ارزش گذاری به روش ارزش جایگزینی سهام
- ۲۳ خرداد ۱۴۰۱
- ۳۶ نظر
- ۱۶۲۳۶ مشاهده
در مطالب گذشته بیان شد که سهام به روش‌های مختلفی می‌تواند ارزشگذاری شود. ارزش دفتری یکی از آن روش‌ها بود که در مطالب پیشین به آن پرداخته شد. اما سوال فعلی این است: ارزش جایگزینی چیست؟
به ارزش یک ورقه‌بهادار شرکت با این فرض که قصد ایجاد شرکت موردنظر را در تاریخ محاسبه داشته باشیم، ارزش جایگزینی می‌گویند. این ارزش، بهای هر برگه سهم شرکت با قصد راه‌اندازی شرکتی دیگر با خصوصیات مشابه و در وضعیت فعلی است. پس از محاسبه کل منابع مصرف شده برای راه‌اندازی شرکت فرضی جدید، مجموع این منابع بر تعداد کل سهام تقسیم شده و ارزش جایگزینی هر سهم به‌دست می‌آید.
به بیان دیگر ارزش جایگزینی مخارجی است که باید برای خرید یا ساخت یک قلم موجودی کاملاً مشابه با دارایی فعلی، متحمل شویم. درواقع این مبلغ هزینه‌ای است که برای کسب همان دارایی پرداخت می‌شود.
در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:
- مفهوم ارزش جایگزینی
- تصمیم‌گیری براساس ارزش جایگزینی
- نحوه محاسبه ارزش جایگزینی هر سهم
- سود حاصل از ارزیابی به شیوه جایگزینی
- ویژگی شیوه ارزیابی جایگزینی
- مزایای ارزشگذاری به شیوه جایگزینی
مفهوم ارزش جایگزینی
اگر فرض کنیم شرکت سهامی الف که ۳ سال پیش تأسیس‌شده، قصد جایگزینی دارایی‌های خود را به تاریخ امروز داشته باشد، به مبلغی که باید بپردازد تا بتواند همان دارایی را تهیه کند، ارزش جایگزینی گفته می‌شود. ارزش جایگزینی، ارزش یک سهم شرکت است به‌طوری‌که یک شرکت دقیقاً مانند همان شرکت در تاریخ محاسبه، ایجاد شود. چنانچه شرکت قصد فروش دارایی خود را داشته باشد، از این طریق می‌تواند سود غیرعملیاتی خود را شناسایی کند. سود به‌دست‌آمده به روند کلی و اصلی فعالیت شرکت ارتباط ندارد. بر اساس این روش، تمام هزینه‌های تأسیس و راه‌اندازی مجدد شرکت تا شرایط کنونی آن، برآورد شده و بر تعداد سهام منتشرشده تقسیم می‌شود. در این ارزیابی باید دقت کنیم که دارایی‌هایی نظیر زمین، تجهیزات و املاک (دارایی‌های ثابت) به قیمت روز آن‌ها در نظر گرفته شوند.
تصمیم‌گیری براساس ارزش جایگزینی
سرمایه‌گذاران به هنگام تصمیم‌گیری و تحلیل، باید به ارزش جایگزینی ارائه‌شده برای سهام یا دارایی دقت داشته باشند. اما این ارزش باید در کنار موارد دیگری ازجمله سودآوری و نسبت‌های مالی شرکت موردسنجش قرار گیرد.
افرادی که تنها به ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت تکیه داشته باشند، اصل ” تداوم فعالیت” در شرکت و همچنین کیفیت استفاده از دارایی‌ها را در درآمدزایی شرکت در نظر نگرفته‌اند.
در شرایط تورمی، بهای تمام‌شده اطلاعات کاملی را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار نمی‌دهد؛ درنتیجه تحلیلگران به دنبال روشی بودند که ارزیابی صحیح‌تری در خصوص دارایی‌ها ارائه دهد. ارزش جایگزینی یکی از روش‌هایی است که با استفاده از آن ارزش موجود در ترازنامه به ارزش واقعی نزدیک‌تر است.
روش ارزیابی جایگزینی در مقایسه با روش دفتری، شیوه کامل‌تری است اما معایبی دارد که ازجمله این معایب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
۱- این ارزش فاقد جنبه واقعی بوده و درجایی به ثبت نمی‌رسد.
۲- برخی از دارایی‌ها مانند دارایی‌های نامشهود در محاسبه این ارزش لحاظ نمی‌شود.
۳-این روش ارزیابی، به بازدهی و سودآوری شرکت توجهی ندارد.
۴- استفاده از روش ارزیابی جایگزینی، هزینه بالایی دارد.
۵- ازآنجایی‌که این روش مبنای ثبت‌شده ندارد، ممکن است بر ویژگی اعتماد تأثیرگذار باشد.
۶- تعیین ارزش در شرایط تغییر فنّاوری مشکل است.
نحوه محاسبه ارزش جایگزینی هر سهم:
برای محاسبه ارزش جایگزینی سهام یک شرکت، ابتدا دارایی‌های ثابت شامل اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات به نرخ روز ارزیابی می‌شوند. دلیل اینکه ارزش روز این دارایی‌ها باید محاسبه شود آن است که باگذشت زمان و به‌خصوص در شرایطی خاص مانند تورم، ارزش روز دارایی‌ها باارزش دفتری آن‌ها متفاوت خواهد شد.
