمایه‌گذاری‌ با درآمد ثابت مانند سپرده‌‌گذاری در بانک‌ها اختصاص دارد؛ زیرا در بازار خرسی ضررها جدی است و مشخص نیست که این روند نزولی تا چه زمان ادامه خواهد داشت.

کلام آخر

هنگامی که قیمت سهام روند نزولی داشته باشد در اصطلاح بازار خرسی و هنگامی که در روندی صعودی قرار بگیرد بازار گاوی است. در هر دو حالت چه گاوی و چه خرسی این بازارها بر روند سرمایه‌گذاری‌تان تأثیر مستقیم می‌گذارد. البته اگر برای سرمایه‌گذاری خود دید کوتاه‌مدت داشته باشید؛ زیرا همواره در بلندمدت بازار مسیری صعودی دارد. توصیه ما این است که پیش از هر کاری در ابتدا شرایط بازار را بسنجید و استراتژی و نوع عملکردتان را در بازار گاوی یا  خرسی مشخص کنید تا بتوانید در هر شرایطی بهترین سرمایه‌گذاری را داشته باشید.