پس‌ازآن باید دارایی‌های جاری مانند مطالبات و اقلام ذخیره مالیاتی و … هم بر مبنای ارزش روز، مورد ارزیابی قرار بگیرد.
برای محاسبه حقوق صاحبان سهام، پس از ارزیابی‌های فوق و جایگزین کردن مقادیر آن در ترازنامه، بدهی‌ها را از دارایی‌ها کسر می‌نماییم. با تقسیم عدد حاصل‌شده بر تعداد سهام منتشرشده، ارزش جایگزینی به ازای هر سهم به دست می‌آید.
به شیوه دیگری هم می‌توان ارزش جایگزینی انتهای دوره را مورد محاسبه قرارداد؛ ارزش جایگزینی در پایان دوره، برابر با ارزش تاریخی به‌اضافه هر نوع سود حاصل از نگهداری دارایی برابر است. سود حاصل از نگهداری دارایی‌ها، تفاوت میان ارزش تاریخی دارایی‌ها و ارزش روز آن‌ها در پایان دوره است.
سود حاصل از ارزیابی به شیوه جایگزینی:
در روش ارزش‌یابی سهام بر مبنای تاریخی، سود عملیاتی حاصل تفاوت هزینه‌ها و درآمدهای دوره است. اما در روش جایگزینی مبلغ سود شامل سود عملیاتی به‌اضافه سود حاصل از نگهداری دارایی‌ها است که می‌تواند تحقق‌یافته یا تحقق‌نیافته باشد.
اگر شرکت قصد فروش دارایی خود را نداشته باشد و به فعالیت معمول خود ادامه دهد، از مابه‌التفاوت ارزش جایگزینی با بهای تمام‌شده تاریخی سودی نمی‌برد. در این حالت مبلغ حاصل از فروش دارایی‌ها، سود غیرعملیاتی محسوب می‌شود و به روند کلی فعالیت شرکت ارتباطی نداشته و تکرارشونده هم نیست. پس توصیه می‌شود سهام‌داران سودآوری و توانایی شرکت در ایجاد جریانات نقدی را بیشتر از ارزش جایگزینی موردتوجه قرار دهند.
ویژگی شیوه ارزیابی جایگزینی:
۱-اصل ثبات واحد پول دارایی
۲-رعایت اصل تحقق
۳-در روش تاریخی، دارایی‌ها به قیمت تمام‌شده بعد از کسر استهلاک انباشته در ترازنامه نمایش داده می‌شوند؛ درحالی‌که در روش جایگزینی، دارایی‌ها در ترازنامه بر مبنای ارزش جایگزینی (به‌صورت ارزش جایگزینی خالص) در تاریخ ترازنامه نشان داده می‌شوند. پس در این روش هرگونه افزایش و کاهش در ارزش دارایی‌ها در هر دوره منعکس می‌شود.
۴-در روش تاریخی سود عملیاتی از تفاوت بین درآمدها و هزینه‌ها به دست می‌آید درحالی‌که در روش ارزش جایگزینی، سود شامل سود عملیاتی و سود حاصل از نگهداری دارایی‌ها است. سود حاصل از دارایی‌ها می‌تواند تحقق‌یافته یا تحقق‌نیافته باشد.
نکته:سود تحقق‌یافته مربوط به اقلام فروش رفته است و سود تحقق‌نیافته مربوط به اقلامی است که هنوز در اختیار سازمان هستند.
مزایای ارزشگذاری به شیوه جایگزینی:
۱-یکی از ویژگی‌های ارزشگذاری جایگزینی، تفاوت قائل شدن میان سود عملیاتی و سود نگهداری از دارایی‌ها است که این موضوع برای ارزیابی کارایی مدیران مفید است.
۲- ارزش جایگزینی اطلاعات مفیدتر و کاربردی‌تری را در پیش‌بینی عملکرد آینده، به دست می‌دهد.
۳- ارزش جایگزینی مبلغی است که شرکت باید در حال حاضر برای تحصیل دارایی بپردازد. بنابراین قابلیت قیاس منطقی‌تری نسبت به ارزش تاریخی برای مقایسه با فروش جاری دارد.
نتیجه‌گیری
مدیران شرکت‌هایی که دارای موجودی و دارایی‌های ثابت زیادی هستند، به استفاده از قیمت‌های جاری تمایل دارند. زیرا در زمان ترقی قیمت‌ها، قیمت تمام‌شده کالای فروش رفته و استهلاک براساس قیمت‌های جاری، بالاتر از قیمت‌های مبتنی بر بهای تاریخی است. لذا سود مشمول مالیات کمتر بوده و مالیات کم‌تری پرداخت می‌کنند. لذا برای رسیدن به قیمت‌های جاری، از ارزش‌های جاری استفاده می‌شود. تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که انتخاب یکی از روش‌های ارزش‌های جاری بر اساس ضابطه سودمندی یا عملی بودن هزینه، کمتر امکان‌پذیر است. یکی از این روش‌ها، روش ارزش جایگزینی است که به نظر می‌رسد دارای سودمندی بیشتری است. البته مسئله هزینه و مخارج بالای تهیه چنین اطلاعاتی، سودمندی اطلاعات تهیه شده را خنثی می‌کند.
با سلام
یکی از این روش‌ها، روش ارزش جایگزینی است که به نظر می‌رسد دارای سود بیشتری است. البته مسئله هزینه و مخارج بالای تهیه چنین اطلاعاتی، سودمندی اطلاعات تهیه شده را خنثی می‌کند.